نشریات اسرائیلی روز یکشنبه ٢٨ اوت نکاتی را به عنوان رئوس پیشنویس توافق احیای برجام، منتشر کردند.
بنا بر اطلاعات منتشره، تحت این توافق که از سوی اروپا پیشنهاد شده است، برجام طی ۱۶۵ روز و در چهار مرحله احیا خواهد شد.
بنا بر این گزارشها مراحل به اجرا درآمدن توافق احتمالی احیای برجام به ترتیب زیر خواهد بود:
مرحله اول: در روز امضای توافق احیای برجام، تمام طرفهای مذاکرات به جز ایالاتمتحده گرد هم میآیند و آمریکا نیز ۱۶۵ روز بعدتر خواهد توانست به این کمیسیون بپیوندد.
طی این مدت ایران و غرب باید به توافقی دیگر برسند که بر اساس آن داراییهای مسدودشده جمهوری اسلامی در ازای رهایی زندانیهای غربی، آزاد شود.
در روز امضای توافق احیای برجام همچنین جو بایدن سه فرمان اجرایی مربوط به ایران و نیز تحریمهای ثانویه مربوط به ١٧ بانک ایرانی را لغو خواهد کرد که در نتیجه آن بیش از هفت میلیارد دلار دارایی مسدودشده جمهوری اسلامی در بانکهای کره جنوبی آزاد میشود.
ایران نیز غنیسازی ۶۰ درصدی را متوقف و غنیسازی ۲۰ درصدی را کاهش میدهد و همچنین به آژانس بینالمللی انرژی اتمی اجازه خواهد داد نظارت از سایتهای هستهای را از سر بگیرد.
پس از آن، طی پنج روز، توافق به کنگره ایالات متحده فرستاده میشود. طبق «قانون بازبینی توافق هستهای ایران» لغو تحریمها مستلزم موافقت مجلس نمایندگان و سنا خواهد بود و کاخ سفید به مدت ٣٠ روز نخواهد توانست تحریمهای فراسوی فرمانهای اجرایی را لغو کند.
اگر اکثریتی کمتر از دوسوم قانونگذاران با احیای برجام مخالفت کنند، رئیس جمهوری ایالات متحده میتواند این تصمیم را وتو کند.
مرحله دوم: قدم بعدی احیای برجام، ۶۰ روز پس از امضای توافق است و بر اساس آن بازگشت به برجام به اطلاع شورای امنیت و آژانس خواهد رسید. سپس آمریکا برای فروش ۵۰ میلیون بشکه نفت ایران معافیتی تکنوبتی قائل میشود و اجازه مذاکرات تجاری در حوزههای انرژی و هوانوردی را صادر میکند.
پس از آن، جمهوری اسلامی غنیسازی بالای پنج درصد را متوقف میکند و دوره آمادهسازی برای انتقال اطلاعات به آژانس و اجازه ازسرگیری کامل نظارتها را آغاز خواهد کرد.
مرحله سوم: دو ماه بعد یعنی ١٢٠ روز پس از امضای توافق، ایران و آمریکا هر دو باید قصدشان مبنی بر تداوم بازگشت به برجام را به صورت علنی اعلام کنند.
ایران تا این روز باید تعهداتش به آژانس درباره تحقیقات درباره اورانیوم غنیشده در سایتهای اعلامنشده را اجرا کرده باشد. به عبارت دیگر، ایران باید پاسخ معتبری به آژانس درباره منبع این اورانیوم بدهد و در مقابل، آژانس نیز تحقیقات خود را متوقف کند.
جمهوری اسلامی همچنین باید تمامی گامهای مقرر در برجام از جمله کاهش غنیسازی اورانیوم به ۳/۶۷درصد، کاهش ذخیره اورانیوم، و مهر و موم کردن و انتقال سانتریفیوژها را نهایی کند.
آمریکا نیز در این مرحله، تمام تحریمهای ثانویه را لغو میکند و به کسبوکارها توضیح میدهد که معنای حذف تحریمها چیست. اما سپاه پاسداران از فهرست گروههای تروریستی خارجی حذف نخواهد شد.
مرحله چهارم: گام نهایی ۱۶۵ روز پس از امضای توافق احیای برجام برداشته میشود و طی آن تمام محدودیتهای هستهای و معافیتهای تحریمی عملی میشوند. آمریکا تحریمهای تسلیحاتی متعارف علیه ایران را لغو میکند و ایران نیز زیرساختهای غنیسازی باقیمانده را بر میچیند.
در سالهای بعد، «بندهای غروب» برجام طبق قطعنامه ٢٢٣١ شورای امنیت و بدون هیچگونه تمدیدی اجرا میشود.
در سال ۲۰۲۴ محدودیتها درباره تحقیق و توسعه سانتریفیوژها کمکم به پایان میرسند و در سال ۲۰۲۵ مکانیسم بازگشت خود به خودی تحریمها که با عنوان مکانیسم ماشه نیز شناخته میشود، منقضی میشود.
در فاصله سالهای ۲۰۲۶ تا ۲۰۲۸، محدودیتهای استفاده از سانتریفیوژها از جمله سانتریفیوژهای پیشرفته پایان مییابد و در سال ۲۰۳۰ برجام منقضی میشود.
- اسرائیل و توافق هستهای ایران
با بالاگرفتن احتمال احیای برجام، اسرائیل تحت رهبری یائیر لاپید تصمیم گرفته تلاشهایش را از چند جبهه دنبال کند.
به گزارش جروزالمپست، تداوم گفتوگو با ایالات متحده و تلاش برای تاثیرگذاری بر مواضع تروئیکای اروپا، تلاش به منظور به حداقل رساندن مزایای اقتصادی احیای برجام برای ایران، تداوم اقدامات مخفیانه علیه برنامه هستهای ایران، حصول اطمینان از پایبندی ایران به برجام، تقویت توان تهاجمی و تدافعی ارتش، و تداوم همکاری با همسایگان جمهوری اسلامی از محورهای عمده راهبرد اسرائیل برای مقابله با ایران و برنامه هستهایش عنوان شده است.
در تازهترین موضعگیری اسرائیل در این باره، اسحاق هرتزوگ، رئیس جمهوری این کشور، در واکنش به اظهارات روز دوشنبه ابراهیم رئیسی مبنی بر منوط بودن بازگشت ایران به برجام به پایان تحقیقات آژانس درباره بقایای اورانیوم در مکانهای از پیش اعلام نشده، از آژانس خواست به تحقیقات دراین باره ادامه دهد.
او که در یک کنفرانس خبری مشترک با همتای سوئیسیاش در برن سخن میگفت، از جامعه بینالمللی خواست با تمام توان از استقلال آژانس دفاع کنند و مانع دستیابی ایران به سلاح هستهای شوند.