شورای نگهبان در حالی بررسی صلاحیت داوطلبان نامزدی در انتخابات ریاست جمهوری ایران را آغاز کرده است که از هم اکنون به نظر می‌رسد صلاحیت بسیاری از ثبت نام کنندگان را تایید نکند.
در سالهای گذشته نهادهای بین المللی و وزارت خارجه ایالات متحده آمریکا عملکرد شورای نگهبان را را ناقض انتخابات آزاد و عادلانه در ایران نامیده اند. این شورا که منصوب رهبر است، عمدتا صلاحیت منتقدان و مخالفان نظام جمهوری اسلامی را برای شرکت در انتخابات رد می کند.
رد زنان به خاطر «رجل سیاسی»
در انتخابات امسال، پس از پایان نام نویسی در روز شنبه ۲۶ فروردین، وزارت کشور مدارک داوطلبان را به شورای نگهبان فرستاد تا این نهاد تا پیش از بیستم اردیبهشت اسامی داوطلبان دارای صلاحیت نامزدی را اعلام کند، با این حال از هم اکنون ردصلاحیت بسیاری از افراد با توجه به تفسیر شورای نگهبان از واژه های کلی «رجل سیاسی» و «مدیر و مدبر» بودن نامزدها، دو از ذهن نیست.
در مدت پنج روزه نام نویسی داوطلبان، هزار و ۳۶۳ نفر برای نامزدی در انتخابات ثبت نام کردند که ۱۳۷ نفر از آنان را زنان تشکیل می دهند. طبق قانون اساسی نامزد ریاست جمهوری باید رجل سیاسی شناخته شده باشد و تفسیر شورای نگهبان هم از عبارت این است که «مرد بودن» یکی از شرایط نامزدی در انتخابات ریاست جمهوری است.
این شورا در طی دوره های گذشته با همین استدلال همواره نامزدهای زن را رد صلاحیت کرد. طی سالهای اخیر انتقادها از این تفسیر شورای نگهبان، مجلس را بر آن داشت تا تفسیر خود را از قانون اساسی و عبارت رجل سیاسی ارائه دهد که با مخالفت شورای نگهبان مواجه شد. از سوی دیگر رهبر جمهوری اسلامی سال گذشته شورای نگهبان را موظف کرد که تفسیر روشنی از واژه رجل سیاسی و مدیر و مدبر بودن نامزدها ارائه کند؛ امری که تا این دوره انتخابات محقق نشد و وزیر کشور اعلام کرد تفسیر شورای نگهبان فعلا همان است که قبلا بوده.
۳۰ نامزد با سابقه سیاسی - اجرایی
با این حساب، به احتمال قوی زنان و بسیاری از داوطلبان نامزدی در انتخابات که چهره‌های شناخته شده‌ای در سیاست نیستند رد صلاحیت می‌شوند و حدود ۳۰ نفر داوطلب مرد که سابقه فعالیت سیاسی و اجرایی داشته‌اند، تایید می شوند.
در این میان، پیش بینی می‌شود اعظم طالقانی، دختر آیت الله طالقانی و نماینده دوره اول مجلس یکی از ردصلاحیت شدگان باشد. احتمال رد صلاحیت محمود احمدی نژاد و حمید بقایی نیز وجود دارد. رهبر جمهوری اسلامی سال گذشته به آقای احمدی نژاد توصیه کرد که نامزد انتخابات ریاست جمهوری این دوره نشود، حال احتمال دارد نامزدی او به عنوان «عدم التزام به ولایت فقیه» برآورد شده و صلاحیت او رد شود.
روز دوشنبه خبرهای غیررسمی در فضای مجازی حکایت از آن داشت که در جلسه بعدی شورای نگهبان صلاحیت محمود احمدی نژاد، اسحاق جهانگیری، حمیدرضا حاجی‌بابایی، حسن روحانی، سیدابراهیم رئیسی، محمدباقر قالیباف، سیدمحمد غرضی، سیدمصطفی میرسلیم و محمد هاشمی‌بهرمانی مورد بررسی قرار می‌گیرد؛ بدان معنا که شورای نگهبان بدون درنگ صلاحیت ۱۳۵۴ نفر را رد کرده است.
ساعاتی پس از انتشار این لیست، سخنگوی شورای نگهبان آن را تکذیب کرد. با این حال به نظر می رسد بجز چهره‌های سرشناس سیاسی مرد که سابقه مدیریتی دارند سایر داوطلبان رد صلاحیت شوند.
منتقدان «نظارت استصوابی» شورای نگهبان که در جریان آن گروهی از داوطلبان نامزدی در انتخابات ریاست جمهوری رد صلاحیت می‌شوند را در تضاد با دمکراسی و انتخاب رئیس جمهوری با رای مستقیم مردم می‌دانند.
شورای نگهبان با این ابزار در بیش از سه دهه بسیاری از چهره‌های سیاسی و مذهبی منتقد جمهوری اسلامی را رد صلاحیت کرده و امکان رقابت آنان با نامزدهای مورد تایید نظام و نزدیک به حاکمیت را گرفته است.