میزگرد سانسور و چالش‌های سینمای مستقل ایران با حضور تعدادی از سینماگران سرشناس ایرانی در حاشیه جشنواره فیلم کن برگزار شد.
به گزارش ورایتی، در این برنامه به میزبانی سحر باقری از مدیران بخش فرانسه شرکت آمازون، چهره‌هایی مانند زر امیرابراهیمی، بازیگر، سپیده فارسی، کارگردان، میلاد عالمی، کارگردان، و کاوه فرنام، تهیه‌کننده شرکت داشتند.
این جلسه در شرایطی برگزار شد که اعتراضات سراسری در ایران که به دنبال کشته شدن مهسا امینی در ایران آغاز شد، همچنان ادامه دارد. مرگ این دختر جوان که در بازداشت پلیس اخلاق ایران بود، به سرعت به سراسر کشور گسترش یافت ولی منجر به سرنگونی رژیم ایران نشده است.
در ماه‌های اخیر حکومت تعدادی از سینماگران، هنرمندان، و دگراندیشان ایرانی از جمله جعفر پناهی و محمد رسول‌اف را بازداشت. البته این دو سینماگر سرشناس اخیراً آزاد شدند ولی محمد رسول‌اف به دلیل اینکه ممنوع‌الخروج است، نتوانست برای حضور در هیئت داوران بخش «نوعی نگاه» جشنواره کن به فرانسه سفر کند.
سحر باقری در این جلسه گفت: «ایران، بزرگترین سرکوب تاریخ سینمای ایران را تجربه می‌کند. شما را می‌توان دستگیر کرد، زندانی کرد، و بدون هیچ حکمی نگاه داشت. حتی اگر جوایز بین‌المللی برنده شوید، می‌توانید برای مدتی در امان بمانید، سپس یک روز شما را در فرودگاه متوقف می‌کنند و گذرنامه شما را می‌گیرند. این مانند یک شن روان غیرقابل پیش‌بینی است.»
در این میزگرد عسل باقری، پژوهشگر، به دوقطبی شدن سینمای ایران اشاره کرد، یعنی فیلم‌های سیاسی ایرانی که به جشنواره‌ها سفر می‌کنند، و آثار داخلی سرگرم‌کننده تبلیغاتی جریان اصلی که ارتباط تنگاتنگی با دولت و رژیم اسلامی دارند.
او با بیان اینکه سینمای ایران از اواخر دهه هشتاد میلادی در دوران پس از انقلاب به یک صدای مهم مقاومت در ایران تبدیل شده که توانسته است سانسور را دور بزند، گفت: «یکی از تحولات مهم سینمای ایران، بازنمایی زنان است». به گفته خانم باقری، تا پایان دهه هشتاد میلادی، جمهوری اسلامی «می‌خواست جلوی بازنمایی مدرن جامعه ایران را بگیرد» اما شکست خورد.
این پژوهشگر در ادامه افزود: «والدین مجرد، خانواده طلاق گرفته، و مبارزه زنان برای احقاق حقوق خود به سرلوحه سینمای ایران تبدیل شده است». او گفت که از دیدن «همه این زنان شجاع در خط مقدم اعتراضات» تعجب نکرده است.»
سپیده فارسی که آخرین فیلمش، انیمیشن سیاسی «پری آبادان» امسال بخش پانورامای جشنواره برلین را افتتاح کرد، درباره تجربه مواجهه خود با سانسور در فیلم «نگاه» در سال ۲۰۰۶ در ایران صحبت کرد. او در این اثر ماجرای یک روشنفکر چپ را به تصویر کشید که پس از تبعید در پاریس به ایران بازمی‌گردد.
خانم فارسی گفت که در ابتدا سعی کرده است مطابق با قوانین عمل کند تا فیلم‌هایش توسط مردم داخل ایران دیده شود، اما «این اتفاق هرگز نیفتاد زیرا همه آنها سانسور شدند».
این کارگردان در ادامه افزود که مجوز فیلمبرداری این اثر را گرفت اما به او مجوز اکران فیلم را ندادند. سپیده فارسی گفت: «مشکل‌سازترین بخش فیلم برای حکومت، نه پس‌زمینه شخصیت چپ بود که از تبعید برمی‌گشت، و نه استعاره‌ای از سرکوب مخالفان در دهه ۱۹۸۰، بلکه سکانس پایانی فیلم بود زیرا یک زوج مجرد نمی‌توانند در هتل اتاق بگیرند.»
خانم فارسی پس از امتناع از سانسور این صحنه، گفت که برای نمایش جهانی فیلم به جشنواره فیلم روتردام رفته است. او در ادامه افزود: «این فیلم بعدها در خارج از ایران، در فرانسه و کشورهای دیگر اکران شد و البته به خاطر اینکه دیگر نتوانستم در ایران فیلم بسازم، دچار مشکل شدم.»
سپیده فارسی، همچنین فیلم «رز سرخ» را درباره اعتراضاتی که به نتایج انتخابات ریاست جمهوری ایران در سال ۲۰۰۹ به راه افتاد، کارگردانی کرد. او گفت که این فیلم نحوه تظاهرات نسل جوان در خیابان‌ها و استفاده از رسانه‌های اجتماعی را بررسی می کند.
خانم فارسی در ادامه افزود: «خوشحالم که بگویم فیلمسازان ایرانی در داخل ایران این دیوار را می‌شکنند تا نشان دهند جامعه ایران بسیار پیچیده است.»
کاوه فرنام که تهیه‌کنندگی فیلم‌های بسیاری از جمله آثار محمد رسول‌اف را برعهده داشته است، گفت که ایرانی‌ها در یکصد سال اخیر با «مشکل سانسور» مواجه بوده‌اند.
او در ادامه افزود: «ما همیشه سعی می‌کنیم به نوعی با سانسور مقابله کنیم. سعی می‌کنیم راه حلی پیدا کنیم، شخصیت خود را پنهان می‌کنیم، لمس کردن را پنهان می کنیم و غیره، اما چیزی که بعد از این همه سال فهمیدیم این است که راه مقابله با سانسور این است که اصلاً آن را نپذیریم.»
زر امیرابراهیمی که سال گذشته برای بازی در فیلم «عنکبوت مقدس» ساخته علی عباسی برنده جایزه بهترین بازیگر نقش اول زن در جشنواره کن شد، به عنوان دستیار تهیه‌کننده نیز روی این فیلم کار کرد.
او گفت: «استفاده از یک بازیگر ایرانی سرشناس برای این فیلم بسیار مهم بود. وقتی با تهیه‌کنندگان اروپایی سروکار دارید، آنها استدلال می‌کنند که چون مخاطب شما ایرانی است، فرقی نمی‌کند که بازیگر لهجه داشته باشد یا لوکیشن درست به نظر نمی‌رسد.»
خانم ابراهیمی در ادامه افزود: «مراحل بازیگری برای عنکبوت مقدس تقریباً سه سال طول کشید. علی به ایران رفت و ما فقط یک هفته تمرین و تست بازیگری ترتیب دادیم. تعجب‌آور بود که بسیاری از بازیگران و اعضای گروهی که در ایران زندگی می‌کنند، با وجود اینکه می‌دانستند که این یک پروژه ریسکی است، علاقمند به کار در فیلم بودند.»
به گفته این بازیگر پرداختن به چنین سوژه‌ای برای حکومت ایران حساسیت‌برانگیز بود و مهدی بجستانی از زمان بازی در این فیلم هرگز به ایران بازنگشت و اکنون ساکن اروپا است.
میلاد عالمی که فیلم دوم او با عنوان «مخالف» در جشنواره فیلم برلین اکران شد، گفت که هم «مخالف» و هم نخستین فیلمش «افسونگر» به «نظام پناهندگان در سوئد و دانمارک و میزان ناقص بودن آن می‌پردازد و و نقدی بر رژیم ایران و چگونگی تهدید مردم است.»
او که در سال ۱۹۸۷ به همراه خانواده‌اش از ایران گریخت، اشاره کرد که هر دو فیلمش محصول مشترک بودند. به گفته آقای عالمی: «ساخت این فیلم‌ها در ایران غیرممکن است. هر دو درباره مردانی هستند که تنها واحد پولشان، بدنشان است و درباره صمیمیت، تمایلات جنسی، خشونت و آزادی است.»
او در ادامه افزود: «هر چه سنم بالاتر می رفت، احساس می‌کردم که خاطر افرادی که در آن سیستم گرفتار شده‌اند و نمی توانند صحبت کنند، مسئولیت دارم که داستان‌هایی درباره این رژیم بگویم.»
بیشتر فیلمسازان ایرانی مانند میلاد عالمی یا علی عباسی اکنون با شرکا و سازمان‌های بین‌المللی همکاری می کنند.
اعضای این میزگرد و حاضران در محل همچنین برای ادای احترام به مجید کاظمی، صالح میرهاشمی و سعید یعقوبی سه معترض زندانی که هفته گذشته توسط حکومت ایران اعدام شدند، یک دقیقه سکوت کردند.
