دیوید ایگنیشس، ستون‌نویس پرسابقه واشنگتن‌پست، در مقاله جدید خود می‌نویسد برنامه‌ریزی مخفی کاخ سفید برای بازسازی پیمان‌ها و اتحادهای خارجی آمریکا، کمک کرد که هنگام برخورد با تهاجم روسیه به اوکراین، کاخ سفید یک پله از روسیه جلوتر باشد.
ایگنیشس که در وزارت امور خارجه و سازمان‌های اطلاعاتی آمریکا به منابع خبری بسیاری دسترسی دارد، می‌نویسد نخستین سفارش رئیس جمهوری بایدن به وزیر امورخارجه خود انتونی بلینکن این بود که اتحادها و پیمان‌های آمریکا با کشورهای خارجی را از نو مرتب و تنظیم کند.
ایگنیشس می‌گوید که خود بلینکن و جمعی دیگر از کارکنان وزارت امور خارجه، این هفته جزئیاتی را درباره دیدارهای پشت پرده یک سال گذشته که به تشکیل ائتلاف به رهبری آمریکا برای حمایت از اوکراین کمک کرد، در اختیار ایگنیشس گذاشتند.
بنا بر این روایت، برنامه‌ریزی مخفیانه در ماه آوریل ۲۰۲۱، حدود یک سال پیش، هنگامی آغاز شد که روسیه، نیرویی صدهزار نفری را در مرزهای اوکراین مستقر ساخت. هر چند بعدا معلوم شد اقدام روسیه در آن زمان، تظاهر بود، ولی بلینکن و دیگر مقام‌های وزارت امور خارجه، طی یک دیدار مقامات کشورهای عضو ناتو در بروکسل، داده‌های سازمان‌های اطلاعاتی-امنیتی آمریکا را با رهبران بریتانیا، فرانسه و آلمان در میان گذاشتند. یک مقام بلندپایه وزارت خارجه آمریکا می‌گوید باید خود را آماده می‌کردیم.
- جلب نظر آلمان
آلمان، یک همدست اساسی ولی بدون رغبت بود. دولت بایدن تابستان آن سال تصمیم بحث‌انگیزی گرفت که در جلب حمایت آلمان علیه روسیه، اهمیت داشت. بایدن شرکت سازنده خط لوله نورد استریم ۲ را از تحریم معاف کرد و در مقابل، از دولت صدراعظم مرکل قول گرفت که در صورت حمله روسیه به اوکراین، این خط لوله منتفی شود. اولاف شولتز، جانشین او، به وعده عمل کرد.
بلینکن به ایگنیشس می‌گوید، پرهیز از بحران در روابط آمریکا با آلمان، باعث شده بود که وقتی روسیه به اوکراین حمله کرد، شالوده ائتلاف علیه روسیه، تثبت شده باشد.
بلینکن می‌افزاید، تهدید روسیه علیه اوکراین در ماه اکتبر آن سال، جدی‌تر شد، زیرا ایالات متحده به اطلاعات تازه‌ای در باره نیروهای روسیه در مرز اوکراین و ماموریت آنها، دست پیدا کرد که جزئیات عملیاتی آن، روشنگر بود. آقای بایدن در جریان دیدار سران گروه ۲۰ در رم، داده‌های جدید را به اطلاع رهبران بریتانیا، آلمان و فرانسه رساند، و با آنها، بر سر عواقب تهاجم روسیه، در صورتی که عملی شود، به توافق رسید.
- شک زلینسکی و پوتین
روز اول نوامبر ۲۰۲۱، ویلیام برنز، مدیر سازمان مرکزی اطلاعات سی‌آی‌ای به مسکو رفت تا به ولادیمیر پوتین، رئیس حکومت روسیه هشدار دهد که آمریکا و متحدان اروپایی آن، برای حمایت تسلیحاتی از اوکراین و تحریم روسیه، آمادگی دارند. ظاهرا پوتین باور نداشت بایدن بتواند تهدید خود را عملی کند.
در آغاز، وادار کردن زلنسکی، رئیس جمهوری اوکراین، به جدی گرفتن خطر حمله روسیه، کار آسانی نبود. بلینکن اوایل ماه نوامبر، در جریان اجلاس تغییرات اقلیمی سازمان ملل در گلاسگو، خلاصه‌ای از گزارش اطلاعاتی آمریکا در باره نقشه‌های روسیه را در اختیار زلنسکی گذاشت، ولی به گفته یک مقام وزارت امور خارجه، بلینکن به خاطر دارد که زلنسکی در آن زمان در قصد روسیه برای حمله، تردید داشت.
- تحریم‌ها و برنامه‌ریزی نظامی
واشنگتن پست می‌نویسد اعلام تحریم می‌تواند تشریفاتی توخالی دیپلماتیک باشد، اما در ماه دسامبر، بلینکن و همکاران، گام‌هائی که باید برای تحریم روسیه برداشته شود، را با متحدان آمریکا به طور جدی به بحث گذاشتند. نخستین محل این بحث، اجلاس وزیران خارجه گروه هفت بود که روز ۱۱ دسامبر در لیورپول انگلستان تشکیل شد و بلینکن به خاطر می‌آورد که شرکت کنندگان، رسما و علنی در باره عواقب بزرگ و بهای شدید تهاجم علیه اوکراین، به روسیه هشدار دادند. وزیر خارجه آمریکا می‌گوید: «وقتی تهاجم رخ داد، ما آماده بودیم که بلافاصله دست به کار شویم.»
در عین حال، برنامه‌ریزی نظامی ناتو هم همزمان با دیپلماسی، شدت گرفته بود. ژنرال نیروی هوائی آمریکا تاد وولترز، فرمانده ناتو، می‌گوید درماه‌های دسامبر و ژانویه، مقدمات ارسال سریع تجهیزات و مهمات به اوکراین فراهم شد، و مسیرهای ورود و جزئیات عملی کار، مورد بررسی قرار گرفت. پیش از آغاز تهاجم روسیه در ۲۴ فوریه ۲۰۲۲، از این مسیر، مقداری موشک استینگر و جاولین به اوکراین تحویل داده شد و این کار، با ارسال سلاح‌های سنگین‌تر ادامه یافت.
- دام خودساخته
داده‌های اطلاعاتی آمریکا، پیش‌نمائی از نقشه جنگی روسیه را برای اوکراین تشریح کرد، از جمله طرح حمله ضربتی به کیف توسط یک واحد نسبتا کوچک نیروهای ویژه. برنامه روسیه این بود که بلافاصله بعد از حمله به کیف، از فرودگاه انتونف در هوستومل واقع در غرب کیف به عنوان پایگاهی برای انتقال سریع نیرو و مهمات استفاده کند.
از سوی دیگر، برنز، رئیس «سیا» نیز ماه ژانویه به اوکراین رفت تا زلینسکی را از نقشه روسیه مطلع کند. به این ترتیب، هوستومل، به نبردی سرنوشت‌ساز تبدیل شد، زیرا به گفته مارک منکیشاک، تحلیلگر اطلاعاتی مرکز پژوهش‌های شرقی در ورشو، نیروهای روسیه، نقشه‌ی جایگزین نداشتند.
این کارشناس، گزارش اطلاعاتی که نقشه فتح مقدماتی کیف را برملا کرد را از این نظر با اهمیت می‌داند که نیروهای روسیه را در دامی خودساخته، اسیر کرد. او می‌گوید روسیه بنای جنگ همه‌جانبه نداشت و عملیات ویژه به این معنی بود که روسیه می‌خواست با فتح کیف، دولتی دست‌نشانده و سربه‌زیر به جای زلینسکی بر اوکراین مسلط کند.
- نقطه عطف در تاریخ .معاصر
به گفته بلینکن، پیوستن فنلاند و سوئد به ناتو نیز یکی از استراتژی‌های بایدن برای قطع امید پوتین به ایجاد شکاف در ناتو بود. بلینکن می‌گوید بایدن در کاخ سفید، در حضور سالی نینیستو رئیس جمهوری فنلاند، نیمه‌شب به وقت سوئد، ماگدالنا اندرسون، نخست وزیر سوئد را پای تلفن کشانید.
دیوید ایگنیشس در واشنگتن پست می‌نویسد: سازمان دادن به ائتلاف حمایت از اوکراین، از دور ممکن است کار ساده‌ای به نظر برسد. اما در واقع، حاصل هماهنگ سازی پیچیده منابع دیپلماتیک، نظامی و اطلاعاتی بود که ده‌ها کشور را برای آنچه ممکن است نقطه عطفی در تاریخ معاصر باشد، گرد هم آورد. پوتین فکر کرده بود که با آسانی می‌تواند از سد بایدن و غرب عبور کرده، در اوکراین به یک پیروزی آسان دست پیدا کند. اما رهبر روسیه در زیاده ارزیابی قدرت خود، و دست کم انگاشتن عزم بایدن و تیم او، اشتباه محاسبه فاجعه‌آمیزی را مرتکب شد.