خبرگزاری رویترز روز یکشنبه به نقل از چند منبع ایرانی و غیرایرانی گزارش داد با انتقال شش میلیارد دلار دارایی مسدودشده ایران به بانک‌های قطر در روزهای آینده، پنج شهروند دوتابعیتی ایرانی-آمریکایی بازداشتی در جمهوری اسلامی با تعداد مشابهی زندانی ایرانی در آمریکا مبادله می‌شوند.
ایران در دهم اوت چهار بازداشتی دوتابعیتی را از زندان اوین به حبس خانگی منتقل کرد. نفر پنجم نیز پیشتر به حبس خانگی منتقل شده بود. آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه ایالات متحده، در همان روز گفت این اقدام، نخستین گام در فرایندی است که منجر به بازگشت این پنج نفر به آمریکا خواهد شد.
سیامک نمازی ۵۱ ساله و عماد شرقی ۵٩ ساله، هر دو بازرگان، و مراد طاهباز ۶۷ ساله، فعال محیط زیست، هویت سه نفر از این پنج نفر اعلام شده است.
هویت چهارمین و پنجمین نفر اعلام نشده اما گفته می‌شود یکی از آنها زن است. رویترز نتوانسته هویت ایرانی‌های زندانی در آمریکا را که قرار است طی این مبادله زندانیان به ایران بازگردانده شوند، احراز کند.
- قطر، میزبان دست‌کم هشت دور مذاکرات
قطر نقشی مرکزی در مذاکرات میان ایالات متحده آمریکا و جمهوری اسلامی ایران ایفا کرده است.
رویترز به نقل از یک منبع گزارش داده که دوحه میزبان دست‌کم هشت دور مذاکرات میان ایرانیان و آمریکایی‌ها بوده است. در دورهای اول موضوع برنامه هسته‌ای ایران و در دورهای بعدی مساله آزادی زندانیان به بحث گذاشته شده است.
به گفته این منبع، «همگی دریافتند که (مذاکرات) هسته‌ای در بن‌بست قرار دارد و [بنابراین] تمرکز را به زندانیان تغییر دادند. [مذاکره بر سر] زندانیان آسان‌تر است. آسان‌تر است و می‌توان اعتمادسازی کرد.»
سه منبع به رویترز گفته‌اند قطر ترتیباتی مالی اجرا می‌کند که بر اساس آن هزینه‌های بانکی پرداخت می‌شود و بر نحوه خرج‌کردن دارایی‌های آزادشده ایران نظارت می‌شود تا این پول برای اقلام تحت تحریم آمریکا خرج نشود. نکته دیگر اینکه زندانیان پس از مبادله، از قطر عبور خواهند کرد.
رویترز به نقل از یک دیپلمات ارشد گزارش داده است: «ایران در ابتدا خواستار دسترسی مستقیم به دارایی‌ها بود اما در نهایت با دسترسی از طریق قطر موافقت کرد.» او افزوده است: «ایران غذا و دارو خواهد خرید و قطر به طور مستقیم هزینه آن را پرداخت خواهد کرد.»
رویترز گزارش را بر اساس مصاحبه با چهار مقام ایرانی، دو منبع آمریکایی، یک دیپلمات ارشد غربی، مشاور یک دولت حوزه خلیج فارس و آشنا به مذاکرات ارائه کرده است.
تمامی این منابع به دلیل حساسیت موضوع، خواستار افشا نشدن هویت‌شان شده‌اند.
یک سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا گفته ایالات متحده آماده نیست زمان آزادی زندانیان را اعلام کند. او از ارائه اظهارنظر درباره جزئیات این «مذاکرات جاری و بسیار حساس» خودداری کرد.
دولت بایدن درباره زمان‌بندی انتقال وجوه مسدودشده ایران به قطر اظهارنظر نکرده است. اما وزیر امور خارجه کره جنوبی روز پنجم سپتامبر گفت تلاش‌ها در این زمینه در جریان است.
رویترز به نقل از سخنگوی مزبور وزارت امور خارجه آمریکا آورده که واشنگتن با انتقال وجوه ایران از کره جنوبی به حساب‌های محدودشده در نهادهای مالی قطر موافقت کرده اما هیچ پولی به طور مستقیم به ایران منتقل نمی‌شود.
او تصریح کرده که رویکرد کلی ایالات متحده در قبال جمهوری اسلامی هنوز تغییری نکرده و همچنان بر «بازدارندگی، فشار، و دیپلماسی» مبتنی خواهد بود.
به گفته او، پس از انتقال وجوه به قطر، ایالات متحده بر چگونگی و زمان استفاده از آنها توسط جمهوری اسلامی نظارت خواهد کرد.
رویترز به نقل از منابع مذکور افزوده پس از وصول پول از کره جنوبی و از طریق سوئیس به قطر، مقامات این کشور به تهران و واشنگتن خواهند گفت شرایط برای آزادی زندانیان طبق سندی که در اواخر ژوئیه یا اوایل اوت امضا کرده‌اند، مهیا است.
یک منبع به رویترز گفته پس از آن زندانیان هم از ایران و هم از ایالات متحده به قطر و از آنجا به آمریکا و ایران منتقل می‌شوند.
دو منبع ایرانی و یک دیپلمات غربی به رویترز گفته‌اند که مشکل‌ترین بخش مذاکرات آمریکا و ایران، ایجاد سازوکاری برای حصول اطمینان از شفافیت در نحوه انتقال پول‌های مسدودشده ایران و عدم نقض تحریم‌ها بوده است.
یک منبع ایرانی گفته قطر در تلاش برای به نتیجه رساندن مذاکرات خود هزینه انتقال وجود مسدودشده ایران به بانک‌هایش را متقبل شده است. یک منبع ایرانی دیگر نیز گفته روسای بانک‌های مرکزی ایران و قطر روز چهاردهم ژوئن در دوحه دیدار کرده و چگونگی انتقال دارایی‌های مسدودشده ایران را به بحث گذاشته‌اند.
رویترز به نقل از چهار منبع خود افزوده که مذاکرات میان واشنگتن و تهران در دوحه به سرپرستی رابرت مالی و آبرام پیلی از طرف آمریکا و علی باقری کنی از طرف ایران انجام شده است.
