۲۵ اردیبهشت روز بزرگداشت حکیم ابوالقاسم فردوسی توسی، آفریننده شاهنامه، است.
فردوسی سی سال از عمرش را وقف نگارش شاهنامه کرد؛ شاهکاری که زبان فارسی را زنده نگاه داشت.
فعالان فرهنگی خارج از کشور نیز در سال های اخیر تلاش کرده‌اند که این اثر درخشان را برای نسل جدید زنده نگاه دارند و آن را به غیر ایرانیان هم معرفی کنند.
بزرگمهر وزیری، پژوهشگر شاهنامه مقیم آمریکا، از پایه‌گذاران کارگاه‌هایی برای بحث در مورد شاهنامه است.
او از کودکی به شاهنامه علاقه‌مند بود و به گفته خودش، در آن دوران مانند هر کودک دیگری تنها به تصاویر آن از جمله عبور سیاوش از آتش اهمیت می‌داد.
او می‌گوید در هر مرحله‌ای از زندگی، می‌توان لایه‌های جدیدی از یک اثر ادبی به ویژه شاهنامه را کشف کرد.
وی می‌گوید که گفت‌وگو در مورد شاهنامه و ابعاد آن، به صورت ساده و کوتاه، در قصه‌ها و اهمیت شاهنامه کنکاش می‌کند و این لایه‌ها را برای شرکت‌کننده‌ها می‌گشاید.
آقای وزیری می‌گوید شاهنامه مانند «آینه‌ای در برابر ما» است و ویژگی‌های فرهنگی و خلق و خوی ایرانی‌ها و جهان‌بینی آنها را تصویر می‌کند.
کارگاه‌های بررسی شاهنامه ابتدا به صورت گردهم‌آیی انجام می‌شد و سپس به شکل مجازی و به کوشش سازمان فرهنگی ایران‌پاد، تحت عنوان مجموعه «پژوهشی در شاهنامه» دنبال شد.
آقای وزیری می‌گوید گروه‌های سنی مختلف از این برنامه‌ها استقبال کرده‌اند.
در این برنامه‌ها، شاهنامه از جنبه‌هایی که مورد توجه قرار نگرفته است از جمله نمادگرایی و تأثیر اسطوره‌ها در شکل گرفتن رفتار گروهی مردم و بهره‌برداری از آنها به عنوان الگو بررسی میشود.
- آیا شاهنامه تنها یک اثر ادبی محسوب میشود؟
بزرگمهر وزیری شاهنامه را «سیاسی‌ترین کتاب ادبی و تاریخی» توصیف می‌کند و می‌گوید: «اگر به درستی آن را بشناسیم، ایرانیان را به عنوان یک ملت شناخته‌ایم.»
از دید این پژوهشگر شاهنامه، این تنها محدود به جغرافیای ایران نیست، بلکه ایرانیان سراسر جهان را در بر می‌گیرد.
وزیری می‌گوید شاهنامه روان‌شناسی اجتماعی ایرانیان را نشان می‌دهد و این که چطور در برابر جوانمردی‌ها، خیانت‌ها نیز دیده‌اند.
او روایت کاوه آهنگر و قیام او در برابر ضحاک را مثال می‌زند و این که پس از آن که جان هجدهمین و آخرین پسرش به قتلگاه ضحاک می‌رود قیام می‌کند. به گفته بزرگمهر وزیری، این، «تصویرگر شکیبایی ایرانیان» در برابر ظلم است.
- برداشت‌های مدرن از شاهنامه؛ آری یا نه؟
در سال‌های اخیر، تلاش‌های زیادی از سوی ایرانیان و همچنین غیرایرانیان برای معرفی شاهنامه به جهانیان صورت گرفته است.
برداشت‌های مدرن از جمله رایج‌ترین راه برای معرفی این اثر به ویژه به نسل جوان شده است.
بزرگمهر وزیری می‌گوید زمان نقالی به سر آمده است و نقالی، تنها داستان‌ها را شرح می‌داد.
او می‌گوید در حالی که کشورهای دیگر، اسطوره‌های خود را به عرصه سینما آوردند، ایرانی‌ها عقب ماندند و حالا می‌توانند از طریق ابزار مدرن و فن‌آوری، این اثر تاریخی را به جوان‌ها و مردمان کشورهای دیگر معرفی کرد.
آقای وزیری فردوسی را «امانت‌داری دقیق» توصیف می‌کند که بیشتر از هر نویسنده و مورخ ایرانی به امانت‌داری متن پایبند بود.
