ضرب الاجل پایان ماه مارس، یازدهم فروردین ماه، برای طرفین مذاکرات اتمی به منظور دستیابی به چارچوب یک توافق جامع بر سر برنامه هسته ای ایران، به سرعت در حال نزدیک شدن است.
یکی از موضوعات بسیار مهم این مذاکرات، مساله کاهش تحریم‌های اعمال شده علیه ایران از سوی ایالات متحده، اتحادیه اروپا و شورای امنیت سازمان ملل متحد بوده است.
تحریم‌های اعمال شده علیه برنامه بحث‌برانگیز هسته‌ای ایران، پیچیده و از لایه‌های مختلفی تشکیل شده است. این تحریمها شامل سه دسته است:
آنچه توسط شورای امنیت سازمان ملل تنظیم و اعمال شده که شامل شرکت‌ها، نهادها و مقامات ایرانی است، که گمان می‌رود نقشی در اشاعه و دستیابی به فناوری موشک‌های بالستیک در ایران دارند.
دوم این که، تحریم‌های اتحادیه اروپا که هدف از آن تحریم صنعت نفت و پتروشیمی ایران و خدمات حمل و نقل این کالاها و اعمال محدودیت‌های بانکی و مالی بر تهران است.
و سومین گروه تحریمها شامل تحریم‌های اعمال شده از سوی واشنگتن است، که دسترسی ایران را به سیستم بانکی جهان متوقف کرده و جلوی فروش نفت ایران را به کشورهای آسیا گرفته است.
اگر ایران تن به یک توافق جامع بدهد، که گفته می‌شود هدف آن محدود کردن بخش حساس برنامه اتمی‌اش به مدت ۱۰ سال و باز کردن تاسیسات هسته‌ای ایران جهت بازرسی و راستی آزمایی است، تحریم‌های بین المللی برداشته خواهد شد.
شارون بن خبرنگار صدای آمریکا، نظرات تحلیلگران مسائل ایران را در مورد این که، دستیابی به توافق جامع چگونه میتواند این شبکه تحریم‌های پیچیده علیه تهران را از هم باز کند، جویا شده است.
امانوئل اتولنگی یکی از تحلیلگران بنیاد دفاع از دموکراسی، درباره برداشتن تحریمها می‌گوید که این اقدام باید با احتیاط انجام شود، زیرا بعد از آن جامعه جهانی در برابر ایران اهرمی فشاری نخواهد داشت.
به گفته امانوئل اتولنگی کشورهای جهان باید این احتمال را بدهند که ایران ممکن است در انجام توافق فریبکاری کند. باید این احتمال هم بدهید که در صورت تخطی از مفاد توافق یا اگر هرگونه نبود انطباق در اجرای توافق دیده شد، به ابزارهایی برای مجازات نیاز است.»
اگر چه هنوز مشخص نیست که گروه ۱+۵ چه تحریم‌هایی را علیه ایران لغو خواهد کرد، اما آقای اتولنگی معتقد است که با برداشته شدن هر تحریمی اعمال مجدد آنها مشکل است و حتی نظارت بر دیگر تحریمها از سوی کشورها خیلی جدی گرفته نخواهد شد.
باربارا اسلیون تحلیلگر ارشد در اندیشکده شورای آتلانتیک با دستیابی به توافق جامع برداشته شدن تحریم‌های اعمل شده از سوی اتحادیه اروپا نسبتا به سادگی صورت خواهد گرفت. وی بر این باور است که شورای امنیت سازمان ملل هم میتواند تحریمها را موقتا بردارد و دولت پرزیدنت باراک اوباما نیز میتواند تحریمها اعمال شده بواسطه فرمان ریاست جمهوری را برداشته و هر ۱۸۰ روز اعمال تحریمها وضع شده از سوی کنگره را از اجرا مستثنی کند.
به اعتقاد او برداشته شدن تحریمها خواسته عمیق ایرانیان است.
او در این باره گفت: «ایرانی ها (در صورت برداشته شن تحریم ها) به خیابان ها خواهند ریخت و دستیابی به توافق را جشن خواهند گرفت.»
به گفته او اگر چه ایران نظام سیاسی چند لایه دارد و مشارکت دموکراتیک در ان بسیار محدود است،اما حاکمان آن کشور از احساسات مردمشان با خبرند و می‌دانند که در صورت نقض توافق که مخاطره اعمال مجدد تحریمها را به همراه دارد، با مخالفت بزرگی از سوی مردمشان مواجه خواهند شد».
در این بین اما اختلاف دیدگاه عمیقی بین پرزیدنت اوباما و قانونگذاران از حزب جمهوریخواه در مورد محتوای یک توافق خوب وجود دارد؛ برخی از اعضای کنگره خواهان حفظ و یا حتی تشدید تحریمها علیه ایران به عنوان ابزار فشار علیه تهران هستند.
در هر صورت، حتی با وجود توافق اتمی، تحریم‌های اعمال شده علیه تهران به خاطر نقش ایران در حمایت از گروهها و فعالیت‌های تروریستی، پول شویی و نقض حقوق بشر برداشته نخواهد شد.