گریگ تیلمن (Greg Thielmann) در مقاله‌ای تحت عنوان «متأسفم بدبین‌ها، توافق هسته‌ای ایران عملی است» می‌نویسد حتی پیش از خشک شدن جوهر امضای توافق موقت ماه نوامبر ۲۰۱۳ (اذر ماه ۱۳۹۲) با ایران در ژنو سوئیس، برخی از اعضای کنگره ایالات متحده آمریکا با ابراز تأسف، با استدلال‌های خام و ناپخته‌ای نسبت به شرایط توافق، پیش‌بینی می‌کردند که ایرانی‌ها موفق به اجرای تعهدات خود در آن توافقنامه نخواهند شد.
به باور نویسنده این مقاله که در نشریه نشنال اینترست (The National Interest) منتشر شده است، آنها در آن زمان اشتباه می‌کردند و حالا هم درناکامی در این که یک توافق نهایی محکم قابل‌دسترس بوده و بر هر گزینه جایگزین دیگری ارجحیت دارد، در اشتباه هستند.
با نگاهی به گذشته، به روشنی می توان دریافت که بسیاری از افرادی که به روند دیپلماتیک درباره توافق موقت تردید داشتند، از چند نظر اشتباه می‌کردند.
مایک راجرز نماینده جمهوریخواه ایالت میشیگان و رئیس کمیته اطلاعاتی مجلس نمایندگان آمریکا در ۲۴ نوامبر ۲۰۱۳ گفت «تنها چیزی که با توافق موقت تغییر کرد، این است که حالا شما به ایرانی‌ها مجوز ادامه غنی‌سازی داده‌اید.» تیلمن در مقاله خود می‌گوید چنین نتیجه‌گیری، سرسری گرفتن این واقعیت است که در آن زمان، حساس‌ترین نگرانی، ادامه غنی‌سازی اورانیوم در ایران و ذخیره آن در سطحی که بطور خطرناکی دسترسی ایران به اورانیوم با درصد غنای بالا برای ساخت سلاح را ممکن امکان‌پذیر می‌کرد. توافق موقت بطور عمده‌ای با اعمال محدودیت‌هایی، خطرناکترین فعالیت‌های غنی‌سازی ایران را کاهش داد و ایران در زمینه غنی‌سازی، بر اساس همان محدودیت‌ها عمل کرد.
دومین افسانه که از سوی منتقدان و شکاکان به روند دیپلماتیک حل مسئله هسته‌ای ایران دامن زده شد، مسئله تحریم‌هاست. اد رویس، نماینده جمهوریخواه مجلس نمایندگان آمریکا از ایالت کالیفرنیا و رئیس کمیته روابط خارجی آن مجلس، در ماه نوامبر گذشته گفت « با کاهش تحریم‌ها علیه ایران، ما در واقع داریم (رژیم) تحریم‌هایی که طی سال‌ها شکل گرفته و بر ایران فشار وارد آورده است را از بین می‌بریم.»
نویسنده مقاله نشنال اینترست می‌گوید بعد از ۸ ماه، کماکان تحریم‌های اساسی به قوت خود باقی هستند،همبستگی شش قدرت دست نخورده باقی مانده است، فشارها بر ایران حفظ شده و دولت ایران سخت تلاش می‌کند که به انزوای سیاسی و اقتصادی خود پایان دهد.
و بالاخره، برخی در کنگره ادعا کرده بودند که توافق موقت ژنو، احتمال ظهور یک ایران اتمی را بیشتر می‌کند. گروهی از سناتورها – گراهام، شومر، منندز، مک کین، کیسی و کالینز – در نامه‌ای هشدار دادند که توافق موقت «ممکن است به ایران اجازه دهد که پیشرفت در مسیر رسیدن به توانایی ساخت سلاح‌های هسته‌ای تحت پوشش مذاکرات ادامه دهد.»
به باور آقای تیلمن، درواقع کاملأ برعکس آن اتفاق افتاد. تا پائیز گذشته، روند تصمیم‌ها و اقدامات ایران در همان مسیر نقض تعهدات پیمان منع تولید و تکثیر سلاح‌های هسته‌ای (ان پی تی) بود. اما، به محض آن که اجرای برنامه اقدام مشترک امضا شده در ۲۴ ماه نوامبر (موسوم به توافق ژنو)، از ماه ژانویه آغاز شد، نگرانی‌های عمده درباره تولید و تکثیر سلاح‌های کشتار جمعی کاهش یافت.
مقامات ارشد وزارتخانه‌های خارجه و خزانه‌داری در ۲۹ ژوئیه در برابر کمیته‌های مختلفی در کنگره گفتند که طرفین به تعهدات خود بر اساس طرح عمل مشترک پایبند بودند. در نتیجه، ایران حالا در دستیابی به سلاح‌های هسته‌ای، در مقایسه با سال پیش، در فاصله دورتری قرار دارد و به زمان بیشتری برای رسیدن به آن (در صورت تمایل) نیاز دارد؛ بازرسی تأسیسات هسته‌ای ایران از هرزمان دیگری در گذشته شدیدتر بوده، مذاکرات برای رسیدن به یک توافق جامع پیشرفت‌هایی داشت و علیرغم تخفیف دادن بخشی از تحریم‌ها، شش قدرت جهانی کماکان نفوذ خود را حفظ کرده‌اند و از این اهرم برای فشار بر ایران استفاده می‌کنند.
به گفته وندی شرمن، معاون وزارت امور خارجه آمریکا، توافق «همه مسیرهای بالقوه ایران به سوی سلاح هسته‌ای را مسدود خواهد کرد.»
تیلمن در ادامه می‌نویسد اجرای موفقیت‌آمیز توافق موقت، به نظر می‌رسد هنوز تأثیر چندانی بر تردید منتقدان نسبت به کارایی دیپلماسی نگذاشته است. سناتور منندز، همچنان مثل شش ماه پیش، به کل روند مشکوک است. برد شرمن، نماینده مجلس ازایالت کالیفرنیا با اطمینان می‌گوید «ما توافق خوبی بدست نمی‌آوریم.» رندی وبر نماینده جمهوریخواه مجلس ازایالت تگزاس می‌گوید این منطقی است که گمان کنیم ایران در هر گامی که در این راه بر می‌دارد و هر فرصتی که می‌یابد، به گمراه کردن ما ادامه می‌دهد.
اگر منتقدان روند دیپلماتیک جاری می‌خواهند اعتبار خود را حفظ کنند، باید با واقعیت‌های عینی اجرای توافق موقت برخورد کنند. اگر آنها به گزارش آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، مبنی بر این که ایران بطور کامل به تعهدات خود بر اساس برنامه اقدام مشترک عمل کرده است، توجه نکنند، دیگر به پیش‌بینی‌هایشان در مورد آینده نباید اعتباری بخشید.
خانم شرمن در هفته گذشته به صراحت تمام گفت که مشکلات مذاکرات در پیش روی ماست و هیچ تضمینی برای رسیدن به یک توافق جامع وجود ندارد. علاوه بر این، اختلافات نظرهای شدید در کنگره آمریکا برسر این که کنگره چه نوع توافقی را برای امنیت آمریکا لازم و ضروری بداند، ادامه خواهد داشت.
با در نظر گرفتن دستاوردهای مثبت مذاکرات تا‌کنون، و تصور بدیل‌های شومی که در برابر دیپلماسی هستند، به نظر می‌رسد که دادن زمان و فضای بیشتری برای گفتگوهای هسته‌ای منطقی باشد.
گرگ تیلمن از اعضای ارشد انجمن کنترل تسلیحات ACA است که پیش از پیوستن به این انجمن، به مدت ۴ سال از اعضای ارشد کمیته اطلاعات سنا بوده است. وی همچنین حدود ۲۵ سال در وزارت امور خارجه ایالات متحده خدمت کرده است.
