میخائیل سرگئی‌یوویچ گورباچف، واپسین رهبر اتحاد جماهیر شوروی در سن ۹۱ سالگی در مسکو درگذشت.
بر پایه اخباری که شامگاه سه‌شنبه در خبرگزاری‌های روسیه منتشر شده «گورباچف، در پی یک دوره طولانی بیماری، غروب سه‌شنبه در بیمارستانی در مسکو درگذشته است.»
میخائیل گورباچف در دوم مارس ۱۹۳۱، برابر با ۱۱ اسفند ۱۳۰۹ هجری خورشیدی در یک خانواده دهقانی در دهکده‌ای واقع در جنوب روسیه به دنیا آمد.
میخائیل هم‌زمان با درس خواندن در مدرسه، در یک مکانیکی کار می‌کرد تا برای اداره زندگی به خانواده‌اش کمک کند.
او از ۱۹ سالگی خانواده را ترک کرد و برای تحصیل در رشته حقوق، راهی دانشگاه بزرگ مسکو شد.
میخائیل جوان پس از عضویت در کمونیست، حزب حاکم بر کشور، چنان درخشید که به بلندترین جایگاه‌ها رسید.
او از سال ۱۹۸۵ تا ۱۹۹۱ دبیرکل حزب کمونیست اتحاد جماهیر شوروی بود و بر بالاترین مسند قدرت نشسته بود. گورباچف در این دوران، راه مذاکره سازنده با غرب را گشود و رابطه شوروی و آمریکا را بهبود داد.
میخائیل گورباچف در رهبری شوروی کمونیست، به‌گونه‌ای عمل کرد که ارتباط فرهنگی و بازرگانی با اروپا و آمریکا در کشور پذیرفته شود. او با شماری بسیار از رهبران وقت کشورهای غربی، همچون رونالد ریگان رئیس‌جمهوری آمریکا، هلموت کهل صدر اعظم آلمان غربی و مارگارت تاچر نخست وزیر وقت انگلیس، ارتباطاتی دوستانه را برقرار کرد.
در دسامبر ۱۹۹۱ بعد از یک کودتای داخلی موسوم به کودتای آگوست، گورباچف تن به استعفا از دبیرکلی حزب داد و اتحاد جماهیر شوروی نیز فروپاشید.
او در سال ۱۹۸۵ هنگامی که در ۵۴ سالگی به‌عنوان دبیر کل حزب کمونیست برگزیده شد، تصمیم گرفت تا سیستم حاکم را با دادن آزادی‌های سیاسی و اقتصادی محدود، احیا کند، اما کنترل روند اصلاحات، از اختیار او خارج شد.
با برپایی سیاست «گلاسنوست» توسط گورباچف که با گسترش آزادی بیان همراه شد، امکان انتقادهایی غیرقابل پیش‌بینی، از حزب حاکم و دولت فراهم آمد.
همین امکان، ناسیونالیست‌ها را نیز جسور کرد تا برای استقلال‌خواهی در جمهوری‌های بالتیک لتونی، لیتوانی، استونی و ... گام پیش بگذارند.
بسیاری از روس‌ها هرگز گورباچف را به‌دلیل توفانی که به‌واسطه اصلاحات او به پا شد، نبخشیدند. برخی از آن‌ها فکر می‌کردند بهایی که برای برپایی دموکراسی پرداخته‌اند، افت کیفی استانداردهای زندگی‌شان بوده است.
برخی، برجسته‌ترین اقدامات گورباچف را پرهیز از اعمال قدرت نظامی در کشورهای عضو جماهیر شوروی سابق و اعزام نکردن نیروی نظامی برای «مقابله با جنبش‌های استقلال‌طلب» عنوان کرده‌اند.
آقای گورباچف را یکی از پرنفوذترین چهره‌های سیاسی قرن بیستم، قلمداد می‌کنند. هنگامی که اتحاد جماهیر شوروی رهبر فرو پاشید، او رهبری حکومتی را بر عهده داشت که بیش از ۷۰ سال از عمرش سپری شده بود.
شوروی از دهه چهل میلادی، در زمان جنگ جهانی دوم، بخش‌هایی وسیع را از آسیا و شرق اروپا، تحت تسلط گرفته بود که بعد از فروپاشی، مستقل شدند.
گورباچف پس از فروپاشی اتحاد جماهير شوروی در سال ۱۹۹۱ دیگر در هیچ پست سیاسی در دولت روسيه فعالیت نکرد.
واپسین رهبر شوروی که در سال ۱۹۹۰ موفق به دريافت جايزه صلح نوبل شده بود، در سالیان اخیر در تبلیغات بازرگانی برای محصولاتی مشهور از جمله پيتزا هات و کيف‌های لويي ويتون حاضر می‌شد.
میخائیل گورباچف همچنین به‌سبب تلاشی که برای پایان یافتن جنگ سرد و اتحاد آلمان شرقی و‌غربی انجام داد، جوايزی عدیده را دريافت کرده است.
پنجشنبه ۲۷ اردیبهشت ۱۴۰۳ ایران ۱۷:۰۰
