مشکل این نیست که آب در کره زمین در حال تمام شدن است. به گفته کارشناسان محیط زیست، آب اصولا ناپدید نمی‌شود، بلکه نقطه‌ای را ترک می‌کند و از جایی دیگر سر در می‌آورد.
میزان آب شیرین کره زمین میلیون ها سال است که ثابت مانده و جمعیت انسان بر این سیاره است که با سرعتی بالا افزایش یافته و تنها در یک قرن اخیر سه برابر شده و مصرف آب را به شش برابر قبل افزایش داده است.
آینده، بستر جنگ بر سر آب
موفقیت انسان در علم، افزایش بقا و طول عمر نوع بشر و همزمان رشد صنعت، بخشی از مشکل کم آبی امروز جهان است. جهان در چند دهه گذشته، صحنه ارتقاء پرشتاب استاندارد زندگی صدها میلیون انسان و متعاقبا تغییر سبک زندگی و عادات غذایی آنان بوده است.
مثلا طبقه متوسط دو کشور پرجمعیت چین و هند، امروزه تحت تاثیر جهانی شدن، به سبک زندگی غربی گرایش یافته و مصرف گوشت قرمز جایگزین بسیاری از عادات غذایی سنتی این کشورها شده که عمدتا بر گیاهخواری مبتنی است.
به گفته موسسه مهندسان علوم مکانیک در لندن، تولید هر کیلوگرم گوشت قرمز گاوی به بیش از ۱۵ هزار لیتر آب نیاز دارد. حال آن که تولید هر کیلو برنج حدود ۲۵۰۰ لیتر می خواهد.
مجله نیویورکر مدتی پیش گفت تهیه خوراک برای ۹ میلیارد انسانی که قرار است تا سال ۲۰۵۰ بر کره زمین باشند، دست کم به ۵۰ درصد آب بیشتر از امروز نیاز دارد.
وضعیت دو مؤلفه تامین آب پاک و شمار شهرنشینان جهان، به قطارهایی می‌ماند که در دو جهت مخالف حرکت می‌کنند. اما پرسش اصلی این است که این آب از کجا تامین خواهد شد؟
دانشمندان هشدار می‌دهند که در آینده نزدیک، سیل و خشکسالی بیشتر، و کره زمین گرمتر خواهد شد، و انسان باید جایگزینی برای سوخت‌های فسیلی و کاهش مصرف آب بیابد.
نتیجه دست روی دست گذاشتن چون روز روشن است. کارشناسان علم توسعه هم‌صدا می‌گویند آینده بستر جنگ‌هایی بر سر آب است.
وضع سوریه، پیش‌درآمد جنگ بر سر آب
کهن‌ترین جنگ ثبت شده بر سر آب در جهان ۴۵۰۰ سال پیش در بین النهرین و بین ارتش دو شهر باستانی اوما و لاگاش بر سر آب دجله رخ داد.
یکی دو سال پیش داده‌های ثبت شده بر ماهواره های ناسا و مرکز هوا و فضای آلمان وقوع منازعات بر سر آب را در منطقه فوق پیش‌بینی کرده بود. این دو ماهواره با رصد کردن آب جاری مصرفی بین ۲۰۰۳ تا ۲۰۰۹ میلادی نشان می دادند که رودخانه های دجله و فرات که بخش هایی از ترکیه، سوریه، عراق و غرب ایران را مشروب می‌کند، بیش از هر جای دیگری در جهان (غیر از شمال هند) در حال از دست دادن آب است.
در آن شش سال بیش از ۱۴۴ میلیارد متر مکعب از آب منطقه، در نتیجه کمبود بارش و سیاست های نادرست مدیریت آب، ناپدید شد. این میزان آب برابر است با حجم کل آب دریای مرده (بحر المیت). مؤسسه اسمیتسونین آمریکا به نقل از جی فامیلیه‌تی، مدیر پروژه ماهواره‌ای فوق، می‌گوید که داده‌های ذکر شده "هشدارآمیز" است.
همزمان با مطالعه دانشمندان بر رفتار آب منطقه، ناظران سیاسی بروز تنش ها در منطقه را زیر نظر داشتند. در عراق نبود حاکمیت قوی از سال ۲۰۰۳ به بعد، خشکسالی، و کاهش سفره های آب زیرزمینی منجر به نزاع و ترور مقامات وزارتخانه آب کشاورزی و درگیری‌های عشیره‌ای شد.
در سوریه خشکسالی ویرانگر در سال ۲۰۰۶ بسیاری از کشاورزان را ناگزیر از ترک زمین‌های زراعی و کوچ اجباری به شهرها کرد. مؤسسه تحقیقاتی و فرهنگی اسمیتسونین در آمریکا می‌گوید، شواهدی هست که ثابت می‌کند موج مهاجرت به شهرها جرقه جنگ خونین داخلی در این کشور را زد. جنگی که در چهار سال و نیم ۲۰۰ هزار انسان را به کام مرگ فرستاد و چهار میلیون نفر را به آوارگی و مهاجرت واداشت.
هارون ولف، کارشناس مدیریت آب از دانشگاه اورگان که مرتبا به خاورمیانه سفر می کند به اسمیتسونین گفته است: "این جمعیت بزرگی از افراد خشمگین و بیکار بود که جرقه انقلاب را زد."
ایران مستثنی نیست
رحیم میدانی، معاون وزیر نیروی جمهوری اسلامی ایران چندی پیش گفت "مبالغه‌گویی های معمول در کشور" این شائبه را به وجود می آورد که بحران آب در کشور جدی نیست و از سوی شهروندان جدی گرفته نمی شود و "شاید شهروندان تا زمان قطع کامل آب شرب خانگی به این باور نرسند."
خبرگزاری ایلنا در مطلبی که در مرداد ماه منتشر کرد به نقل از میدانی نوشت: "وقتی می‌گوییم وضعیت کشور در منابع آب بحرانی است، مفهوم ریاضی آن این است که بین منابع آب موجود و مصرفی تعادل وجود ندارد."
به گفته آقای میدانی، منابع آب زیرزمینی تنها تا ۱۵ سال دیگر وجود دارند و پیامدهایی چون نشست زمین و افزایش هزینه‌های بهره‌وری از چاه‌ها را هم به دنبال آورد.
او ضمن تاکید بر اهمیت مدیریت حوضه های آبریز، اصلاح سیاست های کشاورزی و صادرات و واردات هوشمندانه مواد خوراکی درباره خطر جنگ به خاطر بحران آب هشدار داد.
یک نمونه موفق از مدیریت آب
کارشناسان علوم مربوط به مدیریت آب می گویند کشورها باید راه های جایگزین منطبق با وضعیت بومی خود برای روند محو شدن آب بیابند؛ از جمله بازیافت فاضلاب، شیرین کردن آب دریا و یافتن راه حل مشترک برای تقسیم آب رودخانه ها با در نظر گرفتن منافع طولانی مدت منطقه ای.
یک نمونه موفق از همکاری در حوزه آب میان اردن و اسرائیل رخ داد. مقامات برای اولین بار پس از دو دهه ملاقات کردند تا درباره نجات رود اردن مذاکره کنند. این مذاکرات که در سال ۲۰۱۲ میلادی و زیر نظر بانک جهانی آغاز شد، و طرف فلسطینی هم به آن پیوست، تا با همکاری و یافتن راهکارهای علمی و تخصیص بودجه لازم برای تضمین سهم‌آبه خود و سرازیر کردن آب به رود اردن، از درگیری در آینده پرهیز شود.
