اکران مستند «خواب نیلا در باغ بهشت انگوری» ساخته نیلوفر تقی‌زاده، نویسنده و کارگردان ساکن آلمان، در جشنواره‌های سینمایی با استقبال تماشاگران مواجه شده است. این اثر که بصورت مخفیانه در ایران ساخته شده است، به موضوع فرزندان روابط خارج از ازدواج رسمی در کشور میپردازد.
خانم تقی‌زاده در این مستند نامتعارف چند سال از زندگی «لیلا» یک مادر تنها، و دختر او با نام «نیلا» را در شهر مشهد به تصویر می‌کشد.
این دختر کوچک حاصل رابطه خارج از ازدواج مادرش با مردی در گذشته است و به دلیل شرایط موجود در ایران با چالش‌های زیادی در زندگی مواجه می‌شود.
نیلوفر تقی‌زاده در این اثر بحث‌انگیز به مسائلی چون تلاش مادر برای گرفتن شناسنامه، دریافت حق حضانت، یا ثبت‌نام دخترش در مدرسه، در شهر مذهبی و محافظه‌کاری مانند مشهد میپردازد.
خانم تقی‌زاده به صدای آمریکا می‌گوید که ایده پرداختن به افراد فاقد شناسنامه و کسانی که اجازه داشتن هویت در ایران را ندارند، از مدتها پیش در ذهنش نقش بسته بود.
او با اشاره به اینکه در مشهد بزرگ شده است، می‌گوید در این شهر افراد زیادی مانند افغانستانی‌ها، و فرزندان حاصل از عشق، هم‌خوابگی، صیغه یا ازدواج موقت، هستند که شناسنامه ندارند.
به گفته نیلوفر تقی‌زاده، او در جریان ساخت «خواب نیلا در باغ بهشت انگوری» دریافت که این معضل گسترده‌ای است که در تمام ایران وجود دارد و فقط محدود به مشهد نیست.
این سینماگر در ادامه می‌افزاید افراد بسیاری در نقاط مختلف کشور زندگی می‌کنند که شناسنامه ندارند و بی‌هویت هستند، به همین دلیل نمی‌توانند به مدرسه بروند یا در بیمارستان درمان شوند، و از کلیه حقوق شهروندی محروم هستند.
او در ادامه می‌افزاید که فیلم‌برداری در منزل، ادارات دولتی، دادگاه خانواده، مدرسه، و حرم امام هشتم شیعیان، انجام شد و فرآیند طولانی، پیچیده، و پرخطری، بود که با چالش‌های زیادی همراه شد.
خانم تقی‌زاده یادآور می‌شود که به دلیل محدودیت زمانی و همچنین محافظت از برخی شخصیت‌ها و اعضای خانواده این مادر و دختر که در جریان پروژه نبودند، ناچار به حذف بسیاری از صحنه‌ها در نسخه نهایی مستند شد.
با این حال به گفته او همین نسخه نیز برای تماشاگران بسیار شوک‌آور است و پرداختن به چنین موضوعی در یک اثر مستند تجربه‌ای کم‌نظیر محسوب می‌شود.
نیلوفر تقی‌زاده با اشاره اینکه مهم‌ترین انگیزه از پرداختن به چنین موضوع دشواری «خواستن» او و لیلا برای ساخت این فیلم بود، می‌گوید که به‌عنوان یک فیلم‌‌ساز امیدوار بود تا تغییری در زندگی این دختر کوچک و مادرش ایجاد کند و آنها پس از خروج از ایران آینده بهتری داشته باشند.
او همچنین می‌گوید که «اطلاع‌رسانی و فرهنگ‌سازی» درباره این معضل در ایران، از جمله دلایل دیگری بود که به سراغ این موضوع رفت.
خانم تقی‌زاده امیدوار است که با ساخت این فیلم بتواند تغییری ایجاد کند و به ظلمی که در حق این بچه‌ها و خانواده‌های آنها صورت می‌گیرد، و رفتار غیرانسانی با آنها پایان دهد، یا دست‌کم این بخش تاریک از تاریخ ایران را ثبت کند.
نیلوفر تقی‌زاده در ادامه می‌گوید که عنوان فیلم برگرفته از شعری سروده نیلا است که در یکی از مصراع‌های آن به «باغ بهشت انگوری» اشاره می‌شد، و چون برای او یادآوری حرم، امام هشتم شیعیان، وانگور بود، تصمیم گرفت از آن استفاده کند.
او با اشاره به چالش‌هایی که هنگام ساخت فیلم یا پس از تولید داشت، و مشکلات بسیاری که به دلیل پرداختن به چنین موضوعی با آن‌مواجه شده است، می‌گوید که از ساخت این مستند «پشیمان» نیست.
این سینماگر می‌گوید: «تمام ما که جنبش زن زندگی، آزادی، را مهم می‌دانیم، که البته مهم نیز هست، باید آماده از دست دادن چیز مهمی در زندگی باشیم، شاید نتوانیم به کشوری که عاشقانه دوست داریم، بازگردیم، یا با خطراتی مواجه شویم که از سوی جمهوری اسلامی متوجه ما می‌شود، یا مشکلات دیگر، این هزینه‌هایی است که باید بپردازیم.»
نیلوفر تقی‌زاده امیدوار است که ساخت آثار زیرزمینی در ایران بیشتر شود و در آینده نزدیک، در ایران آزاد نیازی به ساخت مخفیانه فیلم نباشد.
