بسیاری از تحلیلگران می گویند خشم مردم از تورم لجام گسیخته و رشد بیکاری در ایران، در نهایت راه را برای دیپلماسی دولت تهران با غرب و جهان باز کرد.
شب عید پارسال، قیمت آجیل ده برابر شد. حمید پورمند ساکن تهران به خبرنگاران گفت: «این اولین بار در طول سی سال است که آجیل و پسته سر سفره هفت سین نداریم. می توانم بگویم که در اعتراض به گرانی سرسام آور قیمت آجیل، ما خرید آن را تحریم کردیم.»
آجیل آخرین قلم کالایی بود که به فهرست تورم ۴۰ درصدی در سال ۱۳۹۲ افزوده شد. این در حالی بود که آمار از بیکاری ۲۰ درصدی خبر می داد، و میزان بیکاری در میان نسل جوانتر دو برابر این رقم بود.
در زمان انتخابات ریاست جمهوری سال ۱۳۹۲، بیشترین خواسته مردم از رئیس جمهوری آینده این بود که راهی برای دور زدن تحریم ها با حل این مسأله پیدا کند. با انتخاب حسن روحانی، کاندیدای حمایت شده اصلاح طلبان به ریاست جمهوری، که با وعده احیای اقتصاد پیروز شد، مردم خسته از تحریم ها، با شادمانی به خیابان ها ریختند.
هنگامی که در مهرماه رئیس جمهوری جدید برای مذاکرات اتمی با غرب راهی ژنو می شد، کاهش صادرات نفت ناشی از تحریم برنامه هسته ایران، برای کشور روزی صدمیلیون دلار برای ایران آب می خورد. در نیمه آبان ماه، گفتگوهای ژنو به توافقی منتهی شد که بر اساس آن ۷ میلیارد دلار از بار تحریم ها از دوش ایران برداشته شد.
مردم عادی ایران، مثل آقای ابراهیمی که در تهران جواهرفروشی دارد، اعتقاد دارند که توافق ژنو چشم اندازی خوش بینانه پیش روی مردم ایران گشوده است:
« شکر خدا، این توافقی که به دست آمد، به نفع مردم ایران بود. همه مردم آرزوی این توافق را داشتند.حالا همه خوشحالند.»
اما در ایران، بعضی هنوز با تردید به این توافق می نگرند. مانا، شهروند تهرانی که از طریق اسکایپ با برنامه «روی خط» بخش فارسی صدای آمریکا تماس گرفت، خوش بینی احتیاط آمیزی را بیان کرد:
«امیدوارم زندگی روزمره مردم بهتر شود، مخصوصاً دور و بری های ما و کارگرهای کارخانه ها که وضعیت واقعاً بدی دارند. تحریم ها باعث تعطیلی بسیاری از کارخانه ها و بیکاری عده زیادی از کارگرها شده.»
متیو لویت، پژوهشگر انستیتوی واشنگتن برای سیاست خاورمیانه، بر این باور است که احتیاط مردم بی دلیل نیست:
«این توافق تنها ایران را ۶ ماه سر پا نگه می دارد. اما به همین نسبت احتمال دارد که مردم – که حالا توقع دارند رفع تحریم ها برایشان رفاه اقتصادی به همراه بیاورند – انتظارات بالایی پیدا کنند که عملی نخواهد شد.»
دیوید کوهن وزیر خزانه داری آمریکا هشدار داده است اگر ایران این توافق را قطعی نکند، فشار اقتصادی ادامه خواهد یافت:
«بانک ها و تجارت های خارجی یک گزینه دارند و آن این که یا با ایران معامله کنند یا با آمریکا؛ ولی با هر دو نمی توانند.»
و این به آن معناست که سرنوشت اقتصاد ایران در گرو نحوه اجرای توافق ژنو خواهد بود.
