خبرگزاری ایلنا، در مطلبی با عنوان «نا کارآمدی نظام رفاه، با فشار هزینه جاری» به بررسی بودجه سال ۱۴۰۱ پرداخته می‌نویسد: با نگاه به ارقام درمی‌یابیم بیشتر مصارف بودجه رفاهی ۳۴۲ هزارمیلیاردی کشور، صرف اجزای دولت شده و نه مصارف مرتبط با حوزه عمومی. این در حالی است که ۶ میلیون و ۹۰۰ هزار نفر از جمعیت کشور فاقد پوشش بیمه‌ای هستند و سهمی هم از بودجه ۱۴۰۱ ندارند.
شکل‌گیری تامین اجتماعی و هدف آن
در ابتدا هسته شکل‌گیری رسمی سازمان تامین اجتماعی «صندوق احتیاط کارگران راه آهن» بود که در سال ۱۳۰۹ به تصویب دولت رسید .هدف آن شامل سه بخش بود، نخست تامین اولیه حقوق و مزایای برای افرادی که پس از خدمت توانایی خود را از دست می‌دهند، دوم حقوق برای کسانی که در حین کار دچار از کار افتادگی می‌شوند و سوم حمایت از خانواده کسانی که در زمان خدمت فوت می‌کنند. رفته رفته این خدمات بیمه در بین مردم محبوبیت یافت و این سازمان از حقوق مردم در مقابل خطرات ناشی از کار، سنوات کاری، پرداخت مستمری بازنشستگی و غیره حمایت کرد.
بر اساس قانون، سازمان تامین اجتماعی یک سازمان عمومی و غیر دولتی است که منابع مالی آن بیمه شده و توسط کار فرما تامین می شود، لذا وابسته به منابع دولتی نیست و دارایی‌ها و سرمایه‌های آن متعلق به افراد تحت پوشش در نسل‌های متوالی است. قابلیت ادغام در هیچ سازمان و نهاد دولتی و غیر دولتی ندارد و به طور مستقل می بایست کارکند.
بدهی دولت به بازنشستگان و کارگران
علی دهقان کیا، رئیس کانون بازنشستگان تامین اجتماعی به باشگاه خبرنگاران جوان گفته است: «دولت تا پایان سال ۹۹ مبلغ ۳۵۰ هزار میلیارد تومان به سازمان تامین اجتماعی بدهکار بوده و در سال ۱۴۰۰ نیز ماهانه ۴ هزار و ۲۰۰ میلیارد تومان به این میزان بدهی اضافه می‌شود.»
طبق قانون ۲۸ تامین اجتماعی و قانون بیکاری، نرخ حق بیمه ۳۰ درصد است که ۷ درصد آن سهم بیمه شونده، ۲۰ درصد حق کارفرما و ۳ درصد حق دولت است. و مشخصا در مشاغل دولتی که دولت نقش کار فرما را نیز بر عهده دارد، سهم دولت در پرداخت بیشتر می‌شود. در سال‌های گذشته این سهم بیمه از طرف دولت به تامین اجتمای پرداخت نشده و تعهدات جدیدی که دولت ایجاد کرد از جمله طرح تحول سلامت، یا تحت پوشش قرار دادن برخی اصناف مانند خادمان مساجد، رانندگان ، قالیبافان و غیره باعث افزایش تعهدات دولت شده و عمل نکردن به آنها باعث افزایش بدهی دولت به سازمان تامین اجتماعی شده است.
علی دهقان‌کیا گفته است: «دولت در بودجه ۱۴۰۱ حتی حاضر نشده هزار میلیارد تومان از بدهی چندین هزار میلیارد خود را بپردازد.»
مهدی مجیدی، از اعضای هیئت مدیره کانون بازنشستگان کارگری به ایلنا گفته است: «یک مشکل اساسی در بودجه نویسی دولت‌ها بی توجهی به سازمان تامین اجتماعی و وضعیت آن است. دولت‌ها هیچ زمان به پرداخت بدهی خود به سازمان تامین اجتماعی متعهد نبودند.»
شستا
شرکت سرمایه‌گذاری تامین اجتماعی ( شستا) یک هلدینگ سرمایه‌گذاری است که در سال ۱۳۶۵ شروع به کار کرده هم اکنون بیش از ۱۰ درصد مجموع ارزش بازار بورس تهران متعلق به زیر مجموعه‌های این شرکت است.
دولت در سال ۹۹ برای جبران کسری بودجه خود بخشی از دارایی خود را به شرکت شستا فروخت. سایت تحلیلی الف عنوان کرده است که شستا در یک ماه ۳۰ هزار میلیارد ضرر کرده است.
جلیل مختار، نماینده آبادان در مجلس شورای اسلامی به خانه ملت گفته است: «دولت به جای پرداخت بدهی خود به شکل نقدی به تامین اجتماعی شرکت‌ها و صنایع فرسوده را به این سازمان واگذار کرده است؛ که متاسفانه این صنایع مستهلک و کم بازده است.»
اکبر شوکت، عضو هیئت امنای سازمان تامین اجتماعی به اقتصاد آنلاین گفته است: «تجربه نشان داده هر جا تامین اجتماعی سرمایه گذاری کرده و شرکت ها را خودش انتخاب کرده، ۸۰ درصد سودآوری داشته و در سرمایه‌گذاری موفق بوده و هر جا دولت شرکت‌ها را واگذار کرده که سود ده نبودند، چیزی جز عقب ماندنی، رانت و اخراج نیرو به همراه نداشته است و تنها چیزی که به جای مانده، انبوه مطالبات دولت به تامین اجتماعی است.»
به تازگی بحث تحقیق و تفحص از شرکت شستا در دستور مجلس شورای اسلامی قرار گرفته است.
به نقل از ایسنا، علی اصغر عنابستانی، نماینده سبزوار در مجلس شورای اسلامی گفته است: «اگر امروز فکر عاجلی برای ورشکستگی صندوق‌های بازنشستگی نکنیم. تبدیل به یکی از ابر چالش‌های اقتصادی خواهد شد.»
