روز ۲۶ آذر در گاه‌شمار ایران، روز «حمل و نقل» نام‌گذاری شده است، به همین دلیل مروری داریم بر مسائل حمل و نقل در ایران.
به نظر برخی کارشناسان، در سال‌های اخیر افزایش مشکلات و چالش‌های شهری همچون مصرف زیاد انرژی، افزایش آلودگی هوا، آلودگی صوتی، افزایش ترافیک، و در نتیجه آن اتلاف وقت و کاهش ایمنی در حمل و نقل شهری باعث شده مفهوم حمل و نقل پایدار به چشم‌انداز مهمی برای دولت‌ها بدل گردد.
حمل و نقل درون شهری
خبرگزاری ایرنا نوشته: کمی تأمل در وضعیت سیستم حمل و نقل درون شهری می‌تواند تا حد زیادی پاسخگوی این پرسش باشد که «چرا شهروندان بیشتر مایلند از خودرو شخصی خود استفاده کنند؟» و در پاسخ عنوان کرده است که «فرسودگی اتوبوس‌های درون شهری، به عنوان پرمسافرترین ناوگان حمل و نقل عمومی شهرها، تاخیر و تعویق‌های همیشگی...و تعداد زیاد مسافرین و کمبود وسایل حمل و نقل عمومی ...»
سید جعفر تشکری هاشمی، رئیس کمیسیون عمران و حمل و نقل شورای شهر تهران به تسنیم گفته است: «متأسفانه عمر بیش از ۹۰ درصد ناوگان اتوبوسرانی به سن فرسودگی رسیده و در مترو بیش از ۶۰ درصد ناوگان به مرحله «اورهال» رسیده و نیاز به تعمیرات اساسی دارند.»
مهدی چمران، رئیس شورای شهر تهران نیز در سی و یکمین جلسه علنی شورای شهر تهران گفت: «وضعیت حمل و نقل شهر تهران خراب است.» وی ابراز امیدواری کرده که در بودجه سال ۱۴۰۱ برای حوزه حمل و نقل بودجه مناسب در نظر گرفته شود.
وی افزود: «بی‌تردید نباید تصور کنیم اعتباراتی که برای حوزه حمل و نقل در نظر می‌گیرند اضافی است چرا که این امر از میزان مرگ و میر و مخارج بیمارستانی که خیلی بالاست می‌کاهد.»
حمل و نقل هوایی
روزنامه دنیای اقتصاد در مطلبی با عنوان «۹چالش صنعت هوایی» به بررسی مشکلات حمل و نقل هوایی پرداخته و نوشته است: «بررسی‌ها نشان می‌دهد در حال حاضر جدی‌ترین چالش حمل و نقل هوایی کشور، که با برطرف کردن آن بسیاری از چالش‌های دیگر از جمله ایمنی نیز حل می‌شود، بالا بودن میانگین عمر ناوگان هوایی کشور است.» در بخش دیگر، از جمله مشکلات به قیمت‌گذاری بلیط اشاره کرده و سپس اضافه کرده است: «با توجه به قیمت بالای بلیط در کشور، کیفیت خدمات خطوط هوایی متفاوت در ایران با خطوط هوایی در جهان قابل مقایسه نیست.»
علیرضا خیری، رئیس انجمن توسعه و ترویج ایمنی هوانوردی به ایسنا گفته بود: «پایه‌ای‌ترین اشکالی که در صنعت هوانوردی وجود دارد، مسائل مدیریتی این صنعت است.» وی اضافه کرده: «تحریم‌ها حداکثر۲۰ درصد در عدم توسعه‌یافتگی صنعت هوانوردی نقش دارد، ۸۰ درصد مشکلات به ضعف مدیریت بر می‌گردد.»
وی در بخش دیگری از این گفت‌وگو اضافه کرده: «تا سال ۹۶ در این حوزه بیکار نداشتیم اما با افزایش قیمت دلار و کاهش ارزش پول ملی، بخش قابل توجهی از متخصصان این صنعت و خلبانان ایرانی، به کشورهای همسایه و عربی مهاجرت کرده‌اند.»
محمد مهدی کربلایی، مدیر عامل فرودگاه بین‌المللی« امام خمینی» بعد از حادثه سرنگونی پرواز۷۵۲ هواپیمایی اوکراینی گفته بود: «پس از حادثه سقوط هواپیمای اوکراینی حدود ۳۰ درصد پروازها کاهش یافته است و رایزنی با خطوط هوایی انجام شده است.»
در سال ۱۳۹۷ پس از تحریم هواپیمایی ماهان از سوی آلمان، محمد اسلامی، وزیر راه و ترابری وقت، گفته بود: «تمامی شرکت‌های هواپیمایی جمهوری اسلامی در فهرست تحریم هستند.»
- حمل و نقل دریایی
مسعود دانشمند، عضو کانون موسسات حمل و نقل به ایسنا گفته است: «با تشدید تحریم‌ها علیه ایران، لاینرهای خارجی دیگر به ایران نمی‌آیند. تعداد بسیاری از بنادر ایران از جمله بندرعباس، بندر امام خمینی، بندر بوشهر و… تحریم هستند و تنها بندر چابهار مستثنی از تحریم شده است. بنابراین کشتی‌هایی که در این بنادر پهلو بگیرند باید ریسک ورود به لیست تحریم‌ها را قبول کنند.»
خبرگزاری ایسنا نیز اضافه کرده: «گویا طی حدود یک سال گذشته محدودیت‌هایی برای ورود کشتی‌های تجاری ایران به برخی بنادر چین به وجود آمده است.»
در زمینه حمل نقل دریای خزر نیز احسان قمری، مدیر توسعه خدمات بازرگانی سازمان توسعه تجارت گفته است: «مشکل این است که در وهله اول خطوط منظم دریایی نداریم و در وهله دوم، کشتی‌های کامیون بر در این حوزه دریای خزر در اختیار نداریم.»
- حمل و نقل ریلی
خبرگزاری مهر به نقل از میعاد صالحی، معاون وزیرراه و شهرسازی عنوان کرده است که وضعیت تعمیر و نگهداری لکوموتیو و زیرساخت‌های ریلی قابل قبول نیست.
مرتضی یزدخواستی، عضو هیئت مدیره ذوب آهن اصفهان به ایسنا گفته است: «سرعت سیر بازرگانی و تجاری در حمل و نقل ریلی یکی از مشکلات اساسی است، ما اختلاف زیادی با کشورهای دیگر داریم، به گونه‌ای که با وجود برابری حجم ریل‌گذاری ما با کشورهایی همچون ترکیه و اوکراین، حجم تناژی که توسط حمل و نقل ریلی آن کشور ها حمل می‌شود چندین برابر ایران است.»
- ترانزیت کالا
در سال ۹۸ مصطفی آیتی، مدیر دفتر ترانزیت کالای گمرک گفته بود: «طی ۵ سال گذشته ترانزیت کالا از ایران به کشورهای همسایه با کاهش روبه‌رو بوده است که هزینه و زمان بالا علت اصلی آن است.»
سیده فاطمه مقیمی، عضوهیئت رئیسه اتاق بازرگانی تهران گفته است: «مشکلات ترانزیت کالا در ایران به دو بخش خارجی و داخلی تقسیم می‌شود.»
وی درباره مشکلات داخلی، «فرسودگی ناوگان» و «کمبود ناوگان» را مشکل اساسی عنوان کرده و گفته: «با این نرخ ارز، مگر یک راننده یا صاحب ماشین چقدر سود می‌برد که بخواهد دو تا سه میلیارد تومان برای خرید یک کامیون یا تریلی هزینه کند؟ چه توجیهی برای بازگشت این میزان سرمایه دارد؟»
مشرق در مطلبی با عنوان «حذف ایران از جاده ابریشم» اشاره می‌کند که ترکیه تلاش کرده است با احداث مسیر جدید ترانزیت ریلی بین استانبول تا شیان چین و طبیعتا حذف ایران، مسیر کریدور چین به اروپا را به سمت مسیر مد نظر خود سوق دهد. این سایت خبری همچنین به «بی‌توجهی مسئولان»، «تعرفه‌های غیررقابتی» و «زمان طولانی حمل کالا» اشاره کرده و می‌افزاید هنوز در مسیرهایی ترانزیتی [ایران] امکان «رصد کالا» برای صاحبان کالا فراهم نیست.
جواد هدایتی، مدیر کل ترانزیت و حمل و نقل بین المللی سازمان راهداری نیز اعلام کرده است: «اگر ایران در راستای توسعه ترانزیت و تقویت حضور خود در کریدورهای بین‌المللی گام بر ندارد، در آینده‌ای نه چندان دور از مسیرهای ترانزیت مانند راه ابریشم حذف خواهد شد.»
