کشته‌شدن اسماعیل هنیه، رئیس پیشین دفتر سیاسی حماس، و محافظ شخصی او، وسیم ابوشعبان، در بامداد روز چهارشنبه ١۰ مرداد در قلب تهران، تنش‌ها میان اسرائیل و حکومت ایران را بار دیگر تا آستانه رویارویی نظامی مستقیم افزایش داده است.
حذف رئیس دفتر سیاسی حماس تنها ساعاتی پس از حضور او در مراسم تحلیف مسعود پزشکیان، رئیس دولت جدید ایران، همزمان با حمله مرگبار اسرائیل به فواد شکر، ارشدترین فرمانده نظامی حزب‌الله و نفر دست راست حسن نصرالله، انجام شد.
اگرچه اسرائیل، برخلاف حمله مرگبار به فواد شکر، مسئولیت انجام عملیات از پا درآوردن هنیه را نه پذیرفته و نه رد کرده است، مقامات ارشد جمهوری اسلامی از همان دقایق آغازین انتشار خبر، انگشت اتهام را به سوی این کشور گرفتند.
به طور کلی، سناریوهای مربوط به نحوه کشته‌شدن رهبر پیشین حماس و محافظ شخصی‌اش را، به رغم برخی تفاوت‌ها، می‌توان به دو دسته حمله به وسیله پرتابه و یا بمبگذاری در محل اقامت آنها طبقه‌بندی کرد.
طی هشت روز گذشته، رسانه‌های جهان با استناد به منابع اطلاعاتی و نظامی مختلف، گزارش‌های گوناگونی درباره نحوه کشته‌شدن اسماعیل هنیه منتشر کرده‌اند.
به طور کلی، سناریوهای مربوط به نحوه کشته‌شدن رهبر پیشین حماس و محافظ شخصی‌اش را، به رغم برخی تفاوت‌ها، می‌توان به دو دسته حمله به وسیله پرتابه و یا بمبگذاری در محل اقامت آنها طبقه‌بندی کرد.
در حالی که جمهوری اسلامی و مشخصا سپاه پاسداران مدعی است اسرائیل با شلیک پرتابه به محل اقامت هنیه او را کشته است، رسانه‌های خارجی به نقل از مقام‌های اطلاعاتی و امنیتی غربی و بعضا ایرانی صحت سناریوی دوم را تایید می‌کنند.
بخش فارسی صدای آمریکا که امکان راستی‌آزمایی و تایید هیچ یک از گزارش‌ها را ندارد، در اینجا به طور اجمالی عمده‌ترین گزارش‌های ارائه‌شده در دفاع از هر دو سناریو را مرور می‌کند.
- سناریوی بمبگذاری
روز پنجشنبه ١١ مرداد، تنها یک روز پس از کشته‌شدن اسماعیل هنیه و محافظ شخصی‌اش، روزنامه نیویورک‌تایمز به نقل از هفت مقام خاورمیانه‌ای، از جمله دو ایرانی، و یک مقام آمریکایی گزارش داد که رهبر حماس بر اثر انفجار یک بمب جاسازی‌شده در محل اقامت خود کشته شده است.
همچنین ببینید: نیویورک تایمز: اسماعیل هنیه در اثر انفجار بمب جاسازی شده در اقامت‌گاه خود در تهران کشته شدبر اساس گزارش نیویورک‌تایمز و بر اساس گفته‌های پنج مقام خاورمیانه‌ای، این بمب حدود دو ماه پیش در این مهمان‌سرا که توسط سپاه پاسداران انقلاب اسلامی اداره و محافظت می‌شود، جاسازی شده بود. این مکان بخشی از محوطه بزرگی است که به نام «نشاط» در یک محله مجلل در شمال تهران شناخته می‌شود.
پنج منبع مزبور به نیویورک تایمز گفتند که پس از حصول اطمینان از حضور هنیه در داخل اتاق محل اقامت، بمب جاسازی‌شده از راه دور منفجر شد.
نیویورک تایمز در این گزارش به نقل از سه مقام ایرانی، نقص امنیتی در محافظت از محوطه محل اقامت هنیه را یک «ناکامی فاجعه‌بار» اطلاعاتی و امنیتی برای جمهوری اسلامی و «مایه شرمساری» سپاه پاسداران انقلاب اسلامی خواند.
دو مقام ایرانی عضو سپاه پسداران نیز به نیویورک‌تایمز گفتند که انفجار مزبور ساختمان را لرزاند، شیشه‌ها را شکست، و باعث ریزش جزئی دیوارها شد.
نیویورک تایمز به نقل از پنج منبع خاورمیانه‌ای خود اضافه کرد که اسماعیل هنیه در سفرهای گذشته خود به تهران چندین بار در این مهمان‌سرا اقامت داشته است. این منابع به دلیل حساسیت موضوع و به شرط افشا نشدن نام خود، این اطلاعلات را در اختیار نیویورک تایمز قرار دادند.
نیویورک تایمز در این گزارش به نقل از سه مقام ایرانی، نقص امنیتی در محافظت از محوطه محل اقامت هنیه را یک «ناکامی فاجعه‌بار» اطلاعاتی و امنیتی برای جمهوری اسلامی و «مایه شرمساری» سپاه پاسداران انقلاب اسلامی خواند.
طبق گزارش، چگونگی مخفی‌کردن بمب در محل اقامت رهبر پیشین حماس نامشخص است. مقامات خاورمیانه‌ای گفته بودند که طرح‌ریزی و انجام عملیات ماه‌ها طول کشیده و مستلزم نظارت گسترده این محوطه بوده است.
دو مقام سپاه پاسداران به نیویورک‌تایمز گفته بودند که زیاد نخاله، رهبر جهاد اسلامی، در اتاق کناری اسماعیل هنیه حضور داشت. به گفته آنها، آسیب زیادی به اتاق نخاله وارد نشد که این نشانگر طرح‌ریزی دقیق حمله به هنیه است.
آنها دقت بالا و پیچیدگی این عملیات را مانند عملیات مرگبار منجر به کشته‌شدن محسن فخری‌زاده، از ارشدترین چهره‌ها در برنامه هسته‌ای جمهوری اسلامی، دانستند.
نشریه آکسیوس نیز روز پنجشنبه ١١ مرداد در گزارشی مشابه با گزارش نیویورک‌تایمز به نقل از «دو منبع آگاه» نوشت هنیه با انفجار بمبی که پیشتر در اتاق محل اقامت او جاسازی‌شده بود، کشته شد.
آکسیوس در گزارش خود آورده است که عوامل موساد در داخل خاک ایران پس از حصول اطمینان از حضور هنیه در اتاق محل اقامتش بمب را از راه دور منفجر کرده‌اند.
به گفته آنها، این بمب دستگاهی با فناوری پیشرفته بود و از هوش مصنوعی استفاده کرده است.
آکسیوس در گزارش خود آورده است که عوامل موساد در داخل خاک ایران پس از حصول اطمینان از حضور هنیه در اتاق محل اقامتش بمب را از راه دور منفجر کرده‌اند.
نکته قابل توجه دیگر در گزارش آکسیوس آن است که اسرائیل بدون اطلاع قبلی آمریکا عملیات کشتن هنیه را انجام داد و پس از انجام موفقیت‌آمیز آن، مقامات آمریکایی در جریان آن قرار گرفتند.
همچنین شبکه خبری سی‌ان‌ان روز پنچشنبه ١١ مرداد به نقل از «یک منبع مطلع» گزارش داد که بمب عامل کشته‌شدن رهبر پیشین حماس از دو ماه پیشتر به طور مخفیانه در اتاق محل اقامت او جاسازی شده بود. سی‌ان‌ان نیز همانند آکسیوس گزارش داد که مقام‌های آمریکایی پس از کشته‌شدن هنیه توسط اسرائیلی‌ها در جریان عملیات قرار گرفتند.
در همین روز، جروزالم‌پست نیز در گزارشی به طور مستقل تایید کرد که اسماعیل هنیه بر اثر انفجار یک بمب جاسازی‌شده در اتاق محل اقامتش کشته شده است.
این روزنامه اسرائیلی به نقل از منابع خود گزارش داد که بمب مزبور در ماه ژوئن سال جاری در محل اقامت هنیه جاسازی شده بود و مجهز به فناوری کنترل از راه دور پیشرفته‌ای بود که در کشتن محسن فخری‌زاده مورد استفاده قرار گرفته بود.
جروزالم‌پست در رد ادعای جمهوری اسلامی مبنی بر حمله موشکی به هنیه، به سخنان دانیل هاگاری، سخنگوی ارتش اسرائیل، استناد کرد که روز پنجشنبه ١١ مرداد گفت اسرائیل در شب کشته‌شدن فواد شکر، یعنی همان شب کشته‌شدن اسماعیل هنیه، هیچ حمله هوایی در هیچ جای خاورمیانه انجام نداده است.
یکی دیگر از گزارش‌های عمده درباره نحوه کشته‌شدن رهبر پیشین حماس، توسط روزنامه بریتانیایی تلگراف در روز جمعه ١٢ مرداد منتشر شد که طبق آن سازمان اطلاعاتی اسرائیل، موساد، با استخدام نیروهایی از سپاه، در ساختمان محل اقامت اسماعیل هنیه در تهران بمبگذاری کرده و او را کشته است.
همچنین ببینید: تلگراف مدعی شد: هنیه با کمک «عواملی از داخل سپاه»، به کار گرفته شده توسط موساد کشته شدطبق گزارش مزبور، عوامل امنیتی جمهوری اسلامی از سپاه «انصارالمهدی» که مسئولیت حفاظت از اماکن و شخصیت‌ها را برعهده دارد، با همکاری با موساد مواد منفجره را در سه اتاق جداگانه از ساختمانی که اسماعیل هنیه عمدتا در آن اقامت داشت، کارگزاری و بامداد چهارشنبه ۱۰ مردادماه آن را از خارج از ایران منفجر کرده‌اند.
یک مقام سپاه پاسداران هم به تلگراف گفت اکنون مطمئن هستند که موساد عوامل سپاه حفاظت انصار المهدی را استخدام کرده است.
این گزارش افزود که عوامل اجرای این عملیات در تصاویر دوربین‌های مداربسته دیده شده‌اند که به‌طور مخفیانه وارد اتاق‌ها شده و پس از چند دقیقه خارج می‌شوند.
طبق گزارش، این افراد پیش از انجام عملیات روز چهارشنبه از کشور خارج شده‌اند اما با یک رابط در داخل ایران مرتبط بودند.
یک مقام سپاه پاسداران هم به تلگراف گفت اکنون مطمئن هستند که موساد عوامل سپاه حفاظت انصار المهدی را استخدام کرده است.
او همچنین افزود: «پس از تحقیقات بیشتر، بمب‌های اضافی در دو اتاق دیگر کشف شد.»
یک مقام دیگر سپاه پاسداران هم به تلگراف گفت که این عملیات یک تحقیر بزرگ برای جمهوری اسلامی و یک نقص بزرگ امنیتی است.
این مقام افزود در حال حاضر، گروه‌های درون سپاه در بخش‌های مختلف یکدیگر را به شکست متهم می‌کنند و اسماعیل قاآنی، فرمانده نیروی قدس سپاه، دستور داده تا شماری از سپاهیان مشکوک و مظنون اخراج، دستگیر و احتمالا اعدام شوند.
نشریه جویش‌کرونیکل روز دوشنبه ۱۵ مرداد یکی از مفصل‌ترین گزارش‌ها درباره نحوه کشته‌شدن اسماعیل هنیه رو منتشر کرد.
بر اساس این گزارش، عملیات جاسازی بمب زیر تخت هنیه توسط دو عامل موساد در سپاه «انصارالمهدی» حدود ٩ ساعت پیش از انفجار مرگبار آن انجام شده است.
طبق گزارش جویش‌کرونیکل، تصاویر دوربین‌های امنیتی که پس از کشته شدن هنیه دیده شده‌اند حاکی از آن است که دو عضو سپاه «انصارالمهدی» مخفیانه وارد اتاق محل اقامت او شده‌اند، پس از سه دقیقه اتاق را ترک کرده‌اند، و با ترک محل ساختمان محل اقامت هنیه وارد یک اتومبیل سیاه‌رنگ شده و ساعتی بعد توسط موساد از ایران خارج شده‌اند.
در این گزارش آمده است که موساد چندین بار فرصت کشتن هنیه در خاک قطر را داشت اما با توجه به نقش بسیار مهم این کشور در مذاکرات برای آزادی گروگان‌های اسرائیلی از انجام آن صرف نظر کرده بود.
- سناریوی حمله توسط پرتابه
حماس، همانند حامی خود جمهوری اسلامی ایران، از نخستین دقایق انتشار خبر کشته شدن اسماعیل هنیه، اسرائیل را متهم به انجام آن کرد و وعده داد که آن را بی‌پاسخ نخواهد گذاشت.
خالد قدومی که ایالات متحده او را «رابط بین حماس و حکومت ایران» می‌داند، روز جمعه ١٢ مرداد در گفت‌وگویی با پایگاه خبری العربی الجدید مستقر در لندن مدعی شد: «از ظاهر محل پس از حمله و آنچه بر آن گذشت و از جسد اسماعیل هنیه مشخص است که هدف‌گیری با یک پرتابه هوابرد مثل موشک، انجام شده است.»
المیادین، شبکه خبری نزدیک به حزب‌الله لبنان، روز چهارشنبه ١۰ مرداد در گزارشی به نقل از «یک منبع ایرانی» مدعی شده بود که عملیات مرگبار علیه هنیه «با استفاده از یک موشک شلیک‌شده از یک کشور دیگر، نه از داخل ایران» انجام شده است.
او گزارش یک روز پیشتر روزنامه نیویورک تایمز مبنی بر کشته شدن اسماعیل هنیه توسط بمبی که حدود دو ماه پیش در محل اقامتش در تهران کار گذاشته شده بود را رد کرد و در روایت شب حادثه گفت: «دقیقا در ساعت ۱:۳۷ بامداد، ساختمان محل استقرار ما لرزید، شدت لرزش به قدری بود که فکر کردم رعد و برق یا زلزله است. پنجره را باز کردم و باران یا رعد و برق ندیدم، بعد به طبقه چهارم که هنیه در آنجا بود رفتیم و متوجه شدیم که دیوار و سقف مکانی که او در آنجا بود، ریخته و او کشته شده است.»
المیادین، شبکه خبری نزدیک به حزب‌الله لبنان، روز چهارشنبه ١۰ مرداد در گزارشی به نقل از «یک منبع ایرانی» مدعی شده بود که عملیات مرگبار علیه هنیه «با استفاده از یک موشک شلیک‌شده از یک کشور دیگر، نه از داخل ایران» انجام شده است.
این در حالی است که روابط عمومی کل سپاه پاسداران انقلاب اسلامی روز شنبه ١٣ مرداد در بیانیه‌ای مدعی شد که اسماعیل هنیه با «شلیک پرتابه کوتاه‌برد» کشته شده است.
همچنین ببینید: ادعای سپاه پاسداران پس از «شکست بزرگ»: اسماعیل هنیه با «شلیک پرتابه کوتاه‌برد» کشته شدبه نوشته این بیانیه، این پرتابه «با سر جنگی حدود هفت کیلوگرمی ... از خارج محدوده استقراری اقامت میهمانان» شلیک شده است.
سپاه پاسداران در بخش دیگری از بیانیه خود مدعی شد که اسرائیل این عملیات را «طراحی و اجرا» کرده و دولت آمریکا از آن «حمایت» کرده است.
سپاه در پایان بیانیه خود تهدید کرد که پاسخ به کشته‌شدن هنیه را در «زمان، مکان و کیفیت مقتضی» خواهد داد.
اما امواج‌میدیا مستقر در بریتانیا در گزارشی که روز چهارشنبه ١۰ مرداد منتشر کرده بود، به نقل از یک مقام امنیتی جمهوری اسلامی مدعی شده بود که عملیات کشته‌شدن اسماعیل هنیه ممکن است توسط یک کوادکوپتر یا چارگرد (نوعی ریزپرنده) و به دنبال جاسوسی یکی از اعضای تیم امنیتی او انجام شده باشد.
امواج میدیا در این گزارش خود ضمن خودداری از تایید این ادعا یادآور شده بود که ممکن است جمهوری اسلامی با هدف منحرف کردن سرزنش‌ها از ناکامی اطلاعاتی خود ادعای مزبور را مطرح کرده باشد.
- پیامد کشته‌شدن اسماعیل هنیه
به رغم انتشار گزارش‌های گوناگون در رسانه‌های مختلف جهان و همچنین طرح ادعاهای بعضا متناقض از سوی مقامات جمهوری اسلامی، سپاه پاسداران، و گروه‌های نیابتی حکومت ایران درباره نحوه کشته‌شدن اسماعیل هنیه، بار دیگر تنش‌ها میان جمهوری اسلامی و گروه‌های نیابتی آن در خاورمیانه از یک‌سو و اسرائیل و متحدان آن به‌ویژه آمریکا از دیگر سو، به آستانه رویارویی مستقیم افزایش یافته است.
مخرج مشترک روایت‌های ارائه‌شده از سوی رسانه‌های بین‌المللی که بر اساس اظهارات منتسب به منابع اطلاعاتی و امنیتی اسرائیلی، ایرانی، و دیگر کشورها هستند، ناکامی اطلاعاتی و امنیتی جمهوری اسلامی در محافظت از اسماعیل هنیه است.
این در حالی است که مقامات مختلف سیاسی، نظامی، و اطلاعاتی جمهوری اسلامی طی دهه‌های گذشته به رغم حذف شمار زیادی از مقام‌های نظامی و «دانشمندان هسته‌ای» بارها مدعی «اشراف اطلاعاتی و امنیتی» خود در داخل ایران و منطقه شده‌اند.
اما جمهوری اسلامی و سپاه پاسداران انقلاب اسلامی با پررنگ کردن ادعای حمله پرتابه‌ای و یا موشکی به محل اقامت اسماعیل هنیه در تهران، به نظر می‌رسد در پی منحرف کردن توجه افکار عمومی از این شکست اطلاعاتی خود به «نقض حاکمیت ایران» توسط دولت اسرائیل باشند.
بنابراین می‌توان گفت که عدم قابل‌اتکا بودن جمهوری اسلامی برای محافظت از جان مقام‌های گروه‌های نیابتی و حتی مقام‌های بلندپایه خود، از دیگر پیامدهای این «ناکامی فاجعه‌بار» اطلاعاتی و امنیتی است.