چشم انداز مبهم دستیابی به توافق حل بحران پناهجویان

پناهجویان در مرز یونان و مقدونیه

در حالیکه قرار است به زودی کنفرانس سران کشورهای جهان در مورد معضل مهاجرت و سیل پناهجویان در سازمان ملل متحد برگزار شود، کشورهای جهان هنوز بر سر پیش نویس قطعنامه این کنفرانس به توافق نرسیده‌اند.

بنا به اعلام سازمان ملل، جهان با بزرگترین سیل مهاجرت و پناهجویی پس از جنگ جهانی دوم روبروست و گستردگی این بحران بنیه مالی و توانائی فنی سازمان‌های بین‌المللی بشر دوستانه را نزدیک به صفر نزدیک کرده است.

این بحران تقریبا از چهار سال پیش با اوج گیری تنش‌ها در خاورمیانه، از اولین ماه‌های جنگ داخلی در سوریه، لیبی و سپس عراق آغاز شد و با غرق شدن بیش از سه هزار و یکصد پناهجو در دریای مدیترانه در سال گذشته و سرازیر شدن موج انسانی باقیمانده آنان به مرکز اروپا، به اوج خود رسید.

اما به گفته کمیسر سابق پناهندگان، وخامت روز افزون این شرایط، به تخصیص معنادار منابع و امکانات منجر نشده است.

آنتونیو گوتیرس در این باره گفت: "زمان آن رسیده که جامعه بین‌الملل به مسئولیت خود در برابر مردم صدمه دیده و پایان دادن به بحران‌های مسبب این مصائب عمل کند. نهادهای بشر دوستانه دیگر به تنهائی توانائی مقابله با این بحران را ندارند."

با وجود این مشکلات، برای نگارش پیش نویس قطعنامه کنفرانس پناهجویان مباحث فشرده سه ماهه صورت گرفت و ایرادهای ریز و درشتی از سوی کشورها گرفته شد که زبان بکار رفته در این پیش نویس بیست و سه صفحه‌ای را گنگ و مبهم کرد و بعید است در نهایت بتواند به این مردم آسیب دیده کمک کند.

برای مثال، روسیه که تعداد اندکی پناهجو می پذیرد، در برابر گنجاندن جمله‌ "سر شکن کردن فشارپناهجویان میان کشورها" مقاومت کرده است.

استرالیا هنوز به سیاست نپذیرفتن هشتصد و پنجاه پناهنده‌ای که به جزایر پاپوآ گینه نو فرستاده، ادامه می‌دهد. ژاپن ۹۹ درصد از تقاضاهای پناهندگی در سال گذشته را رد کرده و تنها بیست و هفت نفر را پذیرفته است و اردن هم که از پناهجو اشباع شده، مرزهای شمالی خود با سوریه را به روی پناهندگان بسته است.

در این بین آمریکا در هفت سال اخیر در مرزهای جنوبی خود با موجی از کودکان مهاجر که اکثرا بدون سرپرست هستند روبرو شده و راهی جز دستگیری و انتقال آنان به اردوگاه‌ها ندارد. به همین دلیل تلاش کرده تا "منع بازداشت کودکان به هر دلیل را" از قطعنامه نهایی کنفرانس حذف کند اما با مخالفت برخی از سازمان‌های حقوق بشر روبرو شده است.

در همین رابطه، الکساندر آلینیکوف، پژوهشگر ارشد در انستیوی مهاجران گفت: "دنیا باید این مشکل را از آن خود بداند. بیش از چهار میلیون سوری به اردن، لبنان، ترکیه و عراق رفته اند، تعداد آوارگان داخلی سوریه در حدود هشت میلیون نفر است و در کل بیش از ۶۰۰ هزار کودک از ادامه تحصیل باز مانده اند. در این شرایط، درگیری‌های سیاسی در آمریکا و کشورهای اروپائی در مورد تعداد و نحوه پناه دادن به این مردم که همه چیز را از دست داده اند، شرم آور است."

از سوی دیگر، پیش نویس قطعنامه سازمان ملل در مورد پناهندگان و مهاجران، بیش از چهل میلیون انسان را که در کشور خود آواره شده یا به دلیل تغییرات اقلیمی مجبور به ترک وطن شده‌اند، نادیده می‌گیرد.

ناظران معتقدند که این متن، با سمت گیری و انشای کنونی یکی از ناکامی‌ها و عقب‌نشینی‌های جامعه بین‌الملل در این خصوص شمرده می‌شود.