بدون ایران، سوریه راه حلی ندارد

باربارا اسلوین: جان کری وزیر خارجه آمریکا هفته گذشته هنگام ملاقات با محمد جواد ظریف وزیر خارجه ایران در مونیخ مسئله جلوگیری سوریه از ارسال کمک های انساندوستانه به شهر حمص و ناکامی طرح معدوم کردن تسلیحات شیمیایی سوریه را پیش کشید.

آقای ظریف اما تمرکز جلسه را بر مذاکره درباره توافق جامع اتمی ایران و جهان حفظ کرد . آقای ظریف گفت که اجازه ندارد درباره سوریه بحث کند.

آگاهان می گویند ظریف، اگر می خواست، می توانست به عنوان عضو شورای عالی امنیت ملی جمهوری اسلامی درباره بحران سوریه بحث کند. رویکرد او در عدم ورود به بحث سوریه بیشتر به بیرون نگاه داشته شدن ایران از کنفرانس بین المللی صلح سوریه در سویس ناشی می شد. بان گی مون در ابتدا ایران را دعوت کرد و سپس بعد از آن که ایران از پذیرش اصول اولیه کنفرانس ژنو ۱ سرباز زد، دعوتش را پس گرفت. در آن کنفرانس گفته شده بود که کناره گیری اسد باید بخشی از راه حل سیاسی برای بحران سوریه باشد.

آقای بان این اقدام را زیر فشار آمریکا انجام داد که می گفت کشورهای حاضر در مذاکرات ژنو ۲ اول باید اصول ژنو ۱ را بپذیرند. اما نمایندگان دولت اسد در ژنو ۲، تاکید داشتند که اسد جایی نمی رود. از سوی دیگر موضع آمریکا، در قرار دادن پیش شرط در مقابل ایران برای شرکت در نشست، با رویکرد دولت اوباما که می گوید در مذاکره اتمی با ایران، خواسته یی از تهران ندارد، متناقض است. اگر آمریکا از ایران می خواهد تا از نفوذش در دولت سوریه برای رفع بحران استفاده کند، چرا تهران را از شرکت در این نشست بازداشت؟

دلیل نگرانی دولت اوباما، ظاهراً، ناخرسند کردن بیشتر دوستان قدیمی اش در منطقه، بویژه عربستان سعودی است. قدرت های عرب از آنچه تمایل آمریکا به ایران شیعی می دانند، ناراضی اند. مقامات آمریکایی می گویند تواقف با ایران بر سر برنامه اتمی، ربطی به اتحاد و مناسبات بیشتر با جمهوری اسلامی ایران ندارد. واشنگتن می گوید موضعش درباره سوریه و دیگر مسائل منطقه ای، شبیه به موضع سعودی، کویت، و امارات است.

اما سر باز زدن آمریکا در حمله نظامی به سوریه، باعث شده که اعراب سنی منطقه خلیج (فارس) درباره سیاست آمریکا در منطقه شک کنند و نگران قدرت گیری مجدد ایران در منطقه شوند.

دولت آمریکا با ریاست جمهوری اوباما بر مبارزه با سلاح های کشتار جمعی و تروریسم در ارتباط با سلاح های شیمیایی و اتمی و همچنین خطر جهادگران در سوریه، لبنان، لیبی، عراق و مصر متمرکز است. این برای ایران خبر خوشی است که به عنوان بزرگترین قدرت شیعی جهان، نگران گروه های افراطی سنی است که ایرانیان در سوریه، لبنان و یمن را هدف گرفته اند.

جنگ در سوریه تنش های فرقه ای را دامن زده و بر اهمیت نقش ایران و عربستان سعودی به عنوان حامیان گروه های مسلح نیابتی در منطقه افزوده است. بدون این دو کشور، حتی آتش بس موقت در سوریه متصور نیست.

آن پترسون، معاون جدید وزارت خارجه آمریکا در امور خاور نزدیک می گوید دیپلماسی ایرانی-سعودی «قطعه یی گمشده» در تلاش ها برای رفع بحران سوریه است. او می گوید آقای اوباما در سفر آینده اش به ریاض باید از ملک عبدالله بپرسد: عربستان که بارها درباره مسائل مختلف با ایران مذاکره کرده، حاضر نیست این بار درباره سوریه با ایران مذاکره کند؟

البته، حتی اگر ایران در مذاکرات صلح سوریه شرکت کند، هیچ تضمینی برای بهبود وضعیت در سوریه در آینده نزدیک نیست. نیروهای شبه نظامی از هر طرف وارد سوریه می شوند و دولت سوریه به انداختن بمب های بشکه یی در حلب ادامه می دهد و شمار کشته شدگان به ۱۳۰ هزار نفر رسیده است.

جیمز کلپر، مدیر امنیت ملی آمریکا در سخنان اخیرش در کنگره این کشور گفت اگر دو طرف به همین منوال ادامه دهند، ممکن است جنگ همچنان طول بکشد.

در چنین شرایطی دولت اوباما باید نیروهای خارجی را به همکاری برای توقف جنگ و ارسال فوری کمک های انساندوستانه به غیرنظامیان سوری ترغیب کند.