در یک تحول مهم «در مسیر آزادی» پنج آمریکایی دوتابعیتی بازداشت شده در زندان‌های جمهوری اسلامی روز پنجشنبه به بازداشت خانگی در یک هتل منتقل شدند که به نظر می‌رسد «گامی به پیش» در «توافق مبادله گروگانها» بین ایالات متحده و ایران به شمار آید.
بنا‌بر گزارشهای تاییدنشده، این توافقنامه شامل مقرراتی برای آزادی احتمالی سرمایه‌های مسدود شده جمهوری اسلامی به مبلغ ۶ میلیارد دلار و بازگرداندن پنج زندانی دوتابعیتی است که در زندان‌های ایران نگهداری می‌شوند.
از میان این پنج ایرانی آمریکایی دوتابعیتی، سیامک نمازی، عماد شرقی، مراد طاهباز و «نفر چهارم ناشناس» از زندان «اوین» تهران به بازداشت خانگی منتقل شده‌اند که کاخ سفید این خبر را تایید کرده است.
همچنین به گفته منابع آگاه از مذاکرات، «پنجمین دوتابعیتی» که هویتش آشکار نشده است، پیش‌تر در بازداشت خانگی بوده است.
آدرین واتسون، سخنگوی شورای امنیت ملی کاخ سفید، خبر انتقال «پنج زندانی» آمریکایی ایرانی از زندان اوین به حبس خانگی را «گامی امیدوارکننده» خواند.
او ضمن ذکر نام‌های سیامک نمازی، مراد طاهباز و عماد شرقی گفت: «دو آمریکایی دیگر هم که اصلا نباید بازداشت می‌شدند، فعلا ترجیح می‌دهند هویت‌شان ناشناس بماند.»
آدرین واتسون با تاکید بر این که دولت جو بایدن همچنان از نزدیک، شرایط آنها را رصد می‌کند افزود: «البته تا بازگشت همه آنها به ایالات متحده آرام نخواهیم گرفت.»
سخنگوی شورای امنیت ملی کاخ سفید با اشاره به تداوم مذاکرات «ظریف و حساس» برای آزادی نهایی این شهروندان آمریکایی، از ارائه جزئیات درباره وضعیت آنها در حبس خانگی و یا تلاش‌های دولت بایدن برای تضمین آزادی‌شان خودداری کرد.
همزمان شبکه خبری سی‌ان‌ان، به نقل از یک منبع آگاه، درباره توافق جمهوری اسلامی و آمریکا مبنی بر آزادی زندانیان گفت که چارچوب «مبادله زندانیان دوتابعیتی» از «مذاکرات توافق هسته‌ای» مجزا است.
کریستین امانپور، گزارشگر ارشد سی‌ان‌ان روز پنجشنبه در یک گزارش خبری به نقل از یک «منبع آگاه» تاکید کرد گفت‌وگوها بر سر آزادی زندانیان آمریکایی، جدا از مذاکرات بر سر برنامه هسته‌ای جمهوری اسلامی است اما آزادی نهایی آمریکایی‌ها، «شاید بتواند به تسهیل مذاکرات در دیگر حوزه‌ها نیز کمک کند.»
گزارشگر ارشد سی‌ان‌ان همچنین تصریح کرد که این ۶ میلیارد دلار، «متعلق به ایران» و در واقع «بدهی پیشین کره‌جنوبی به ایران» بوده و «پول آمریکایی» نیست.
از سوی دیگر، شبکه خبری الجزیره قطر در «خبری فوری» به نقل از جان کربی، هماهنگ کننده ارتباطات راهبردی شورای امنیت ملی کاخ سفید اعلام کرد که «پولهای آزاد شده ایران از کره جنوبی در حسابی در قطر نگهداری و تنها برای خریدهای بشردوستانه هزینه خواهد شد.»
ساعتی بعد شماری از رسانه‌ها اعلام کردند این رقم با موافقت آمریکا به حسابی در کشور قطر واریز می‌شود و جمهوری اسلامی حق هزینه‌کرد آن را به جز برای «خریدهای بشردوستانه» آنهم با نظارت کشور قطر، نخواهد داشت.
بدین ترتیب «توافق مبادله گروگانها» نقشه‌راهی را ترسیم می‌کند تا وجوه ۶ میلیارد دلاری متعلق به ایران که قبلا در یک حساب در کره‌جنوبی مسدود شده بود، فقط برای «کالاهای ضروری»، «غذا و دارو»، «اقلام غیر تحریمی» و «کارهای بشردوستانه» استفاده شود.
در این حال، محمد جمشیدی، معاون سیاسی ابراهیم رئیسی، رئیس جمهوری اسلامی ایران، روز جمعه در توییتی نوشت: «فرایند آزادسازی کل دارایی‌های ایران در کره جنوبی نیز آغاز شده است. تا زمان انتقال کامل پول‌ها، زندانیان مدنظر آمریکا همچنان در ایران باقی می‌مانند.»
از سویی، کره جنوبی روز جمعه گزارش‌ها در مورد انتقال شش میلیارد دلار پول های جمهوری اسلامی در این کشور که در پی تحریم‌های آمریکا مسدود شده بود را تایید و یا تکذیب نکرد. با این حال، این کشور ابراز امیدواری کرد که با اجرای بدون مشکل توافق، مانع بزرگی که در روابط تهران و سئول به وجود آمده بود، برطرف شود.
همزمان با تایید تماس بین وزارت امور خارجه آمریکا و پنج زندانی دوتابعیتی، آنتونی بلینکن «تاکید کرد» که جمهوری اسلامی هیچ‌گونه «تخفیفی در تحریم‌ها» به ازای آزادی پنج زندانی دوتابعیتی دریافت نخواهد کرد.
به گزارش خبرگزاری فرانسه، آنتونی بلینکن در پاسخ به پرسشی درباره فرایند آزادی زندانیان دوتابعیتی در بند و «آزادسازی ۶ میلیارد دلار وجوه بلوکه شده ایران» به خبرنگاران گفت: «جمهوری اسلامی هیچ‌گونه تخفیف تحریمی به ازای آزادی پنج آمریکایی دریافت نخواهد کرد.»
آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه آمریکا، با ابراز خوشحالی از اینکه دوتابعیتی‌ها از زندان خارج شده‌اند گفت: «اما می‌خواهیم مطمئن شویم که ما این روند را تکمیل کرده و آنها را به خانه نزد خانواده‌هایشان بازمی‌گردانیم.»
وزیر خارجه آمریکا همچنین به خبرنگار سی‌ان‌ان گفت که به غیر از گروه پنج‌نفره‌ای که اکنون به بازداشت خانگی منتقل شده‌اند، از شهروندان آمریکایی یا ایرانیانی با «اقامت دائم» که در ایران با بازداشت غیرقانونی مواجه هستند، اطلاعی ندارد.
همچنین آنتونی بلینکن متذکر شد که مذاکرات درباره «زندانیان دو تابعیتی» از بحث در مورد «برنامه هسته‌ای» جدا است، اگرچه آزادی آنها به طور بالقوه می‌تواند به «مذاکرات دیپلماتیک گسترده‌تر» نیز کمک کند.
ناظران امور ایران می‌گویند که جمهوری اسلامی با بازداشت شهروندان کشورهای دیگر، به ویژه دوتابعیتی‌ها، قصد دارد از آنها برای چانه‌زنی در روابط خود با دیگر کشورها استفاده کند و در عمل، آنها را با اتهامات دروغین به گروگان می‌گیرد.
بسیاری از کشورهای غربی از جمله مقامات ایالات متحده بارها به شهروندان دو تابعیتی هشدار داده‌اند که با توجه به اقدامات جمهوری اسلامی، سفر به ایران مخاطره‌آمیز است و از آنها خواسته‌اند با سفر به ایران، حتی برای دید و بازدیدهای خانوادگی، خود را به خطر نیندازند.