خبرگزاری رویترز در گزارشی اختصاصی از وین، از قول دیپلمات های غربی می نویسد، ایران در مذاکرات با قدرت های جهان، دامنه برنامه آتی غنی سازی اورانیوم خود را کاهش داده است اما دولت های غربی خواستار مصالحه بیشتر تهران اند.
دیپلمات ها که در آغاز دور دو هفته ای مذاکرات بین ایران و شش کشور آمریکا، بریتانیا، فرانسه، آلمان ، روسیه و چین، با خبرگزاری رویترز گفت و گو می کردند، گفته اند هنوز نمی توان از رسیدن به توافق جامع تا تاریخ ۲۰ ژوئیه سخن گفت.
تغییر جدیدی که در خواست های تهران به وجود آمده، به تعداد سانتریفوژها مربوط می شود که مهم ترین و دشوارترین بخش مذاکرات است و در قبال دست یابی به توافق بر سر تعداد آنها غرب تحریم ها را به تدریج لغو خواهد کرد.
پایان دادن به این اختلاف ده ساله، نقطه مرکزی در تنش زدایی و دور کردن احتمال جنگی تازه در خاورمیانه خواهد بود.
یک دیپلمات غربی به شرط آن که نامش فاش نشود و بی آن که بخواهد توضیح بیشتری بدهد، گفت:«ایران تعداد سانتریفوژها ی مورد درخواست خود را کاهش داده، اما هنوز آنچه می خواهد زیاد و غیرقابل قبول است.»
یک مسئول ارشد دولت آمریکا نیز به خبرنگاران گفت، ظرفیت غنی سازی ایران در آینده، در هر نوع توافقی، باید برابر با بخشی از آنچه امروز دارد، باشد.
روز چهارشنبه یک مسئول ارشد ایرانی به رویترز گفت تهران از خواست خود مبنی بر داشتن ۵۰ هزار سانتریفوژ فعال کوتاه نخواهد آمد. مقام های غربی می گویند این تعداد سانتریفوژ برای برنامه اتمی ای که خود را صلح آمیز معرفی می کند، بسیار زیاد است.
مقام ایرانی روز چهارشنبه گفته بود: «ایران به ۵۰ هزار سانتریفوژ، و نه حتی ۴۹ هزار و ۹۹۹ سانتریفوژ، نیاز دارد. اما طرف مقابل از چند هزار سانتریفوژ دم می زند که برای ما قابل قبول نیست.»
با این حال دیپلمات های غربی می گویند ایران در مذاکرات پشت درهای بسته علامت هایی به نشانه قبول کاستن از تعداد سانتریفوژهای مورد درخواست خود ارسال کرده است. آنان از اعلام هرگونه عددی به خاطر برهم نخوردن روند مذاکرات خودداری کردند.
ایران درحال حاضر ۱۹ هزار سانتریفوژ دارد که تنها ۱۰ هزار عدد از آنها فعال است. شش قدرت مذاکره کننده می خواهند این تعداد به چند هزار عدد کاهش یابد تا تضمینی باشد برای آن که ایران نتواند، در صورت عدول از توافق ها، به سرعت به اورانیوم با غلظت بالا که برای ساختن بمب لازم است، دست یابد. تهران ادعاهای قدرت های غربی و متحدان آنان را، که می گویند ایران در پشت پرده برنامه صلح آمیز اتمی قصد ساختن بمب اتمی دارد، رد می کنند.
با این حال به گزارش رویترز، مقام ایرانی از ابراز نظر در مورد امتیازی که درمورد سانتریفوژها داده شده، خودداری کرد.
یک مقام ارشد دیگر ایرانی در این باره به رویترز گفت: «همان طور که گفتیم، ما آماده ایم که جهان را مطمئن کنیم که قصد ساختن بمب نداریم. ما حسن نیت خود را نشان داده ایم. اما تسلیم خواست هایی نمی شویم که حقوق مارا نقض کند. او افزود: «حال چندهزار سانتریفوژ کمتر یا بیشتر ، فرقی نمی کند. »
دولت های غربی ایران را برای تن دادن به مصالحه بیشتر تا ۲۰ ژوئیه تحت فشار قرار داده اند. جان کری وزیر خارجه آمریکا، روز سه شنبه در مقاله ای که در روزنامه واشنگتن پست منتشر کرد، با انتقاد از مواضع ایران گفت: «خوش بینی ای که ایرانی ها به عیان در مورد نتایج احتمالی این مذاکرات نشان می دهند، هنوز، تا این لحظه، با مواضعی که در پشت درهای بسته اتخاذ می کنند، نمی خواند.»
روز چهارشنبه نیز سخنان ویلیام هیگ نخست وزیر بریتانیا، پژواک انتقادهای کری بود. او گفت: «ما زیر بار توافق به هرقیمت نمی رویم.» و افزود: «توافقی که تضمین هایی برای عدم تولید بمب توسط ایران دربر نداشته باشد، نه به نفع بریتانیاست، و نه به نفع منطقه و جامعه بین المللی خواهد بود.»
محمد جواد ظریف، وزیرخارجه ایران نیز در مقاله ای که بظاهر پاسخی به کری تعبیر می شود، نوشت تهران آماده است گام های واقعی برای تضمین صلح آمیز بودن برنامه اتمی خود بردارد، اما حاضر نیست برای انجام یک توافق«به زانو درآید».
به نوشته رویترز علاوه بر سانتریفوژها، مسئله برنامه موشک های بالیستیکی ایران نیز از موارد مهم و حساس مذاکرات است. این برنامه به خاطر تحریم های شورای امنیت سازمان ملل در سال های بین ۲۰۰۶ تا ۲۰۱۰به دلیل برنامه اتمی ایران، متوقف شده است.
آمریکا اصرار دارد که برنامه موشک های بالیستیک ایران نیز در دستور مذاکرات اتمی قرار گیرد. اما ایران نمی خواهد این مسئله در مذاکرات بیاید. عباس عراقچی، معاون وزیر خارجه ایران روز چهارشنبه به خبرگزاری ایسنا گفت: «سیستم دفاعی ایران چیزی نیست که مورد مذاکره قرار بگیرد.»
موارد اختلاف دیگر عبارتند از مدت اعتبار داشتن توافق، زمان بندی برای حذف تحریم ها، و سرنوشت راکتور تحقیقاتی اراک که می تواند میزان زیادی پلوتونیوم تولید کند که سوخت جانشین برای سلاح اتمی ست.
دور فعلی مذاکرات در وین دست کم تا ۱۵ ژوئیه ادامه خواهد یافت.