اتحادیه اروپا و روسیه: کشمکش بر سر گاز در سرمای زمستان

دیدار رئیس جمهوری اوکراین با کاترین اشتون در کیف، دو هفته پس از شروع اعتراضات خیابانی برای پیوستن اوکراین به اتحادیه اروپا

الکساندر پیترسن مؤلف کتاب «جزیره جهانی: ژئوپلیتیک منطقه اوراسیا و سرنوشت غرب»، و مشاور برنامه امنیت انرژی اروپا در مرکز بین المللی وودرو ویلسن در مورد اتحادیه اروپا و مسأله تأمین گاز از روسیه نظر می دهد.
الکساندر پیترسن کارشناس آمریکایی در زمینه سیاست و اقتصاد در منطقه اوراسیا می گوید اتحادیه اروپا با استفاده از کمک جمهوری آذربایجان در چارچوب مسیر عبور انرژی از جنوب به اروپا می تواند روسیه و شرکت روسی «گاز پروم» را تحت فشار بگذارد. آقای پیترسن در مصاحبه با شبکه خبری یک آذربایجان گفت: «اگر به خاطر میزان گازی که آذربایجان متعهد شده از حوزه گازی شاه دنیز تأمین کند نبود، رهبران اروپا می توانستند در مورد گاز روسیه از ساوث استریم سکوت کنند.»

اتحادیه اروپا اخیراً درخواست کرده است که روسیه در توافق های بین دولتی با چند کشور اروپایی – که خط لوله گاز از آنها عبور می کند – تجدید نظر کند. ساوث استریم مسیر خط لوله ای است که منابع گاز روسیه را با عبور از اوکراین و گرجستان به کشورهای اروپایی می رساند.
استدلال اتحادیه این بود که این پروژه فاقد استانداردهای مصوب «سومین بسته انرژی» Third Energy Package است. بر اساس این استانداردها، تأمین کنندگان گاز نمی توانند همزمان مالک خط لوله گاز هم باشند.

(سومین بسته انرژی لایحه ای قانونی است که در اتحادیه اروپا در سال ۲۰۰۷ مطرح شد و سپس توسط اتحادیه به تصویب رسید. هدف از این قانون گشودن بازار انرژی در سطح اتحادیه و به صورتی رقابتی و ضد کارتل است.)


در مقابل، گازپروم از فسخ قراردادها سر باز زد و در دفاع از موضع خود گفت که بیشتر قراردادهایش در سال ۲۰۰۸، یعنی پیش از به اجرا درآمدن مقررات «سومین بسته انرژی» منعقد شده بود.
آقای پیترسن می گوید کمیسیون اروپا صرفاً قوانین و مقررات اتحادیه اروپا را در مورد بازار آزاد، دسترسی شخص ثالث و تعرفه هایی که در اتحادیه اعمال می شدند را اجرا می کند: «در واقع، اینها مقرراتی ضد انحصاری است که نه فقط در بخش گاز، که در بیشتر بخش های اقتصادی وجود دارد. مسأله این است که چرا چنین تصمیمی زودتر گرفته نشد.»
الکساندر پیترسن مؤلف کتاب «جزیره جهانی: ژئوپلیتیک منطقه اوراسیا و سرنوشت غرب» است. آقای پیترسن همچنین مشاور برنامه امنیت انرژی اروپا در مرکز بین المللی وودرو ویلسن است. وی می افزاید:
«اتفاق بعیدی است که اتحادیه اروپا قصد کرده تصمیمش را درست در لحظه ای به اجرا بگذارد که روسیه بیش از هر زمان دیگر از طریق اوکراین و دیگر کشورها بر اتحادیه فشار می آورد. حال که روسیه تصمیم گرفته علناً با اتحادیه شاخ به شاخ شود، در می یابد که اتحادیه قادر است به نحوی با مسکو در بیفتد که به ضرر منافع روسیه بشود.»
کمیسون اروپا تصمیم در مورد پروژه خط لوله را – که از یک سال پیش در دست ساخت است – چند هفته پیش زمانی گرفت که اوکراینی ها در پایتخت علیه تصمیم رئیس جمهوری و دولت برای تعلیق پیوستن به اتحادیه اروپا دست به اعتراضات گسترده زدند.
الکساندر پیترسن خاطرنشان می کند که گونتر اوتینگر، کمیسیونر انرژی اتحادیه اروپا، گفته است در صورتی که توافق گازپروم با هنجارهای اتحادیه همسو شود، آن را بار دیگر مدنظر قرار خواهد داد. با این حال، به گفته وی مسکو و بروکسل هر دو درک می کنند که گازپروم با وجود چنین محدودیت هایی نخواهد توانست به طور موفقیت آمیز فعالیت کند. گاز پروم به این خاطر که هم بر ذخایر گاز و هم بر حمل و نقل و توزیع آن نظارت دارد، دست بالا را دارد.