قیمت آرد در ایران از اردیبهشت امسال تاکنون ۵ تا ۱۰ برابر افزایش یافته است. چرا؟ آیا روند فزاینده قیمت آرد در ایران ادامه خواهد داشت؟
- کمبود گندم تولیدی در ایران
در سال ۱۴۰۰ کم‌آبی و خشکسالی و نیز سوء‌مدیریت در ایران سبب شد عرضه داخلی گندم به ۴.۵ میلیون تن کاهش پیدا کند. این رقم ۳۰ درصد کمتر از حد انتظار بود.
ایران ناچار شد برای برآورده کردن نیازهای مصرف داخلی خود تا اسفند ۱۴۰۰ بیش از ۶ میلیون تن گندم وارد کند. مقدار کل نیاز داخلی ایران حدود ۱۱ میلیون تن برآورد می‌شود.
- بحران جهانی گندم
در سال ۲۰۲۱ بروز بدترین خشکسالی ۲۰ سال گذشته در سراسر جهان باعث کاهش تولید گندم و بالا رفتن قیمت‌های جهانی شد.
اسفند گذشته، وقوع جنگ در اوکراین - کشوری که نزدیک به ۱۰ درصد از صادرات جهانی گندم را به خود اختصاص داده است - بحران کلی کاهش عرضه و افزایش شدید قیمت گندم را تشدید کرد.
اوکراین از زمان تهاجم روسیه تاکنون ماهانه تنها حدود ۵۰۰ هزار تن تا یک میلیون تن غلات صادر کرده است. این در حالی است که این رقم در گذشته ۵ میلیون تن بود.
قیمت جهانی گندم در اردیبهشت سال جاری ۵۵ درصد بیش از سال گذشته بود.
- تصمیم دولت ایران
بانک مرکزی ایران برای سال‌های متمادی ارز را با نرخ ویژه یارانه‌ای در اختیار واردکنندگان گندم در ایران قرار می‌داد.
هزینه یارانه غلات به تنهایی حدود ۱.۵ درصد تولید ناخالص داخلی ایران است.
دولت ایران روز ۱۱ اردیبهشت امسال اعلام کرد که به عنوان بخشی از اصلاحات اقتصادی، یارانه نرخ ارز واردات گندم را حذف خواهد کرد. بسیاری از خرده‌فروشان در ایران با سه برابر کردن قیمت آرد و اقلام اساسی که با آرد تهیه می‌شوند، به اتین تصمیم دولت واکنش نشان دادند.
- پیش‌بینی وضعیت جهانی غلات
با توجه به پیش‌بینی‌ها مبنی بر افزایش ۴ میلیون تنی محصول گندم تولید داخل در سال ۱۴۰۱، ایران همچنان به وارد کردن دست‌‌کم ۳.۵ میلیون تن گندم از خارج نیاز خواهد داشت.
پیش‌بینی می‌شود تا پایان سال ۲۰۲۲ میلادی میزان تولید غلات در جهان ۱۶ میلیون تن کاهش یابد و ذخایر جهانی گندم به پایین‌ترین حد در شش سال گذشته برسد.
همچنین پیش‌بینی می‌شود قیمت جهانی گندم در سال ۲۰۲۲ با ۴۳ درصد افزایش به بالاترین حد خود برسد.
انتظار می‌رود روند نزولی قیمت گندم از سال آینده آغاز شود. اما بنا بر پیش‌بینی‌ها، میزان این کاهش در سال ۲۰۲۳ تنها ۱۶ درصد خواهد بود و قیمت این محصول استراتژیک بسیار بالاتر از پیش‌بینی‌های قبلی باقی خواهد ماند.
برآورد می‌شود که در سال ۲۰۲۳ قیمت جهانی گندم ۲۷ درصد بالاتر از سال ۲۰۲۱ باشد.
منابع: شورای آتلانتیک، بلومبرگ، کمیسیون اروپا، چشم‌انداز غذای سازمان خواروبار و کشاورزی ملل متحد (فائو)، فایننشال تایمز، شورای بین‌المللی غلات، رویترز، موسسه صلح ایالات متحده، برنامه جهانی غذا، چشم‌انداز بازار کالای بانک جهانی، مجله غلات جهانی.
