به رغم آنکه مسئولان ارشد جمهوری اسلامی نسبت به طرح دولت ابراهیم رئیسی موسوم به «جراحی اقتصادی» ابراز خوش‌بینی کرده‌اند اما طیف‌های مختلف سیاسی و فعالان اقتصادی ایران شرایط آینده را «منفی» و همراه با چالش‌های جدی در حوزه تامین «غذا» و کسب «درآمد» حداقلی برای شهروندان ارزیابی می‌کنند.
طرح جراحی اقتصادی دولت سیزدهم منجر به «حذف ارز ترجیحی» و «افزایش قیمت بسیاری از کالاها» شده است.
روزنامه «شرق» چاپ تهران در شماره روز چهارشنبه چهارم خردادماه خود با اشاره به گسترش «بحران آب و کشاورزی» در کشور و «کاهش تولید غذا در ایران»، هشدار داده است که این روند «به زودی هزاران ایرانی را مجبور به مهاجرت می‌کند.»
این رسانه متعلق به جناح اصلاح‌طلب حاکمیت ایران، در گزارش خود با عنوان «کوچ غذایی»، به استناد گزارش سازمان خواربار و کشاورزی سازمان ملل متحد، آورده است که با «تشدید بحران تنش آبی» و «بحران‌های جهانی افزایش قیمت مواد غذایی»، ایران احتمالا «۷۰ درصد از زمین‌های کشاورزی» خود را در سال‌های آتی از دست می‌دهد.
ابراهیم رئیسی و مدیران ارشد او از خرداد ۱۴۰۰ و در میانه تبلیغات انتخابات مناقشه برانگیز ریاست‌جمهوری، همواره وعده رونق‌بخشی «سریع و انقلابی» به اقتصاد ایران، «تک رقمی شدن تورم» و «رفع فقر مطلق» با ساز و کاری که آن را «جراحی بزرگ اقتصادی» نامیده‌اند را داده‌اند.
تقی آزاد ارمکی، جامعه‌شناس پیشتر با تاکید بر اینکه «مهاجرت در ایران دقیقا یک مسیر یکطرفه است» و همچنین مهاجران ایرانی می‌روند که در یک سرزمین دیگری زندگی کنند و وقتی رسیدند «می‌گویند آخیش»، اظهار داشته بود: «عموماً می‌روند که بمانند»، به‌همین دلیل است که «ایرانیان مهاجرت کرده»، نقش عمده‌ای در «ساختن جهان دیگر» پیدا می‌کنند.
از سوی دیگر، روزنامه «جوان» چاپ تهران نیز در شماره روز چهارشنبه چهارم خردادماه خود به «مهاجرت نیروهای متخصص» کشور به دلیل «چالش‌های اقتصادی» و «دستمزد پایین» آنها پرداخته است.
این رسانه وابسته به سپاه پاسداران با استناد به متوسط دریافتی ماهانه «ده میلیون تومان» اعلام شده از سوی برخی پزشکان عمومی، ضمن بیان اینکه «تمام پزشکان عمومی که در فیلد درمانی فعالیت می‌کنند، زیر خط فقر هستند»، نوشته است: گاهی این افراد «به ناچار به عمان و ترکیه برای درآمد بیشتر مهاجرت می‌کنند.»
هر چند این روزنامه که نزدیک به جریان اصولگرایان حاکمیت ایران و حامی دولت سیزدهم جمهوری اسلامی نیز هست، هفدهم اردیبهشت‌ماه در حمایت از بخش‌های مختلف طرح «جراحی اقتصادی»، نوشته بود: «برخی بازیگران سیاسی» و «ذی‌نفعان وضع جاری» اقدام به «فضاسازی سنگینی» علیه تصمیم دولت ابراهیم رئیسی می‌کنند و نسبت به آینده تاثیرات این طرح بر اقتصاد کشور و جامعه ابراز خوش‌یینی کرده بود.
شامگاه دوشنبه نوزدهم اردیبهشت‌ماه، ابراهیم رئیسی طی گفت‌وگوی زنده تلویزیونی در صداوسیمای جمهوری اسلامی، با اعلام خبر حذف «ارز ترجیحی ۴۲۰۰ تومانی» و جایگزینی آن با «نرخ ETS ۲۳ هزار تومانی» برای تهیه اقلام ضروری و کالاهای اساسی، گفت بود تاثیرات تورمی این تصمیم که آن را «اصلاحات ساختارهای فسادزا» دانسته، با ارائه «کالابرگ الکترونیک» که بعدا توزیع خواهد شد، جبران می‌شود.
نگرانی عمومی از آینده سیاسی - اقتصادی ایران و عدم ثبات وضعیت جاری کشور، موجب شده است بسیاری از متخصصان، ورزشکارن، فعالان اقتصادی و یا چهره‌های علمی و دانشگاهی مجبور به مهاجرت شوند.
احمد بخارایی، رئیس گروه مسائل اجتماعی انجمن جامعه‌شناسی ایران بیست و هفتم اردیبهشت‌ماه با اشاره به اینکه مسئله مهاجرت به خارج از کشور «تابع شرایط سخت اقتصادی» است، به وب‌سایت «خبرآنلاین» گفته یود: «میلیون‌ها نفر» از مردم ایران علاقه‌مند به «مهاجرت و رفتن» هستند.
موضوع جلای وطن و یافتن آینده در آن‌سوی آبها به قدری گسترده است که دامن حاکمیت را هم گرفته‌است. مرتضی میریان، رئیس اداره عملیات زمینی سپاه به تازگی در برنامه‌ای تلویزیونی اعلام اذعان کرد که در حال حاضر «نزدیک به چهار هزار فرزند برخی از مسئولان» جمهوری اسلامی در «آمریکا، اروپا و کانادا» زندگی می‌کنند.
