همزمان با نزدیک شدن ضرب الاجل تائید یا رد پایبندی ایران به برجام توسط دولت پرزیدنت ترامپ، رسانهها در آمریکا سناریوهای مختلفی را مطرح کردهاند که اکثرا به احتمال عدم تائید و ارجاع موضوع به کنگره ختم میشود.
نشریه هیل، که عمدتا فعالیتهای کنگره آمریکا را پوشش میدهد، در گزارشی به جزئیات بیشتری از این اقدام احتمالی اشاره و نظرات موافقان و مخالفان عدم تایید توافق جامع اتمی ایران از سوی کاخ سفید را بررسی کرده است.
از آنجا که توافق هستهای ۲۳ تیر ۱۳۹۴ بین شش قدرت جهانی عضو گروه ۱+۵ – شامل ایالات متحده، بریتانیا، فرانسه، روسیه، چین و آلمان – با ایران یک پیمان یا معاهده نیست، سنای آمریکا نمیتواند بر سر آن رای گیری کند.
اما کنگره برای اطمینان از حق اعمال نظر بر سر این توافق، دو سال قبل قانون بررسی برجام را با ۹۸ رای موافق در مقابل یک رای مخالف در سنا، و ۴۰۰ رای موافق در مقابل ۲۵ رای مخالف در مجلس نمایندگان تصویب کرد.
به موجب این قانون، رئیس جمهوری ایالات متحده موظف است هر ۹۰ روز یک بار در گزارشی به کنگره اعلام کند که آیا جمهوری اسلامی ایران توافق را رعایت کرده است، و این که آیا لغو تحریمها به نفع منافع ملی آمریکاست یا خیر.
اگر رئیس جمهوری پایبندی ایران به توافق جامع هستهای وین را تایید نکند، دورهای ۶۰ روزه آغاز میشود که قانونگذاران آمریکایی در کنگره میتوانند طی آن به احیای تحریمهایی که پیشتر در چاچوب برجام لغو شدهاند، رای بدهند.
اگر توافق این بار توسط پرزیدنت ترامپ تائید نشود، و رسیدگی به عملکرد ایران به کنگره سپرده شود، فشار برای احیای تحریمها شکل خواهد گرفت. دولت پرزیدنت ترامپ تاکنون دو بار پایبندی ایران را به برجام را تایید کرده است.
سناتور جمهوریخواه تام کاتن میگوید، عدم تایید توافق و احیای تحریمها به اندازه کافی ایران را تحت فشار خواهد گذاشت تا مجبور به مذاکرات جدیدی شود و «مهمترین مساله باید از بین بردن محدودیت زمانی مندرج در برجام باشد.»
به گفته این سناتور جمهوریخواه « این نوع زمانبندیها در توافقهای منع گسترش تسلیحات هستهای بیسابقه و بی معنی است. وجود آن در برجام نشانگر استیصال پرزیدنت اوباما برای دستیابی به توافق بوده است.»
وی در ادامه میگوید «همچنین باید محدودیتهای سختتری بر تولید، تحقیق و توسعه دستگاههای سانتریفیوژ اعمال شود، زیرا ایران نیازی به داشتن غنی سازی صنعتی ندارد؛ این مساله صرفا برای دستیابی به تسلیحات اتمی است.»
به عقیده سناتور کاتن، اگر برنامه هستهای ایران آنطور که ادعا می کنند صلح آمیز است، آنگاه تهران میتواند به سادگی مانند دیگر کشورها سوخت مورد نیاز خود را از خارج تهیه کند.
در مقابل، دموکراتها کماکان توافق هستهای جامعه جهانی با ایران را دستاوردی توصیف میکنند که توانسته است از تولید سلاح اتمی در ایران جلوگیری کند.
کریس مورفی سناتور دموکرات در مصاحبهای اختصاصی با بخش فارسی صدای آمریکا، با اشاره به این که تحریکات اتمی کره شمالی مؤید کارایی توافق است، خاطر نشان کرد که «کره شمالی از همیشه نزدیکتر به تولید سلاحی اتمی است که میتواند آمریکا را بزند.»
به گفته سناتور مورفی «ما نباید به توافقی پشت کنیم که به ایران اجازه دهد به مسیر قبلی برای تولید سلاح هسته ای باز گردد. همچنین به نفع امنیت ملی آمریکا نیست که زندگی را برای ما در رابطه با منع تکثیر سلاحهای اتمی سخت تر کند.»
کاخ سفید میگوید، پرزیدنت دونالد ترامپ به توافق هستهای ایران در چارچوب سیاستی جامع در قبال جمهوری اسلامی مینگرد که تنها به آن توافق محدود نمیشود، بلکه تمامی «رفتارهای بد» ایران را ملاک قرار میدهد.