جشنواره ساندنس در شهرک تفریحی «پارک سیتی» ایالت یوتا، کار خود را هفته گذشته شروع کرد، با نمایش دنباله فیلم مستند «ال گور» معاون اسبق رئیس جمهوری آمریکا در باره خطر روزافزون گرمایش زمین، که در پی فیلم ۱۱ سال پیش او، «یک حقیقت پردردسر» ساخته شده.
فیلم «خیابان‌های کی؟» تظاهرات اعتراضی به کشته شدن مظنون‌های سیاهپوست بدست پلیس‌های سفیدپوست را نشان می‌دهد، و «اوکلاهما سیتی» به بمبگذاری یک فعال برتری‌طلبی سفیدپوستان درساختمان فدرال آن شهر می‌پردازد.
شهرک تفریحی «پارک سیتی» ایالت «یوتا» برای سی و سومین بار جشنواره فیلم «ساندنس» است. سی و دو فیلم بلند، که امسال از سینمای آمریکا در بخش مسابقه جشنواره ساندنس شرکت دارند، همه برای نخستین بار در جهان، رونمائی می‌شوند. درونمایه مشترک این فیلم‌ها، روابط نژادی و حقوق زنان است، و همچنین محیط زیست.
برنامه افتتاحیه جشنواره ساندنس، «دنباله پردردسر»، دنباله فیلم «حقیقت پردردسر» از معاون سابق رئیس جمهوری آمریکا «ال گور» بود که ۱۱ سال پیش، با مستند خود در باره دخالت انسان در گرمایش زمین، سروصدای بسیار برانگیخت.
آقای گور می‌گوید یک دلیل شوق او در باره فیلم جدید این است که موضوع گرمایش زمین حالا به یک جنبش توده‌ای تبدیل شده و این فیلم از جمله نمایشگر راه‌حل‌هائی است که حالا پیدا شده، از جمله تولید برق از راه‌هائی غیراز سوزاندن نفت وگاز.
از جمله مستندهای سیاسی نخستین روزهای جشنواره، فیلم «اوکلاهماسیتی» است، از مستندساز برجسته، «باراک گودمن» در باره بمبگذاری تروریستی بیست سال پیش «تیموتی مک وی»، فعال افراطی برتری نژادی سفیدپوستان، در ساختمان فدرال این شهر که ابتدا تصور می‌شد کار تروریست‌های خاورمیانه‌ای است.
«که‌وین لینکلن» سردبیر مجله هفتگی «نیویورک» می‌گوید کاری که ساندنس همیشه بسیار خوب انجام می دهد، فرصت دادن به سینماگران جوان است که برخلاف سینماگران سالمندتر، با روح زمانه و تکنولوژی جدید درتماس هستند، و موضوع‌های مرتبط با دغدغه‌های نسل جوان را در فیلم‌های خود مطرح می‌کنند.
افتتاح «ساندنس» امسال همزمان شد با مراسم تحلیف رئیس جمهوری جدید آمریکا و تظاهرات گسترده حقوق زنان در واشنگتن و شهرهای دیگر، که اخبار جشنواره را تحت‌الشعاع قرار داد. اما «رابرت ردفورد» بنیانگذار «ساندنس»، کار این جشنواره را سیاسی نمی‌داند.
آقای «ردفورد» در کنفرانس مطبوعاتی افتتاح جشنواره می‌گوید رئیس‌جمهوری‌ها می‌آیند و می‌روند، و اوضاع سیاسی همیشه تغییر می‌کند، و تلاش جشنواره این است که دلمشغول آن نباشد، بلکه روی داستان‌هائی که هنرمندها تعریف می‌کنند، تمرکز دهد. اگر در آن داستان‌ها، سیاست مطرح شود، مشکلی نیست، ولی کار جشنواره، جانبداری سیاسی نیست، بلکه حمایت از داستان‌هاست.
«خیابان‌های کی؟»
از جمله این داستان‌ها، «خیابان‌های کی؟» ساخته «صباح فولان» است، یکی از سازمان‌دهندگان «راهپیمائی میلیون‌ها» در نیویورک، دراعتراض به کشته شدن یک مظنون سیاهپوست توسط پلیس‌های سفید.
«صباح فولایان» می‌گوید وقتی رسانه‌های اصلی، به جای توجه به حل مشکلات، دنبال تماشاگر بیشتر هستند، و ما را گمراه می‌کنند، وظیفه هنرمندان است که راه را به مردم نشان دهند و مردم به این ندا، پاسخ می‌دهند.
تمرکز فیلم «خیابان‌های کی؟» بر«بریتانی فرل»، مادری است که در تظاهرات اعتراضی به کشته شدن یک مظنون سیاهپوست در اثر تیراندازی یک پلیس سفیدپوست در شهر «فرگوسن» شرکت داشت.
«بریتانی فرل» می گوید مشکل، نژادپرستی، امتیاز طبقاتی، و قدرت است. او می‌گوید آدمها باید از قدرت دست بردارند و امتیاز طبقاتی خود را تشخیص دهند و با برتری‌طلبی سفیدپوستان مبارزه کنند، که مشکلی ساختاری است، و مردم باید ساختاری بودن آن را تشخیص بدهند و در هم بشکنند، وگرنه ما در همین پله خواهیم ماند. او می گوید برای همین است که جنبش‌هائی مثل «جان سیاهان مهم است» اهمیت دارند.
به نظر منتقد «هالیوود ریپورتر»، سازنده فیلم «خیابان‌های کی؟» به مقتضیات کشته شدن دو سیاهپوست در نیویورک و فرگوسن به دست پلیس‌ها، توجهی نکرده، و تمرکز داده روی واکنش نیروهای انتظامی به تظاهرات اعتراضی در پیامد این دو واقعه.
۱۱۳ فیلم
امسال در ساندنس مجموعا ۱۱۳فیلم نشان داده می‌شود، که از میان 4 هزار و 68 فیلم برگزیده شده‌اند، که شمار آنها، تقریبا مشابه فیلم‌های فرستاده شده در سالهای اخیر است.
سالهای گذشته، جشنواره ساندنس تبدیل شد به محل کشف فیلم‌های جدید برای پخش‌کننده‌ها، و پول‌های زیادی داده می‌شد برای خرید حق پخش فیلم‌هائی که در این جشنواره گل می‌کردند.
به طور مثال، سال گذشته، شرکت «فاکس سرچلایت» برای فیلم «تولد یک ملت» ۱۷و نیم میلیون دلار پرداخت کرد که در تاریخ ساندنس سابقه نداشت.
اما از میان یکهزار و صد فیلمی که در ده سال گذشته در ساندنس نمایش داده شده‌اند، فقط یک فیلم فروشی بیشتر از ۴۰ میلیون دلار داشته. فیلم Precious که آن هم فقط ۵۳ میلیون دلار فروش کرد.
امسال، موضوع بحث نشریات حرفه‌ای این است که سینماگرها نباید امید پولدار شدن به جشنواره «ساندنس» بروند.
پیوستن شرکتهای پخش اینترنتی، از جمله «آمازون» و «نتفیلیکس» بر شمار مشتری‌ها افزوده، ولی هنوز آماری در دست نیست که پخش فیلم‌ها از این طریق، پولساز بوده باشد.
