اقدام بانک‌هایی مثل «اچ اس بی سی» (HSBC)، در واکنش به بازبینی‌های دقیق در مورد روابط مالی‌شان با کشورهایی مانند ایران است؛ هرچند ایران از زمان توافق موقت هسته‌ای با قدرت‌های جهانی در آذر ماه گذشته، توانسته است از برخی از تحریم‌ها معاف شود.
بانک فرانسوی «ب ان پ پاریباس» (BNP Paribas) ظاهراً به خاطر نقض تحریم‌های آمریکا و معامله با ایران و چند کشور دیگر در سال‌های ۱۳۸۱ تا ۱۳۸۸، با جریمه‌ای ۹ میلیارد دلاری روبروست.
ایران از سال ۱۳۸۵ که برای نخستین بار به خاطر برنامه مشکوک هسته‌ای اش هدف تحریم‌ها قرار گرفت، هرگز از خرید مواد خوراکی یا دیگر کالاهای «انساندوستانه» تحریم نشد. اما اقدامات اتحادیه اروپا و ایالات متحده در ۲ سال گذشته، تجارت ایران با کشورهای خارجی را بسیار دشوار کرده و مانع از حمل کالاها و پرداخت هزینه‌های مربوطه شده است.
یک منبع موثق در بانک اچ اس بی سی گفته است «این بانک مثل بانک‌های دیگر بیش از پیش نگران است که مبادا گوشه‌ای از تحریم‌ها را از نظر بیاندازد. در جو فعلی به ریسک آن نمی‌ارزد.»
منابع تجاری اروپا و ایالات متحده هم می‌گویند بانک اچ اس بی سی در هفته‌های اخیر معاملات بعضی از کالاهای تأیید شده با ایران را مسدود کرده است. به خاطر حساس بودن موضوع، این منابع معمولاً نمی‌خواهند نامشان فاش شود.
یکی از این منابع به خبرگزاری رویترز گفته است «تجربه مستقیم من این است که بانک‌ها پرداخت‌هایی که به ایران می‌رود یا از آن کشور می‌آید را بلوکه کرده‌اند.»
اچ اس بی سی می‌گوید موضوع پرداخت در زمینه‌های انساندوستانه به کشورهای تحریم شده را به صورت «مورد به مورد» بررسی می‌کند تا اطمینان یابد با شرایط اجرایی مقرر، یا سیاست بانک مطابقت دارند. این بانک در بیانیه‌ای در پاسخ به پرسش‌های رویترز گفته است «روند مسدود کردن پرداخت‌ها می‌تواند به ویژه پرچالش و وقت‌گیر باشد. سیاست ما این است که تنها زمانی پرداخت‌ها را مسدود کنیم که شرایط و مقررات قابل اجرا آن را الزام آور کند.»
اما یک منبع مالی در ایالات متحده با بیان این که به نظر می‌رسد اچ اس بی سی پردازش مالی معاملات انساندوستانه مجاز را هم مسدود کرده و این اقدام می‌تواند عواقب گسترده‌تری داشته باشد، می‌گوید «سیستم مالی معاملات با ایران آنچنان شکننده است که حذف حتی یک شخصیت حقوقی (مثل بانک اچ اس بی سی) ممکن است عواقبی در پی داشته باشد.»
از سوی دیگر، سه مقام دولت ایران گفته‌اند اچ اس بی سی پرداخت‌ها را متوقف کرده، و تهران سعی دارد مشکل را رفع کند «چون تحریم‌ها به هر حال دیر یا زود برداشته می‌شوند و ما ترجیح می‌دهیم با بانک‌هایی کار کنیم که در شرایط تحریم به ما کمک کرده‌اند.»
ولی‌الله سیف، مدیرکل بانک مرکزی ایران، به خبرگزاری رویترز گفت «ما هیچوقت معامله به این بزرگی، برای تأمین نیازهای انساندوستانه و مایحتاج غذایی، با اچ اس بی سی نداشته ایم.»
در روزهای اخیر، این فکر که آمریکا و ایران ممکن است در عراق منافع مشترک داشته باشند، امید به رفع موانع بر سر توافق نهایی هسته‌ای میان ایران و قدرت‌های جهانی را بالاتر برده است. در پی پیشروی‌های گروه داعش در عراق، ایالات متحده گفته ممکن است درحمایت از دولت بغداد، عملیاتی مشترک با ایران انجام دهد.
با این حال، اچ اس بی سی و دیگر بانک‌های بین‌المللی و اروپایی، چندان تمایلی به انجام معاملات تجاری انساندوستانه با ایران نشان نمی‌دهند، چون اگر معاملاتی خارج از چارچوب‌های تعیین شده تحریم‌ها انجام دهند، خود بانک مشمول تحریم خواهد شد.
اچ اس بی سی سال ۱۳۹۱ برای نقض مقررات تحریم‌ها علیه ایران و پولشویی در مکزیک، از سوی مقام‌های آمریکایی ۱ میلیارد و ۹۲۰ میلیون دلار جریمه شد. همان سال، این بانک برای تطبیق مقررات داخلی با قوانین تحریم‌های بین‌المللی، استوارت لِوی، معاون پیشین وزارت خزانه داری آمریکا در امور تروریسم بین‌المللی و اطلاعات مالی را، به عنوان مشاور ارشد حقوقی بانک استخدام کرد.
از زمان آغاز تحریم‌ها علیه ایران، هدف اصلی مقامات غربی دور نگه داشتن مردم عادی و معاملات انساندوستانه از آسیب ناشی از تحریم‌ها بوده است؛ و البته بازرگانان هم از معامله با ایران برحذر داشته شده‌اند و «در اختلافات و دعاوی تجاری در برابر ایران، از آنها حمایت نخواهد شد.»
وزارت خزانه داری آمریکا اعلام کرده است که تسهیلاتی برای ارائه خدمات انساندوستانه به ایران قائل شده، که ایجاد دو کانال برای رساندن این گونه کمک‌ها از آن جمله است. یکی از این دو کانال در آسیا و دیگری در اروپا واقع است.
