خبرگزاری رویترز در گزارشی به قلم پریسا حافظی به رابطه زیان های ناشی از تحریم ها و تمایل ایرانی ها به حمایت از توافق هسته ای پرداخت.
گزارشگر رویترز می نویسد پس از سال ها تحریم های سنگین علیه ایران به امید وادار کردن آن کشور به توقف برنامه ها ی هسته ای خود، اکنون بسیاری از ایرانی ها در داخل می خواهند دولت به توافقی برای کسب رضایت قدرت های جهانی تن دهد، تا رفاه به آن کشور بازگردد.
گرچه بسیاری از مردم ایران، حتی آنهایی که با شک و تردید به غرب می نگرند، هنوز با شور و هیجان باور دارند که دستیابی به همه جنبه های برنامه هسته ای مسالمت آمیز و غیر نظامی حق کشور شان است، اما آنها در عین حال بطور فزاینده ای از هزینه سنگین اقتصادی خسته و ناراحت هستند.
این احساس خستگی در ۱۶ ژوئن یا ۲۶ خرداد، وقتی رهبران سیاسی ایران هیات مذاکره کننده را روانه ژنو می کنند تا با شش قدرت جهانی، با هدف امضای یک توافق برای توقف و یا محدودسازی غنی سازی اورانیوم در برابر کاهش تحریم ها، نشان داده خواهد شد.
علی میرزائی، پدر سه فرزند، ساکن رشت، می گوید: « من عاشق کشورم هستم، اما بیشتر از آن عاشق خانواده ام هستم، برای سالها سخت کار کرده ام تا از عهده هزینه های فزاینده بر آیم. من خسته شده ام. تنها امیدم حالا به آقای روحانی است. او سعی می کندکه با حل مسئله هسته ای اقتصاد را بهبود بخشد. من، او و سیاست هایش را قبول دارم.»
میرزائی مثل میلیون ها ایرانی که از فشارهای تحریم ها خسته شده بودند، در انتخابات ریاست جمهوری سال گذشته به روحانی عملگرا رأی دادند که وعده داده بود با توافق با جهان به اقتصاد متزلزل و شکننده ایران سر و سامان دهد.
هر چند در ایران اعتمادی به نظرسنجی ها نیست، اما انتخاب روحانی با اختلاف عمده با رقیبانش بر اساس برنامه سازش و نرمش ، و شواهد متعددی از مصاحبه های اخیر تلفنی در سراسر کشور نشان می دهد که میل عمومی برای یک توافق وجود دارد.
آروین صدری، ۳۱ ساله، مدیر کارخانه مبل سازی پدرش در مشهد، می گوید:«روحانی و دولت او مسئله هسته ای را حل خواهند کرد. من اطمینان دارم که سیاست اعتدال و آشتی جویانه روحانی کارآ خواهد بود. ما به خصومت نیاز نداریم.»
در پی چند دور مذاکره در سال گذشته، سرانجام در ماه نوامبر در ژنو طرفین به توافق موقت رسیدند که بر اساس آن ایران تعهد کرد برخی فعالیت های هسته اش را در برابر تخفیف محدود تحریم ها متوقف کند.
توافق در ماه ژانویه سال ۲۰۱۴ به اجرا در آمد تا فرصتی ۶ ماهه به طرفین برای عقد قرارداد نهایی داده شود. حال که کمتر از ۲ ماه به پایان مهلت موعود باقی نمانده است، رفع پاره ای از تحریم ها به ایرانی ها نشان داد که با رفع تحریم ها چگونه شرایط می تواند بهبود یابد.
مریم سیمائی، ۴۱ ساله، آموزگار یزدی، می گویدکه از برنامه هسته ای حمایت می کند و باور دارد که تحریم ها غیر منصفانه است، ولی از مصالحه هم طرفداری میکند. «من می خواهم در آرامش زندگی کنم. من نمی خواهم نگران آینده فرزندانم باشم. تشنج با جامعه بین المللی و تحریم ها، اقتصادمان را ویران کرد و ما را به انزوا کشانده است.»
در حالی که رفع تحریم برای بسیاری از ایرانی ها مهم است، برای تأمین آرزوهای سیاسی آقای روحانی حیاتی است. روحانی که خود را میانه رو می داند به مردم وعده داده است که به اقتصاد رونق بخشد.
حسن فقهی، تحلیلگر سیاسی، می گوید: «توافق با قدرت های جهانی به ثبات سیاسی و اقتصادی در ایران منجر می شود. آینده سیاسی روحانی به این توافق بستگی دارد. اگر مذاکرات به شکست بینجامد، روحانی به یک رئیس جمهوری بی اثر مبدل می شود.»
تحلیلگران و اقتصاددانان می گویند که روحانی فقط توانست برخی آسیب های اقتصادی را که ایرانی ها در دوره رویارویی ایران با غرب، مخصوصأ در دوره احمدی نژاد تندرو، تحمل کردند، بهبود بخشد.
از زمان انتخاب روحانی نرخ رسمی تورم به نصف یعنی ۲۰ در صد کاهش یافت، اما نرخ بیکاری کماکان ۳۰ در صد است، و شکاف بین غنی و فقیر گسترده تر شده است و ادامه دارد. در عین حال، ارزش ریال در برابر دلار آمریکا سیر نزولی بیشتری داشت.
ژینوس دادگستر، ۱۸ ساله، ساکن محله اعیان نشین زعفرانیه در شمال تهران، می گوید: «من از دستاوردهای هسته ای حمایت می کنم، اما همزمان من فکر می کنم که منطقی نیست هزینه سنگینی برایش پرداخته شود.»
برای سال ها لفاظی های رسمی به انکار آثار زیانبار تحریم ها می پرداخت، و احساس عظمت اتکا بخود در میان برخی از ایرانیانی که خوشحال از تحمل رنج ناشی از تحریم برنامه هسته ای به مثابه دفاع از این نماد افتخارملی، طنین افکنده بود.
به گفته دیپلمات ها، رهبران روحانی ایران که عمدتأ محتاط و محافظه کارند و بیزار از تحریک برای هر نوع ناآرامی داخلی به سبک بهار عرب یا برانگیختن اقدام خشن تر بین المللی علیه ایران می باشند، لحن ملایم تری در ماه های اخیر برگزیدند.
یک دیپلمات غربی مقیم تهران که نخواست نامش فاش شود، می گوید رهبران روحانی ایران به این توافق برای تضمین قدرت شان نیاز داشتند. این دلیل واقعی تغییر لحن آنان است. «عدم توافق یا توافق بد موضع تندروها را در ایران مستحکم خواهد کرد.»
موضع روحانی به عنوان رئیس جمهوری به او فرصت ابراز عقیده و قدرت تصمیم گیری قاطعانه تری را می دهد، اما در هرم سیاسی ایران، رئیس جمهوری مقامی پایین تر از ولی فقیه است که تصمیم نهایی را در مورد پرونده هسته ای می گیرد.
عقب نشینی از برنامه هسته ای می تواند از نظر سیاسی برای آقای خامنه ای خطر آفرین باشد، زیرا که او در گذشته در رابطه با پرونده هسته ای ایران از تندروها حمایت کرده است.
اما، در حال حاضر، بنظر می رسد که ترس از مشکلات اقتصادی ناشی از تحریم ها می تواند موضع خامنه ای را تضعیف کند و اورا واداشت که محتاطانه از مذاکرات تحت عنوان «نرمش قهرمانانه» حمایت کند، هر چند به بدبینی اش نسبت به نتایج گفتگو ها کماکان ادامه می دهد.
یک مقام ارشد ایران که نخواست نامش فاش شود گفت: «اعضای تیم کار تحت ارشاد و هدایت مستقیم خامنه ای است. همه چیز به او گزارش می شود و او تعیین کننده مشی و لحن هیات مذاکره کننده است.»
یکی از نشانه های حمایت کنونی خامنه ای از نوعی سازش را می توان در رسانه های تحت کنترل تندرویان مشاهده کرد که انتشار مقالاتی در توجیه رویکرد آشتی جویانه تر بخاطر دشواری های اقتصادی، را شروع کرده اند.
در آمد صادرات نفت حدود ۶۰ در صد از اقتصاد ایران را شکل می بخشد، بخش اعظم مواد غذائی از خارج وارد می شود و بسیاری از کارخانه ها برای تولید نهائی به متصل کردن قطعات وارداتی به هم می پردازند.
مستانه علوی، طراح تزئینات داخلی از تبریز، می گوید: «من از اختلاف بر سر برنامه هسته ای خسته شده ام. برای سال ها ما از فشار اقتصادی بیشتر و حمله نظامی در ترس و وحشت بسر بردیم. یک توافق هسته ای تنها شانس ما برای زندگی در صلح و آرامش است.»
بسیاری از ایرانی هایی که رویترز با آنها تماس گرفته، خواهان یک توافق «متعادل» هسته ای هستند، و می گویند این غیرمنصفانه است که ایران را از دستیابی به تکنولوژی ای که پاکستان، هند و اسرائیل دارند، محروم کرد.
اصغر صیدانی ،۳۸ ساله، عضو گروه شبه نظامیان تندروی بسیج، در کرمانشاه می گوید: «همانطوری که رهبرمان گفت ما بستن تأسیسات هسته ای را نخواهیم پذیرفت.» «نه آقا، ما نخواهیم پذیرفت، اگر لازم باشد من حاضرم خونم را برای ادامه فعالیتهای هسته ای نثار کنم.»
از بازرگانان در تهران تا زنان خانه دار در شیراز ، بسیاری از ایرانیان از نتایج احتمالی شکست مذاکرات چون تحریم های بیشتر و حتی حمله نظامی بیم دارند.
آمریکا و اسرائیل گزینش نظامی در قبال ایران را در صورت شکست تلاش های دیپلماتیک برای حل مشکل هسته ای ایران کماکان مد نظر دارند. هر چند تحلیلگران می گویند چنین حمله ای ممکن است بخوبی پایه های قدرت روحانیون را تحکیم کند.
روز چهارشنبه، آقای خامنه ای گفت که او به حمله نظامی به عنوان یک گزینه برای آمریکا نگاه نمی کند. «آمریکا حالا فهمیده که حمله نظامی یک ارجحیت نیست، آنها می دانند که چنین حملاتی حتی برای مهاجمان خطرناکتر از کشوری است که هدف حمله قرار گرفته است.»
سه شنبه ۱۵ آبان ۱۴۰۳ ایران ۱۲:۰۲