بر اساس «جدول وضعیت ماندگاری، خروج و بازگشت برگزیدگان کنکور و المپیادی‌ها» میزان «خروج از ایران» و «رغبت به ماندگاری» این افراد در «خارج از کشور» بالا است.
بر پایه تحلیل آمار دریافتی از اداره گذرنامه در بازه زمانی سال ۸۰ تا مرداد ۹۹ که وب‌سایت خبرآنلاین منتشر کرده، ۳۷.۲ درصد از «دارندگان مدال در المپیادهای دانش‌آموزی»، ۲۵.۵ درصد از «مشمولان بنیاد نخبگان» و ۱۵.۴ درصد از افراد «حائز رتبه‌های یک تا هزار» آزمون سراسری «کشور را ترک کرده» و مقیم خارج از ایران شده‌اند.
وب‌سایت «دیده‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌بان کسب‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌و‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کار» در پژوهشی که فروردین‌ماه ۱۴۰۱ از یک هزار فعال حوزه کسب و کار ایران انجام داد و مورد توجه اتاق بازرگانی ایران قرار گرفت، نوشته بود: «کارآفرینان به محیط کسب‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌و‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کار سال ۱۴۰۱ بدبین هستند.»
تشدید «مهاجرت نیروهای متخصص و تحصیل‌کرده»، نکته دیگری بود که در این گزارش به آن اشاره شده بود. ۶۱ درصد از شرکت‌کنندگان در این نظرسنجی، معتقد بودند «مهاجرت نیروی انسانی متخصص از کشور، افزایش خواهد یافت.»
یک جامعه‌شناس در همین رابطه با بیان این که «مردم در اروپا هم مهاجرت می‌کنند»، متذکر شده است که آنها نمی‌روند «تا برای همیشه گم بشوند»، می‌روند که «موثر واقع بشوند» و در عین حال «برگردند تا در جامعه خودشان اثرگذار شوند.»
تقی آزاد ارمکی با تاکید بر این که «مهاجرت در ایران دقیقا یک مسیر یکطرفه است»، معتقد است مهاجران ایرانی می‌روند در یک سرزمین دیگری زندگی کنند و وقتی که رسیدند «می‌گویند آخیش» و در ادامه می‌افزاید: «عموماً می‌روند که بمانند، به‌همین دلیل است که ایرانیان مهاجرت‌کرده نقش عمده‌ای در ساختن جهان دیگر پیدا می‌کنند.»
شدت گرفتن موج مهاجرت نخبگان و یا متخصصان در برخی حوزه‌ها چنان چشمگیر شده که حتی در برخی نهادهای حاکمیتی نیز مورد توجه قرار گرفته تا آن جا که آبان‌ماه ۱۴۰۰ حسینعلی شهریاری، رئیس کمیسیون بهداشت و درمان مجلس شورای اسلامی در نامه‌ای به آیت‌الله علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی از «کاهش تعداد نیروهای کادر تخصصی درمان» همزمان با «افزایش درخواست مهاجرت پزشکان به خارج از کشور» ابراز نگرانی کرده بود.
علی جعفريان، استاد گروه جراحی عمومی دانشكده پزشكی دانشگاه علوم پزشکی تهران و عضو انجمن بین‌المللی پیوند کبد نیز چندی پیش با استفاده از هشتگ «#سونامی_مهاجرت» در توییتی نوشته بود: «خالی ماندن بیش از ۶۵۰ ظرفیت تخصصی پزشکی حتی در رشته‌هایی مثل قلب و اورولوژی، بیش از گروه پزشکی باید برای مسئولان زنگ خطر را به صدا درآورد. این همان آزمونی است که برای قبولی در هر رشته‌ای سوال خرید و فروش می‌شد».
یک جامعه‌شناس دیگر نیز بر این باور است که مسأله مهاجرت به خارج از کشور «تابع شرایط سخت اقتصادی» است و می‌گوید: «میلیون‌ها نفر از مردم ایران علاقه‌مند به مهاجرت و رفتن هستند.»
احمد بخارایی با تاکید بر این که «رفتنی که معلوم نیست چه سرنوشتی برای آنها دارد»، تصریح می‌کند: «یعنی به‌قدری فشار جلوی زندگی آنها هست که مجبور می‌شوند به کوه و دشت و دریا بزنند تا بروند، حتی امیدی به زنده رسیدن ندارند اما باز می‌روند.»
بر پایه این گزارش، در حالی جایگاه «دانشجوفرستی» ایران در بازه زمانی «۲۰۰۳ تا ۲۰۱۲» از رتبه ۲۹ در جهان به رتبه ۱۱ ارتقاء یافت که در بازه زمانی «۲۰۱۲ تا ۲۰۱۸» جمعیت «دانشجویان ایرانی در خارج از کشور» در تراز ۵۰ هزار دانشجو ثابت مانده و به رتبه ۱۹ تنزل یافته است.
روزنامه «ایران» ارگان رسانه‌ای دولت ابراهیم رئیسی دوم آذرماه ۱۴۰۰ همزمان با انتشار گزارش‌هایی در مورد «افزایش مهاجرت و فرار مغزها» و یک هفته پس از آنکه آیت‌الله علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی از روند مهاجرت نخبگان انتقاد کرد، در یادداشتی خواستار دریافت «مالیات سنگین» از نخبگانی شده بود که قصد مهاجرت دارند.
مسعود پزشکیان، عضو مجلس شورای اسلامی فروردین‌ماه ۱۴۰۱ به خبرگزاری «ایلنا» گفته بود که با توجه به «ساختار ناسالم ارزشیابی» در کشور و «مصوبات غیر علمی» قوای مجریه و مقننه جمهوری اسلامی، بسیاری از اساتید دانشگاه‌های ایران «درخواست بازنشستگی» کرده‌اند و یا قصد «خروج از کشور» را دارند.
