محمد رسول‌اف، کارگردان سرشناس ایرانی، که اخیرا به صورت غیرقانونی از کشور خارج شده است، در مراسم فرش قرمز و اکران نخست فیلم جدید خود در جشنواره فیلم کن شرکت کرد.
این اثر با عنوان «دانه انجیر معابد» در بخش اصلی رقابتی جشنواره حضور دارد و از مدعیان دریافت نخل طلای امسال است.
این کارگردان تبعیدی روز جمعه همراه با گلشیفته فراهانی، بازیگر ایرانی، و تعدادی از عوامل و بازیگران فیلم خود روی فرش قرمز جشنواره مقابل دوربین رسانه‌های خبری حاضر شد و به ابراز احساسات حاضران پاسخ داد.
او در شرایطی در این مراسم حاضر شد که تصاویر سهیلا گلستانی و میثاق زارع، از بازیگران فیلم، را در دست داشت. این دو بازیگر در ایران تحت فشار جمهوری اسلامی هستند و نتوانستند از ایران خارج شوند.
محمد رسول‌اف گفت که فیلم جدیدش درباره خانواده یکی از مقامات دادگاه انقلاب در جریان اعتراضات سراسری اخیر در ایران، برگرفته از تجربیات شخصی او از سیستم قضایی کشور است.
«دانه انجیر معابد» داستان یک قاضی تحقیق دادگاه انقلاب تهران به نام «ایمان» را روایت می‌کند که دچار بی‌اعتمادی و پارانویا است. در شرایطی که اعتراضات سیاسی در کشور اوج می‌گیرد، اسلحه این قاضی به صورت مرموزی ناپدید می‌شود. قاضی ایمان به نجمه، همسرش، و رضوان و ثنا، دخترانش، مشکوک می‌شود و به اقدامات شدیدی در منزل دست می‌زند که باعث افزایش تنش می‌شود.
محمد رسول‌اف، پس از آن که توسط جمهوری اسلامی به هشت سال زندان محکوم شد، به ناچار از ایران گریخت.
به گفته وکیل محمد رسول‌اف این سینماگر ۵۱ ساله به دلیل اظهارات انتقادی خود علیه مقامات جمهوری اسلامی و ساخت فیلم‌های زیرزمینی در ایران، محکوم شده است.
محمدمهدی اسماعیلی، وزیر فرهنگ جمهوری اسلامی، اخیرا به رسانه‌های دولتی ایران گفت که فیلم جدید محمد رسول‌اف به صورت غیرقانونی ساخته شده است و حکومت با تولید آثار بدون مجوز برخورد خواهد کرد.
محمد رسول‌اف در جشنواره کن به خبرگزاری «رویترز» گفت که ایده این فیلم پس از چند باری که توسط حکومت بازداشت و زندانی شد، در ذهنش نقش بست. او با جرائمی مرتبط با فیلم‌برداری بدون مجوز، و تبانی علیه امنیت ملی متهم شده است.
محمد رسول‌اف که از منتقدان برجسته حکومت ایران محسوب می‌شود، در ادامه افزود: «در چند سال گذشته بسیار مورد بازجویی قرار گرفتم، به دادگاه رفتم، و در زندان با افرادی زیادی که زندان را اداره می‌کردند، در تماس بودم.»
آقای رسول‌اف گفت: «برای من این سوال در مورد افرادی که به اجرای این سیستم کمک می‌کنند، ایجاد شد. طرز فکر آنها چیست؟ چگونه فکر می کنند؟ آنها چه نوع مردمی هستند؟»
این سینماگر ایرانی با اشاره به این که برای نخستین بار ۲۰ سال پیش در جشنواره کن شرکت داشت، از حضور دوباره در این رویداد سینمایی ابراز خوشحالی کرد.
محمد رسول‌اف که چند پروژه سینمایی دیگر را در دست تهیه دارد، گفت که مهمترین نگرانی او این بود که نمی‌تواند در زندان فیلم بسازد و به همین دلیل تصمیم گرفت تا از ایران خارج شود.
آقای رسول‌اف گفت: «تصمیم گرفتم ابتدا کاری را که باقی مانده بود، انجام دهم و بعد از آن اگر جمهوری اسلامی هنوز وجود داشت و اگر این احکام همچنان پابرجا بود، آن وقت زمان رفتن به زندان است.»
نیروهای امنیتی جمهوری اسلامی از هنگام اعتراضات سراسری اخیر در ایران که گسترده‌ترین نا آرامی‌ها از هنگام انقلاب ۵۷ است، به سرکوب مخالفان، از جمله سینماگران، هنرمندان، اهالی فرهنگ، و ورزشکاران، پرداختند.
محمد رسول‌اف از چهره‌های شناخته شده در جشنواره کن است و به همین دلیل، حضورش در این رویداد هنری واقعه مهمی محسوب می‌شود. او از هفت سال پیش ممنوع‌الکار و ممنوع‌الخروج بود، اما به طور مخفیانه و زیرزمینی در ایران فیلم می‌ساخت.
حامد سلیمان‌زاده، نویسنده، و منتقد ایرانی فیلم، که در حال حاضر در جشنواره کن است، به صدای آمریکا می‌گوید: «حضور شخص محمد رسول‌اف در جشنواره به اندازه نمایش فیلم او اهمیت دارد. فرش قرمز جشنواره کن در تاریخ خود میزبان فیلم‌سازی که کمتر از یک ماه از وطن خود، آن هم به ضرورت و با مصائب گریخته، نبوده و اهمیت این واقعه به مراتب از آن ایده که در فیلم او مطرح می شود، مهم‌تر است.»
او می‌افزاید: «دردسرهایی که رسول‌اف به عنوان یک فیلم‌ساز در دهه اخیر متحمل شده، کمتر از یک تراژدی متاثر کننده نبوده است. از احکام سنگین و دستگیری گرفته تا محدودیت های قرون وسطایی.»
به گفته آقای سلیمان‌زاده، محمد رسول‌اف «به عنوان کاراکتری مستقل و با جسارت، همواره پرده از داستان‌ها و وقایعی برداشته که نقشی روشنگرانه در نوع مواجهه با سینمای اجتماعی دارد. بعد از تماشای فیلم های او همواره به این می اندیشیم که اگر ما دچار سرنوشت کاراکترهای او باشیم چه می‌کنیم و این باعث لمس بخشی از وجود مخاطب می‌شود که کمتر فیلم‌سازی آن را نشانه رفته است.»
این نویسنده و منتقد سینمایی می‌گوید: «رسول‌اف فارغ از اینکه چه نوع فیلمی و با چه کیفیتی می‌سازد، سینماگری است که با یک کنش اعتراضی در تاریخ سینمای ایران ماندگار شد. کنشی که او را در راهی بی‌بازگشت اما شریف قرار داده است.»
محمد رسول‌اف روز ۲۴ اردیبهشت با انتشار ویدیوی کوتاهی از یک محل نامشخص، از خروج مخفیانه خود از ایران خبر داد. دادگاه تجدیدنظر دستگاه قضایی جمهوری اسلامی به تازگی حکم هشت سال حبس او را تایید کرده بود.
او با اشاره به توقیف چندباره گذرنامه‌اش و یورش ماموران جمهوری اسلامی به خانه‌اش طی سال‌های گذشته، خطاب به مقامات جمهوری اسلامی گفت اکنون مانند «میلیون‌ها ایرانی که از ظلم و توحش شما ناچار به ترک ایران شدند» مرزهای ایران جغرافیایی «زیر چکمه‌های استبداد دینی شما» را ترک کرده و «از امروز ساکن ایران فرهنگی‌ام.»
آقای رسول‌اف در ادامه پست اینستاگرامی خود تصریح کرد: «اکنون باید به سرعت آخرین مراحل فنی پس تولید دانه انجیر معابد را به پایان برسانم.»
این کارگردان ایرانی در پایان از تمام کسانی که «با مهربانی، از خودگذشتگی و گاه به خطر انداختن خود» او را «برای خروج از مرز و رسیدن به نقطه‌ای امن یاری کردند» قدردانی کرد و افزود: «زنده‌ام که روایت کنم.»
محمد رسول‌اف از منتقدین سرشناس جمهوری اسلامی است و بارها به دلیل اظهارات ضدحکومتی خود زندانی شده است.
در تنظیم این مطلب از گزارش‌های رویترز و صدای آمریکا استفاده شده است
