در حالی که شهروندان افغانستان بزرگترین جامعه مهاجران در ایران را تشکیل می‌دهند، بر پایه برخی گزارش‌ها بعضی از مدارس دولتی برای ثبت‌نام کودکان افغانستانی از آنها درخواست «شهریه‌های غیرقانونی» می‌کنند.
وبسایت «دیده‌بان ایران» به نقل از یک مددکار «انجمن یاری کودکان» گزارش داده است که مدارس دولتی برای ثبت نام کودکان افغانستانی از آنها پانصد هزار تا یک میلیون تومان «رشوه» دریافت می‌کنند.
حامد فرمند، فعال حقوق کودک، در گفتگو با صدای آمریکا «نبود چتر حمایتی و سازوکار پایدار از سوی حکومت ایران در قبال مهاجران و پناهجویان» را دلیل محرومیت مهاجران افغانستان از حقوق اجتماعی از جمله حق تحصیل می‌داند.
بر پایه اطلاعات منتشرشده در سامانه یکپارچه دانش‌آموزی (سیدا) متعلق به وزارت آموزش و پرورش، شمار دانش‌آموزان غیرایرانی ثبت‌نام‌شده در مدارس ایران در سال تحصیلی ۱۴۰۱-۱۴۰۲ ، حدود ۶۱۴ هزار و ۲۰۰ نفر اعلام شده است.
براساس آمار درج‌شده در این سامانه آموزشی، بیش از ۹۳ درصد از دانش‌آموزان غیرایرانی، معادل ۵۷۴ هزار نفر، را کودکان افغانستانی تشکیل می‌دهند.
سایت دیده‌بان بدون اشاره به هویت مددکار «انجمن یاری کودکان»، به نقل از او گزارش داده است که مدارس معمولا برای ثبت‌نام اولویت را به کودکان ایرانی می‌دهند.
این در حالی است که به گفته حامد فرمند، فعال حقوق کودک، در قانون حمایت از اطفال و نوجوانان بر برخورد برابر و بدون تبعیض با تمامی کودکان ساکن ایران تاکید شده است.
به تازگی هم انجمن «دیاران» که در حوزه مهاجران داخل ایران فعالیت‌می‌کند، از جمله چالش‌های تحصیل کودکان مهاجر را «اجرای سلیقه‌ای قوانین در مدارس و عدم نظارت کافی» ذکر کرده بود.
هرچند شرایط اقتصادی نامطلوب و فشار هزینه‌های معیشتی سرانجام شماری از کودکان مهاجر را وارد بازار کار سیاه می‌کند.
به گفته حامد فرمند، فعال حقوق کودک، کودکان مهاجر افغان حتی در صورت ورود به سیستم آموزشی ایران ناچارند برای تامین هزینه‌های زندگی کار کنند.
در حال حاضر نیزهیچ آماری درباره تعداد کودکان مهاجر افغان که از تحصیل بازمانده‌اند وجود ندارد.
این در حالی است که انجمن پژوهشی «دیاران»، از جمله عواقب بازماندگی تحصیلی مهاجران در ایران را «بزهکاری به واسطه محرومیت اجتماعی» ذکر کرده است.
