ایالات متحده آمریکا در نخستین اقدام به صدور نفت خام در ۴۰ سال اخیر، با رقیبی سمج در آسیا روبروست: ایران.
ایران، که اقتصادش از تحریم‌های غرب لطمه بسیار دیده و صدور نفت خام آن کشور به نصف کاهش یافت، این روزها نفت را با کیفیتی بالاتر و به قیمتی ارزان‌تر به چین می‌فروشد، بطوری که جایی برای ورود نفت خام آمریکا به بزرگترین کشور مصرف‌کننده انرژی این روزهای جهان باقی نمی‌گذارد.
به گزارش خبرگزاری رویترز خریداران نفت در ژاپن و کره جنوبی تمایل دارند که نفت خام خیلی سبک معروف به «نفت تغلیظ شده» آمریکا را امتحان کنند؛ اما چین چندی پیش قرارداد خرید نفت امسال خود را با تهران بسته است و انتظار نمی‌رود در کوتاه مدت به سراغ نفت آمریکا برود.
در حالی که تولید کنندگان نفت در آمریکا درصدد گشودن یک راه تجاری برای فروش مازاد نفت تغلیظ شده از سنگ نفت هستند، نگرانی‌ها از کیفیت و مسائل حقوقی مربوط به آن، درباره این که چه مقدار از این نفت می‌تواند به بازارهای دیگر آسیا راه پیدا کند، تردیدهایی وجود دارد.
مدیر یک شرکت بازرگانی اروپایی مستقر در سنگاپور می گوید «چین نفت تغلیظ شده مورد نیازش را از ایران تهیه می کند که به مراتب از نفت آمریکا ارزان‌تر درمی‌آید. ممکن است بعدها با آمریکا معامله کند، ولی آمریکا فروشنده اصلی به چین نخواهد بود.»
مقامات آمریکا در خردادماه صدور نفت تغلیظ شده را تأیید کردند، مشروط بر آن که حداقل فرآوری روی آن انجام شود. پس از ممنوعیت چندین دهه‌ای فروش نفت خام آمریکا در خارج از کشور، اقدام اخیر نرمشی در قوانین این کشور به شمار می‌رود.
به گزارش رویترز کره جنوبی و ژاپن نخستین خریداران نفت خام تغلیظ شده آمریکا بودند. اندکی بیش از نصف ۱.۱ میلیون بشکه نفت مصرفی روزانه قاره آسیا تنها در این دو کشور مصرف می‌شود، و به نظر می‌رسد که این دو تمایل بیشتری به امتحان کردن نفت آمریکا به عنوان جایگزین نفت مصرفی کنونی نشان دهند.
رقابت ایران
خریداران نفت خام در آسیا منتظر بودند تا ببینند که نفت خام آمریکا مرغوب هست یا نه و با توجه به مسافت طولانی‌تری که برای رسیدن به دست مشتریان در آسیا طی می کند، به قیمت قابل رقابت با فروشندگانی مثل استرالیا و قطر عرضه می شود یا نه. ریچارد گوری، مدیر شرکت مشاوره انرژی جِی بی سی آسیا، می گوید:
«مشتریان آسیایی فعلاً در حال بررسی اند، بنابراین انتظار نداریم امسال حجم بالایی از معامله ببینیم.»
رویترز در گزارش خود می‌نویسد در رقابت با صادرات نفت آمریکا، ایران ۵۵ درصد از تقریباٌ ۲۵۰ هزار بشکه از تولید روزانه نفت تغلیظ شده میدان نفتی پارس جنوبی را با قراردادهای سالانه و با تخفیف بسیار بالا به دو خریدار چینی می‌فروشد.
از سال گذشته با سبک‌تر شدن تحریم‌های آمریکا و اتحادیه اروپا در ازای دست برداشتن ایران از بخشی از فعالیت‌های هسته‌ای خود، صادرات نفت ایران در حدود ۳۰ درصد افزایش یافت و به ۱.۲۵ تا ۱.۳ میلیون بشکه در روز رسید، که بیشتر این مقدار از میدان نفتی پارس جنوبی به چین صادر می‌شود.
بخشی از نفت خام تغلیظ شده ایران تا ۵ دلار در هر بشکه زیر قیمت تعیین شده از سوی دوبی یا ۸ دلار در بشکه زیر قیمت نفت قطر به فروش می‌رود.
دست اندرکاران معاملات نفتی می‌گویند نفت خام تغلیظ شده آمریکا احتمالاً باید زیر قیمت تعیین شده برای نفت قطر با کیفیت مشابه به فروش برود تا بتواند مشتریان را جلب کند.
قطر با صادرات ۴۵۰ هزار بشکه در روز بزرگترین تأمین کننده نفت تغلیظ شده به کشورهای آسیایی است، و ایران بعد از آن کشور در مقام دوم قرار دارد. استرالیا و تیمور شرقی روی هم ۱۷۰ هزار بشکه تولید می کنند، و به گفته منابع تجاری بیشتر تولیداتشان در کشورهای آسیایی به فروش می رسد.
پالایشگاه های هند می گویند هزینه بالای حمل نفت از آمریکا – در مقایسه با کشورهای خاورمیانه – به هند، این کشور به فکر خرید نفت از آمریکا نخواهد بود.
از سوی دیگر، دو سناتور آمریکا تصویب فروش نفت از سوی وزارت بازرگانی را مورد سؤآل قرار داده و گفته اند صدور نفت ناقض قانونی است که از سال های دهه ۱۳۵۰ و تحریم نفتی کشورهای عرب، فروش نفت خام را ممنوع کرده بود. فرآورده های نفتی تصفیه شده همچون بنزین و سوخت دیزل از این ممنوعیت معاف است.
انتظار می رود که نفت آمریکا بیشتر به صورت ترکیبی در پالایشگاه ها مصرف شود؛ و مقدار موجود برای ۳۵۰ هزار هزار بشکه نفت در روز مصرف دستگاه‌های شکاف دهنده‌ای را که در فصل جاری در آمریکا به خط تولید افزوده می‌شود، محدود کند.