موضوع افزایش مهاجرت پزشکان و پرستاران ایرانی در ماه‌های اخیر بار دیگر خبرساز شده است. در این ارتباط چند پزشک در گفتگو با صدای آمریکا از شرایط دشوار کار در ایران سخن گفته اند و یکی از آنان اشاره کرده که «مهاجرت هم سخت است اما ماندن در ایران و طبابت در آن شرایط، صد پله سخت‌تر است.»
روزنامه «دنیای اقتصاد» در گزارشی در روز ۲۳ اردیبهشت نوشت که شمار پزشکان و پرستارانی که سال گذشته از ایران خارج شده‌اند از ۱۰ هزار نفر گذشته است و طی چهار سال گذشته، ۱۶ هزار پزشک عمومی از ایران مهاجرت کرده‌اند.
در شرایطی که پیش از دو سال گذشته، بیشتر پزشکان عمومی جوان به دنبال مهاجرت بودند، در حال حاضر موجی از مهاجرت متخصصان آغاز شده و زنگ خطر کمبود متخصص را نیز به صدا درآورده است.
- «مافیایی شدن» بسیاری از تخصص‌های پزشکی در ایران
یک پزشک زن که به بریتانیا مهاجرت کرده است، ضمن اشاره به مشکلات مضاعف زنان در جمهوری اسلامی به صدای آمریکا گفت که مهاجرت پزشکان، یکی از «پر زحمت‌ترین» انواع مهاجرت است.
این پزشک می‌گوید این مشکلات، از یادگیری زبان کشور مقصد تا گذراندن امتحانات متعددی که صرفا برای تبدیل مدرک است را در برمی‌گیرد. همچنین به گفته او، شیوه کار در سیستم درمانی جدید و فرهنگ جدید نیز چالشی بزرگ است.
این پزشک مهاجر به خبرنگار صدای آمریکا گفت که یکی از مهمترین دلایل مهاجرت از ایران «عدم امنیت جانی» است.
او گفت: «سیستم آموزشی تنبیهی، ساعات کاری وحشتناک زیاد، فشار اجتماعی، بار مسئولیت، عدم قطعیت در مورد آینده، درآمد ناکافی برای یک زندگی حداقلی و به طور کلی، ناامیدی، منجر به افزایش خودکشی پزشکان به ویژه هنگام تحصیل تخصص پزشکی شده است.»
این پزشک همچنین به مدیریت مراکز آموزشی و درمانی به دست افرادی که «سواد مدیریتی» ندارند اشاره می‌کند و می‌گوید آنها اغلب برای «پایمال شدن حق پزشک» و «سخت کردن شرایط تحصیل و کار» برای آنها، تمام تلاش خود را می‌کردند.
به گفته او، بسیاری از تخصص‌های پزشکی «انحصاری» و «مافیایی» شده است و امکان ورود یک پزشک متخصص جوان به بازار کار آن رشته، «چالش‌های اخلاقی» زیادی دارد.
- ورشکست شدن مطب ها و سرازیر شدن پزشکان به درمانگاه‌ها
یک پزشک خانواده تنها برای اجاره مطب در ساختمانی دو اتاقه با کاربری غیرتجاری در جنوب شیراز ۸ میلیون تومان می‌پردازد.
این را منبعی که خواست نامش محفوظ بماند به صدای آمریکا گفت.
او افزود حقوق منشی و دستیار مراقبت سلامت بر اساس حداقل اداره کار و هزینه‌های جاری ماهانه شامل برق، تلفن، اینترنت و وسایل معاینه بر عهده پزشک است و مجموع این ارقام ۲۷ میلیون تومان برآورد می‌شود.
به گفته این منبع، اگر جمعیت تحت پوشش را ۳ هزار نفر در نظر بگیریم با سرانه ۱۱ هزار و ۸۰۰ تومانی فعلی، حدود ۳۶ میلیون تومان می‌شود و ۹ میلیون تومان به عنوان حقوق پزشک باقی می‌ماند.
او می‌افزاید به زودیٖ، پزشکان با ورشکست شدن مطب هایشان باید به درمانگاه‌ها سرازیر شوند و مانند پرستاران با حداقل حقوق کار کنند.
مهدیار سعیدیان، پزشک و فعال صنفی و رسانه پزشکی و سلامت در مطلبی در فضای مجازی به این موضوع اشاره کرده که در ایران پزشکان بر سرنوشت حرفه‌ای خود حاکم نیستند.
دکتر سعیدیان می‌نویسد در چند سال گذشته، پزشکان ایرانی از سوی حاکمیت مورد «بی‌مهری» قرار گرفته‌اند و در این زمینه توجه کافی به نظرات و مطالبات جامعه پزشکی نشده است.
به عقیده او، دفاع از شبه‌علم، نادیده گرفتن دانش پزشکی و تمرکز بر مسائلی مانند طب سنتی نیز باعث شده تا پزشکان احساس بیگانگی کنند.
این پزشک می‌نویسد از سوی دیگر در حالی که در تمام دنیا پزشکان قدرت دارند، در ایران آنها حاکم بر امور خود نیستند و هر کس از راه می‌رسد برای آنان تعیین تکلیف می‌کند.
دکتر سعیدیان می‌گوید با ادامه این وضع، دیر یا زود پزشکان طب سنتی برای مردم عنبرالنساء تجویز می‌کنند.
- طبابت در ایران «صد پله سخت‌تر» از مهاجرت
یک رزیدنت ارتوپدی که در ایران پزشک عمومی بود و به تازگی مهاجرت کرده است به صدای آمریکا گفت که به عنوان یک زن در ایران از حجاب اجباری و تبعیض‌های متعدد جمهوری اسلامی علیه زنان به تنگ آمده بود.
او می‌گوید عده‌ای بد‌ون هیچ قابلیت خاصی و با سهمیه در جایی قرار داشتند که به آن تعلق نداشتند و مزایای بیشتری نسبت به دیگران داشتند و این همواره به او احساسی از یأس می‌داد.
این رزیدنت ارتوپدی می‌گوید حجم کاری «غیرانسانی» و حقوق «ناچیز» همراه با پروپاگاندای منفی رژیم که احساسی از بدبینی را میان عموم مردم ایجاد کرده بود عرصه را به او و بسیاری دیگر تنگ کرد.
این پزشک که در حوزه پژوهشی نیز فعال بود می‌گوید «گرنت درستی دریافت نمی‌کردند و هر جا اسم ایران می‌آمد چاپ مقاله بسیار سخت میشد.»
این رزیدنت ارتوپدی مهاجر به صدای آمریکا گفت هر چند در حال حاضر کارش سنگین است اما نسبت به سایر مشاغل، درآمدی قابل قبول همراه با تعطیلات دارد.
او افزود: «مهاجرت هم سخت است اما ماندن در ایران و طبابت در آن شرایط، صد پله سخت‌تر است.»
- ایران در جایگاه هفتم بیشترین تعداد پزشک و جراح در آمریکا
بهرام عین‌اللهی، وزیر بهداشت دولت ابراهیم رئیسی، در دی ماه گذشته، در واکنش به افزایش مهاجرت پزشکان به خارج از ایران ادعا کرد که اگر کسی از جامعه پزشکی مهاجرت کند در اروپا، آمریکا و کانادا به او کار نمی‌دهند مگر آنکه «کار دیگری» انجام دهد.
او گفت «کاری که پزشک داخل کشور انجام می‌دهد نمی‌تواند در خارج داشته باشد.»
بررسی‌های «رصدخانه مهاجرت ایران» نشان می‌دهد ایران در میان کشورهایی که بیشترین میزان پزشک و جراح را در آمریکا دارند در جایگاه هفتم قرار گرفته است.
رتبه ایران در سال ۲۰۱۸، بیست و یکم بود.
نیروی کار بهداشت و درمان در آمریکا بر اساس ملیت
گزارش سازمان بهداشت جهانی درباره اشتغال پزشکان در سال ۲۰۱۷ و پیش از آغاز سونامی جدید مهاجرت پزشکان نشان می‌دهد که ایران از نظر تعداد پزشکان مهاجر در رتبه هفتم قرار داشت.
رتبه‌بندی کشورها بر اساس شمار پزشکان و پرستاران مهاجر در کشورهای عضو سازمان همکاری اقتصادی و توسعه- سازمان بهداشت جهانی
این بررسی همچنین نشان داده است که میزان مهاجرت پزشکان نسبت به آغاز سال دو هزار، چهل درصد افزایش یافته است.