ایران درگیر مهاجرت افراد کارآمد شده است؛ کارآمدهای تمامی صنوف. از مهاجرت پرستاران گرفته تا پزشکان متخصص و یا سرمایه‌گذارانی که کشورهای همسایه برای آنها فرش قرمز پهن کرده‌اند. حکایت این روزها حکایت مهاجرت پرستاران و پزشکان متخصص و فوق تخصصی است که با خروجشان در آینده نزدیک باید منتظر بحران پزشکی در ایران بود.
در همین رابطه ایرج خسرونیا، رئیس جامعه پزشکان متخصص داخلی ایران در مصاحبه با رسانه‌های ایران گفت: «تعداد پزشکان متخصص و فوق تخصصی در ایران روند کاهشی دارد، مانند جراح قلب، مغز، جراح‌های پیوند؛ باتوجه به این‌که خیلی از افراد دارای تخصص و تجربه قصد مهاجرت دارند ما با کمبود پزشک مواجه می‌شویم؛ اگر فوق‌تخصص‌ها از کشور خارج شوند مجبوریم یا پزشک وارد کنیم یا مانند سابق بیماران را برای درمان به اروپا و آمریکا بفرستیم.»
رئیس کل نظام پزشکی کشور نیز شهریورماه ۱۴۰۱ از شرایط نامطلوب پزشکی گلایه کرده و گفته بود: «جراح قلب اطفال نداریم ممکن است چند سال دیگر از خارج جراح اطفال وارد کنیم. وقتی این مشکلات را مطرح می‌کنیم و برای آن راهکار ارائه می‌دهیم به تعارض منافع متهم می‌شویم.»
از سوی دیگر، دانشجویان ایرانی نیز تمایلی برای تکمیل تحصیلات خود در داخل کشور ندارند و به رغم افزایش نرخ ارز تقاضا برای مهاجرت دانشجویان همچنان بالا است. گزارش رصدخانه مهاجرت ایران نشان می‌دهد که در سال ۱۴۰۰ مقصد محبوب دانشجویان ایرانی به ترتیب آمریکا، ترکیه، آلمان، ایتالیا، کانادا، استرالیا، مجارستان، هند، فرانسه و اتریش بوده‌اند.
از طرفی بر اساس آمار یونسکو و بانک جهانی در سال ۲۰۲۲، هزینه‌کرد عمومی در بخش آموزش و سلامت برای سرمایه انسانی خروجی (مهاجر خروجی) ۴۵ هزار و ۵۹ دلار در بخش سلامت و ۶۹ هزار و ۵۴۱ دلار هزینه سه دوره آموزش ابتدایی، متوسطه و عالیه طی ۲۳ سال زندگی فرد است. به تعبیری، با هر مهاجرت عددی نزدیک به ۱۲۰ هزار دلار در مجموع از کشور خارج می‌شود.
روزنامه جوان، وابسته به سپاه پاسداران انقلاب اسلامی نیز ۱۲ آذرماه ۱۴۰۱ از آمار بالای مهاجرت نخبگان کشور خبر داده بود. براساس آمار اعلام شده توسط این روزنامه، ظرف یک‌سال گذشته ۱۶۰ متخصص قلب مهاجرت کرده‌اند؛ در همین مدت ۳۰ هزار کادر درمان از دانشکده‌های علوم پزشکی درخواست good standing یا «نداشتن سوءپیشینه» داشته‌اند که مقصدشان عمان بوده‌است؛ همچنین ظرف چهار سال گذشته ۱۶هزار پزشک عمومی از کشور مهاجرت کرده‌اند. بر اساس گزارش سازمان بین‌المللی مهاجرت، میزان مهاجران ایرانی در سال ۲۰۲۲ حدود ۲ میلیون و ۸۰۰ هزار نفر بوده که نزدیک به ۳/ ۳ درصد از کل جمعیت کشور را شامل می‌شود.
به نظر می‌رسد یکی از چالش‌های اصلی ایران در آینده نزدیک تهی شدن از مغزها باشد و با فرار سرمایه‌های انسانی بزودی با نیروهای کم توان و ناکارآمد در سطح گسترده مواجه شود.
