روزنامه نیویورک تایمز در مطلبی درباره توافق جامع اتمی ایران با ایالات متحده و دیگر قدرت های جهان در تابستان سال گذشته، می نویسد که منافع اقتصادی مورد نظر ایران هنوز تحقق نیافته است.
توافق اتمی ۲۳ تیر ماه ۱۳۹۴ یا برنامه جامع اقدام مشترک (برجام)، با وعده لغو بخشی از تحریم های اعمال شده علیه ایران از سوی آمریکا و اتحادیه اروپا در ازای اعمال محدودیت های گسترده بر روی برنامه اتمی تهران حاصل شد.
به نوشته نیویورک تایمز، ایران و قدرت های جهانی سهم خود را در توافق انجام داده اند و شرکت های بازرگانی با هدف بستن قراردادهای تجاری، روانه ایران شده اند. ایران می تواند نفت خام صادر کند و به حدود ۵۰ میلیارد دلار از سرمایه هایش در بانک های خارجی دسترسی یافته است.
اما حتی به این ترتیب هم ایران در بازسازی اقتصاد خود با مشکل مواجه است. آیت الله علی خامنه ای رهبر جمهوری اسلامی ایران ماه گذشته در پیام نوروزی خود گفت" از آن طرف تحریم ها را حفظ می کنند و وزارت خزانه داری آمریکا با طرق خود جوری عمل می کند که شرکت های بزرگ و بانک های بزرگ جرأت نکنند با جمهوری اسلامی ایران معامله کنند که دشمنی محض است. تحریم و تهدید می کنند که دشمنی محض است."
نیویورک تایمز می گوید، یک مانع این است که به دلیل مشارکت ایران در تروریسم و نقض حقوق بشر و همچنین اقداماتش در آزمایش موشک های بالیستیک، بیشتر تحریم های آمریکا سرجای خود باقی است. ایران این را خوب می دانست که لغو تمام تحریم ها هرگز بخشی از توافق اتمی نبوده است. این بدین معناست که تجارت با ایران غیر از صنعت هوایی غیرنظامی، فرش و محصولات کشاوزری برای شرکت های آمریکایی همچنان ممنوع است. همچنین استفاده از نظام مالی آمریکا و روابط تجاری دلاری هنوز برای ایران ممکن نیست. بسیاری از بانک های خارجی که مانعی برای کار با ایران ندارند، هنوز محتاط عمل می کنند، چرا که می ترسند تحریم های آمریکا را نقض کرده باشند.
قبل از توافق اتمی ژوئیه ۲۰۱۵، ایران از نظام بانکی بین المللی کنار گذاشته شده بود و برای جلوگیری پولشویی و حمایت مالی از گروه های تروریستی زیر قوانین سختگیرانه دیگری هم بود.
کارشناسان به نحوه اداره بانک های ایرانی انتقاد دارند و می گویند با سیاست بازی و عدم شفافیت همراه است و هشدار می دهند که این ها نشانه های ریسک بالا برای بانک های خارجی است.
رفتار ایران در منطقه، حمایتش از بشار اسد رئیس جمهوری سوریه، تسلیح حزب الله و آزمایش موشک، همه و همه برای سرمایه گذاری در ایران بازدارنده است. همانطور که باراک اوباما رئیس جمهوری ایالات متحده با تازگی گفت، "شرکت های تجاری جایی می روند که احساس امنیت کنند، جایی که بدانند مراوده پولی به شکل عادی انجام می شود."
به عقیده نیویورک تایمز، ایران می تواند با اصلاح سیستم خود و تبدیل شدن به نیرویی سازنده تر در منطقه، به خود کمک کند.
وزارت خزانه داری آمریکا نگران آن است که ایران به اندازه کافی از لغو تحریم ها بهره نبرده باشد و در حال شفاف سازی شرایط انجام تجارت با ایران است. بانک های خارجی محدودیتی برای معامله با ایران با یورو یا دیگر ارزها، غیر از دلار، ندارند.
بانک های خارجی همچنین می توانند با ایران وارد معاملات دلاری شوند، به شرطی که تبادل پول را با دلار موجودی خود انجام دهند. در عمل به این معنا که معاملات در حد کوچک باقی می ماند، چرا که معاملات بزرگ مانند قراردادهای نفتی مستلزم دسترسی آنها به نظام بانکی آمریکا است.
مارکو روبیو و مارک کرک دو سناتور جمهوریخواه از لایحه ای حمایت می کنند که انجام تجارت دلاری را برای ایران از این هم سخت تر می کند و توافق اتمی را تضعیف می کند. طبق قانون هر جا لازم باشد، ایران ممکن است در معرض تحریم آمریکا قرار گیرد؛ اما مادامی که ایران به توافق اتمی پایبند باشد، کنگره آمریکا نباید گامی در جهت مخالفت با تجارت های مشروع با ایران بردارد.
نیویورک تایمز در ادامه می نویسد، نفع بردن ایرانی ها از توافق اتمی در جهت منافع آمریکا نیز هست، به این ترتیب ایران به تعهداتش پایبند می ماند و نیروهای میانه رو در ایران نیز تقویت می شوند.
* برگردان فارسی این مقاله تنها به منظور آگاهی رسانی منتشر شده و نظرات بیان شده در آن الزاماً بازتاب دیدگاه صدای آمریکا نیست.