نقش دیپلماسی ایران در بازی روابط آمریکا و اسرائیل

اوباما و نتانیاهو

برخی از تحلیل گران با بررسی واکنش ها به سخنرانی نتانیاهو در سازمان ملل آغاز دوره ای بحرانی را در روابط آمریکا و اسرائیل پیش بینی می کنند
حسن روحانی، رئیس جمهوری ایران، روز چهارشنبه در پایان جلسه هیئت دولت درجمع خبرنگاران حضور یافت و به پرسش های آنان پاسخ گفت. آقای روحانی از جمله در واکنش به سخنان تند بنیامین نتانیاهو نخست وزیر اسرائیل که روز سه شنبه در مجمع عمومی سازمان ملل برضد حکومت جمهوری اسلامی و شخص حسن روحانی ایراد کرده بود گفت: « اینکه یک رژیم تجاوزگر در منطقه نسبت به جمهوری اسلامی ایران با لحن درشت صحبت کند نباید ناراحت شویم. ماتوقعی غیر از این از اسرائیل نداریم.»

او افزود: « به هر حال اسرائیلی‌ها وقتی می‌بینند که شمشیرشان کند شده و منطق در جهان حاکم می‌شود و ندای صلح ملت ایران که همیشه به دنبال صلح بوده و دنبال تجاوز و جنگ نبوده بهتر به گوش جهانیان می‌رسد حتما ناراحت و عصبانی می‌شوند و اسرائیلی‌ها از روز اول انتخابات لحن بسیار تندی نسبت به مردم و من که خادم ملت و نماینده مردم هستم اتخاذ کرده اند».
آقای روحانی طرز سخنان نتانیاهو را « خیلی طبیعی» دانست و گفت «این گونه جملات نشان می‌دهد که راه ما دقیق و درست است و با استقامت بیشتری باید این راه را ادامه دهیم».

روز سه شنبه بنیامین نتانیاهو نخست وزیر اسرائیل درسخنرانی اش در مجمع عمومی سازمان ملل علیه حکومت ایران به جامعه جهانی اعلام خطر کرد و نوک تیز حملات خود را به سوی حسن روحانی رئیس جمهوری ایران نشانه گرفت. نتانیاهو بار دیگر رئیس جمهوری ایران را باعبارت آشنای «گرگ در لباس گوسفند» توصیف کرد و خوش برخوردی او را با رهبران غربی «مکرو خدعه» برای « تحمیق جهان»، هم زمان با پیش بردن برنامه تسلیحات اتمی توصیف کرد.

او گفت امریکا نباید گول ظاهر میانه روی رهبری جدید را بخورد. او خواستار ادامه تحریم ها شد و گفت که اسرائیل وعده رئیس جمهور جدید در مورد عدم دست یابی به سلاح هسته ای را باور نکرده است.

او تاکید کرد که اسرائیل نباید به ایران اجازه تولید سلاح هسته ای بدهد، حتی اگر این به قیمت حمله نظامی یک جانبه باشد. نتانیاهو گفت: «می خواهم جای هیچ شبهه ای باقی نگذارم. اسرائیل به ایران اجازه دستیابی به سلاح اتمی نمی دهد. و اگر اسرائیل مجبور شود که به تنهایی بایستد، به تنهایی خواهد ایستاد».

او همچنین تهران را به حمایت از حملات تروریستی و ترویج ناامنی در دیگر کشورهای خاورمیانه متهم کرد. ایران ادعاهای نتانیاهو را «ناشی از عصبانیت» توصیف کرد و تاکید کرد که ایران به هیچ وجه قصد تولید سلاح هسته ای ندارد. ودرعین حال افزود که دربرابر حمله نظامی ساکت نمی نشیند.

سخنان نخست وزیر اسرائیل یک روز پس از دیدار با باراک اوباما رئیس جمهوری امریکا ایراد شد. در این دیدار اوباما به او اطمینان داد که در صورت لزوم امریکا برای جلوگیری از مسلح شدن ایران به سلاح هسته ای از گزینه جنگ استفاده خواهد کرد.

واکنش ایران به اوباما
گفته رئیس جمهوری امریکا با انتقاد شدید ایرانیان روبرو شد و محمد جواد ظریف وزیر خارجه ایران در توییتر خود که به زبان انگلیسی در آن می نویسد این موضع گیری آمریکا را «قلدرانه و اشتباه و غیرقابل قبول » توصیف کرد. اونوشت «پرزیدنت اوباما باید برای پیش برد اعتمادسازی دو سره ثبات داشته باشد. تزلزل و تذبذب، اعتمادسازی را تخریب و اعتبار امریکا را مخدوش می کند.» آقای ظریف در فیسبوک خود که درآن به فارسی می نویسد نیز نوشت:« اجازه نخواهیم داد که نتانیاهو آینده مذاکرات ما راتعیین کند».

مرضیه افخم سخنگوی وزارت خارجه ایران نیز گفت: «امروز آمریکا در مقابل آزمون بزرگی قرار دارد تا نشان دهد که چه میزان توان ایستادگی و مقاومت در مقابل جنگ ‌طلبان دارد، هرچه این توان بیشتر باشد امکان تعامل با آمریکا و حرکت به سمت رویکردهای سازنده قابل بررسی خواهد بود». او افزود:«ما همچنان انتظار داریم که مقامات آمریکا بر اساس سیاست واقع‌بینانه با جمهوری اسلامی رفتار و با تکریم با ملت بزرگ ایران صحبت کنند».

خانم افخم سخنان نتانیاهو را «ناشی از فشار رژیم صهیونیستی به دلیل منزوی شدن و عصبانیت این رژیم از اینکه سیاست‌های دولت اعتدال در سطح جهانی پذیرفته شده، دانست».
او توضیح داد:«صهیونیست‌ها فشارهای خود را در حوزه‌های مختلف به کار خواهند بست و تبلیغات و سناریوهای تکراری آنها ادامه خواهد یافت. نه تنها ما بلکه بسیاری از تحلیلگران جهان با این روش و برخورد رژیم صهیونیستی برای اعمال فشار و تکرار سناریوهای نخ‌نما شده آشنا هستند». سخنگوی وزارت خارجه تصریح کرد: «آزمون دولت آمریکا و توان آنها برای ایستادگی در مقابل این گونه فشارها و تبلیغات، برای ما ملاک است».

خبرگزاری فارس نزدیک به سپاه پاسداران روز چهارشنبه در مقاله ای با عنوان «کمکی که نتانیاهو به ما کرد» با انتقاد از سخنان اوباما نوشت «اعتماد به امریکایی ها یک سراب و یک آرزوی دست نیافتنی»است. این مقاله می نویسد «اگر نتانیاهو به نیویورک نمی رفت ماباید سال ها تلاش می کردیم تا عدم صداقت اوباما و گردانندگان اصلی سیاست خارجی آمریکا را در قبال ایران معرفی کنیم».

اما رئیس ستاد کل نیروهای مسلح جمهوری اسلامی گفت« نتانیاهو نام خود را به عنوان یک جنگ طلب ثبت کرد». حسن فیروزآبادی حربه گزینه نظامی را در جهان امروز کند، کهنه و زنگ زده دانست.

واکنش کاخ سفید به توییتر ظریف
به نوشته روزنامه واشینگتن اگزمینر کاخ سفید سخنان ظریف در توییتر را بی جواب نگذاشت. وزیر خارجه ایران نوشته بود:«تصور رئیس‌جمهور اوباما مبنی بر اینکه ایران به واسطه تهدیدها و تحریم‌های غیرقانونی مذاکره می‌کند، توهین به یک ملت، رفتاری متکبرانه و غلط است.»

جی کارنی سخنگوی کاخ سفید روز سه شنبه در تلاش برای کاستن از هرگونه تنش جدید در روابط ایران و امریکا در برابر خبرنگاران از تحریم ها دفاع کرد و گفت: «بخشی از تحریم ها هم به نوبه خود در رساندن ما به وضعیتی که امروز در آن هستیم کارساز بوده. که این با روی کار آمدن دولت جدیدی در ایران که به انجام مذاکرات و یافتن راه حل دیپلماتیک برای این مسئله تمایل نشان می دهد، انجام شده است». او افزود: «اگرچه کلمات معانی را می رسانند اما عمل معنا دارتر است». اشاره او به مذاکرات آینده گروه ۵ + ۱ با ایران بود.


بحران روابط آمریکا واسرائیل؟
رامی خوری در مقاله ای با عنوان «دوران بحران در روابط آمریکا و اسرائیل» در روزنامه لبنانی دیلی استار نوشت:
«نخست وزیر اسرائیل احتمالا در می یابد که این بار با رئیس جمهوری ای سروکار دارد که نسبت به دیدارهای پیشین و ناموفقیکه در سال های اخیر با او داشته بسیار قوی تر است. به نظر می رسد مردم امریکا نیز علاقه ای ندارند که یک خارجی متعصب در نظام سیاسی داخلی امریکا دخالت کند، آن هم در وضعیتی که نظام به دلیل اختلاف شدید میان رئیس جمهور و کنگره با نابسامانی روبرو شده است.

به نوشته او :«در حال حاضر فوری ترین مسئله آمریکا نه سرنوشت فن آوری هسته ای ایران است و نه منافع استراتژیکی آن. در ماه های آینده شاید شاهد نوعی بازسنجی روابط آمریکا و اسرائیل باشیم به صورتی که سیاست گذاری واشنگتن در منطقه خاورمیانه چنان تنظیم شود که به جای آن که به دستور، یا از ترسِ، اسرائیل و مدافعانش در واشنگتن باشد، توسط منافع ملی آمریکا تعیین شود. و این می تواند تولد خاورمیانه جدیدی باشد که قدمش برای همه، و از جمله اسرائیل، فرخنده است».

واکنش های غربی به سخنان نتانیاهو
خبرگزاری های غربی بیش از آن که به سخنان باراک اوباما بپردازند در تیتر های خود به سخنرانی نتانیاهو واکنش نشان دادند. وال استریت جورنال نوشت که نخست وزیر اسرائیل، امریکا را به خاطر نزدیک شدن به ایران سخت سرزنش کرد. نیویورک تایمز نوشت نتانیاهو به خرابکاری در قبال تلاش های اوباما در مورد ایران دست زده. نیویورک تایمز سخنان نخست وزیر اسرائیل را تهاجمی خواند.


واکنش ها در اسرائیل
سخنان آقای نتانیاهو درمیان تحلیل گران و رسانه های اسرائیلی نیز با واکنش هایی روبرو شده است.

روزنامه اسرائیلی چپ گرای حاارتص سخنان نتانیاهو را جنگ طلبانه توصیف کرد و تحلیل گران این روزنامه در این باره چنین نظر دادند:
اموش حارل نوشت: «آب شدن یخ رابطه ایران و امریکا نتانیاهو را وادار کرده است که به رغم بی اعتمادی آشکارش به نیت های ایران به دیپلماسی فرصتی دیگر بدهد». او افزود: «سخنان نتانیاهو نشان داد که او به این درک رسیده است که زمان، زمان دیپلماسی است و نیز این را هم فهمیده است که در حالی که می تواند درقبال دورویی ایرانیان هشدار دهد و درخواست هایی داشته باشد اما نمی تواند بر جریان امور تاثیر بگذارد».

اری شاوی، تحلیل گری دیگر می گوید: «در سخنان نتانیاهو، خطر حمله نظامی اسرائیل، به رغم اعلان غیرنمایشی آن، بار دیگر به صحنه بازگشت».

خمی شالف، نوشت:«صدای رسای نتانیاهو در محکوم شمردن خواست های اتمی ایران با گوش های بسته روبرو شد. نتانیاهو در گوشه رینگ گیر افتاده است در حالی که نورافکن ها بر روحانی درنقطه مرکزی صحنه، و به عنوان رهبر خارجی «قهرمان» سال ۲۰۱۳ می تابد».

یوسی ورتر نوشته است: «سخنان نتانیاهو بسیار خشک، بی احساس و قابل پیش بینی بود به طوری که چیزی از آن به یاد نمی ماند. بسیارخوب. نخست وزیرمان ایران را تهدید به حمله نظامی می کند. آخر چیزی بگویید که تابه حال نشنیده باشیم.»

باراک راوید سخنان نتانیاهو را نومید کننده و ملال آور توصیف کرده و آن را به صدای صفحه ای خط افتاده تشبیه کرده است. او نوشته است:« با تهدید به حمله نظامی یک جانبه به ایران نخست وزیر نشان داد که از نظر دیپلماسی ناتوان است و به پیوستن به قدرت های غربی برای یافتن استراتژی ای مشترک تمایلی ندارد».

روزنامه جروزالم پست در مقاله ای به قلم اریل زیرلنیک سخنان نتانیاهو را در تضاد شدید با یک هفته سخنان آشتی جویانه و خوش بینانه درمورد نزدیکی ایران و امریکا دانسته و نوشته است که این سخنان بر تلاش امریکا برای حفظ امیدهایی که در هفته گذشته در سازمان ملل جوانه زد، سنگینی می کند.

روزنامه یدیوت اهرونوت که پرفروش ترین روزنامه اسرائیل شناخته می شود، در ستون انتخاب سردبیر نوشته است اگر روباهانی چون پوتین و اسد توانستند اوباما را فریب دهند، ایرانیان قطعا همین کار را می توانند بکنند. این مقاله می نویسد از این امر می توان نتیجه گرفت که رهبر جهان آزاد قادر به عمل کردن به قولش نیست و در حالیکه سخنرانی عالی ست و نیات خوب دارد، شخصیتی ضعیف دارد.

تحلیل گر دیگری در همین ستون می نویسد: «اسرائیل به جای تحمیل عقیده خود باید محتاطانه تغییر لحن ایرانیان را بپذیرد. او بیرون رفتن هیئت اسرائیلی را از سالن مجمع عمومی به هنگام سخنرانی حسن روحانی «اگرنه احمقانه، که نالازم» می شمارد. اریلا رینگل-هوفمان می پرسد چرا هرگاه یکی از دشمنان ما ادعا می کند هولوکاست افسانه است اسرائیل آن را علم می کند وبه گوشه و کنار دنیا می برد تا همه یاوه بودن آن را درک کنند و آن را نوعی لقلقه زبان بدانند. اما اگر یکی از همین رهبران بگوید که خواستار مذاکره و رسیدن به توافق است، نخست وزیران اسرائیل نسل اندر نسل فورا این گونه نظرها را خوار و خفیف می کنند. دنیا دیروز هرگونه تهدیدی را باید جدی می گرفت اما امروز هر ابراز نظر آشتی جویانه را باید دروغ و توطئه بداند.