لسآنجلس تایمز گزارشی درباره نظرات مردم در شهر قم درباره اعتراضات «زن، زندگی، آزادی» و اوضاع اقتصادی در ایران منتشر کرده و میگوید که حتی در این شهر سنتی و محافظهکار، مردم خواستار تغییر هستند.
در این گزارش که روز سهشنبه ۲ اسفند منتشر شد، آمده است: «شهر قم یکی از مذهبیترین شهرهای ایران است که پر از مدارس و زیارتگاههای مذهبی است و از مهم ترین مراکز برای روحانیون شیعه حاکم بر ایران است.»
اکثریت مردم این شهر از نظام مذهبی حاکم و محدودیتهایی که باعث اعتراضات اخیر شدهاند، از جمله حجاب اجباری برای زنان در فضای عمومی، حمایت میکنند.
اما آنها گرچه با این ادعای دولت که این دشمنان خارجی هستند که به ناآرامی ها در داخل دامن می زنند، موافقند ولی معتقدند که دولت باید نحوه برخوردش با معترضانی را که خواهان انتخاب نوع پوشش خود هستند، تغییر دهد.
ابوذر صاحبنظران، که خود را حامی سرسخت حکومت دینی میداند، میگوید: «سرکوب شدید از ابتدا یک اشتباه بود. با جوانان باید نرم و مودبانه رفتار می شد. آنها باید روشنگری و هدایت می شدند.» و اضافه میکند: «خیلی از معترضان یا مشکلات اقتصادی داشتند یا تحت تاثیر اینترنت قرار گرفتند.»
در اعتراضاتی که پس از مرگ مهسا امینی، دختر کرد بازداشت شده، در سراسر ایران در گرفت تاکنون دست کم ۵۲۸ نفر کشته و بیش از ۱۹۵۰۰ نفر بازداشت شده اند. معترضان خشم خود را نسبت به محدودیتها با آتش زدن روسری و رقص و پایکوبی در معابر عمومی و خشمشان نسبت به روحانیون را با پرت کردن عمامه از سر آنان نشان دادهاند.
اما ابوذر صاحبنظران، که خود یک روحانی است، با این نظر که روحانیون دلیل مشکلات و گرانیها هستند، مخالف است و آن را از دسیسههای دشمن میداند و میگوید: «خیلی از روحانیون که به کمک شهریه زندگی می کنند، با مشکلاتی مشابه مردم روبرو هستند.»
دانشجویان حوزه علمیه ماهانه حدود ۵۰ دلار شهریه دریافت میکنند و بسیاری از آنها به عنوان کارگر یا مسافرکش کار میکنند. از حدود دویست هزار روحانی در ایران، تنها حدود ۱۰ درصد مشاغل دولتی دارند.
علیرضا فاتح، فروشنده فرش در بازار سنتی قم، که در کنار حجره خالی خود ایستاده است، میگوید: «فشار اقتصادی رو به رشد ممکن است روزی کل جامعه را منفجر کند.» و ادامه میدهد: «فروپاشی اقتصادی معمولا به فروپاشی سیاسی منجر میشود. و متاسفانه این چیزی است که اینجا در حال رخ دادن است.»
سکینه حیدری فرد، داوطلبی که با پلیس اخلاق در قم همکاری می کند، میگوید حجاب یک اصل اساسی جمهوری اسلامی است و گشتهای اخلاق ضروری هستند ولی دستگیری زنان و به زور بردن آنها به بازداشتگاه پلیس ایده خوبی نیست. «ما باید با لحنی ملایم و با مهربانی و دقت با آنها صحبت کنیم و به آنها تذکر بدهیم.»
البته به نظر نمیرسد که تغییر در نحوه برخورد، معترضانی را که خواستار از بین رفتن حکومت تحت رهبری روحانیون هستند، راضی کند. اصلاحطلبان سالها کوشیدند که نظام دینسالار ایران را از درون تغییر دهند ولی ناموفق بودن آنها صبر بسیاری از افراد، بخصوص جوانان، را لبریز کرده است.
از سوی دیگر، تهران پس از بلاتکلیف ماندن مذاکرات اتمی با قدرتهای جهانی، با فشار فزایندهای در مورد میزان غنیسازی اورانیوم در خارج از کشور روبهروست. تحریم های فزاینده فشار اقتصادی بر مردم را به شدت افزایش داده و ارزش ریال در برابر دلار به پایینترین سطح خود رسیده است.