مذاکره کنندگان ایران و گروه ۱+۵، در باره گفتگوهای جاری هسته ای ساکت بوده اند، اما گزارشی که روز دوشنبه توسط گروهی از تحلیگران منتشر شد، می تواند نشانه هایی در مورد چند و چون آنها ارائه دهد.
اسکات پیترسون خبرنگار روزنامه کریستین ساینس مانیتور، در گزارشی به این موضوع پرداخته است:
در باره رویارویی اتمی ایران گزارش های زیادی منتشر شده است؛ اما در میان مفیدترین و به موقع ترین آنها، گزارش گروه بین المللی بحران در بروکسل است که چگونگی رسیدن به توافق نهایی را تشریح می کند، و انتشار آن دو روز پیش از آن که ایران و شش قدرت جهانی برای چهارمین بار ، و پیش از نزدیک شدن به مهلت ۲۹ تیر ماه (۲۰ ژوئیه) به گفتگو بنشیند، صورت می گیرد.
همانند مذاکره کنندگان، گزارش گروه بین المللی بحران بر یک بازی طولانی تمرکز دارد. خط زمانی آن یک دوره ۱۹ ساله را در بر می گیرد و می پذیرد که برای انجام معامله، دو طرف ناچار خواهند بود با نشان دادن حسن نیت – یا دست کم پایبندی مشترک به معامله – بر دهه ها بی اعتمادی غلبه کنند.
این گزارش، بحث های تکنیکی مفصلی، در این باره آن که چطور مسلم شود که ایران هرگز سلاح اتمی تولید نخواهد کرد را، در بر می گیرد. اما آنچه که آن را مجزا می کند این است که موانع سیاسی، که ثابت کرده حل آن بسیار دشوار است، و همینطور نظر ایران را در گزارش لحاظ می کند.
علی واعظ، تحلیلگر ارشد ایران و عضو این گروه، که از نزدیک با مقام های آمریکایی و ایرانی در تماس است، می گوید اکثر پیشنهادهای گذشته «آمریکا محور» بوده و بر عناصر انفرادی معامله تمرکز داشته است. اما، به گفته او، این گزارش «بر واکنش های دو طرف به کمک به مذاکره کنندگان استوار است، کسانی که قرار است به قرائت ملی و تنگناهای سیاسی مربوط پایبند باشند.»
گزارش همچنین راه های میانه ای را برای دشوارترین مسائل - مانند محدود کردن توانایی غنی سازی اورانیوم ایران و چگونگی لغو تحریم ها توسط گروه ۱+۵ ( شامل آمریکا،بریتانیا، روسیه، چین، فرانسه و آلمان) - ارائه می دهد.
آقای واعظ می گوید «این پیشنهادها برای آن طرح نشده است که یک طرف کاملا راضی شود، بلکه ارائه شده تا زمینه را برای راه حلی که به نفع هر دو طرف باشد هموار کند.»
نقشه راه گروه بین المللی بحران، که برای مشخص کردن گام هایی اطمینان دهنده توسط طرفین به دقت تهیه شده است، مواد زیر را شامل می شود:
-اندازه گیری ظرفیت غنی سازی ایران، نه در تعداد سانتریفیوژها، بلکه در تولید کلی آنها، که به ایران اجازه می دهد وضعیتی را که می خواهد، تا وقتی در چارچوب پارامترهای توافق شده قرار دارد، انتخاب کند.
-یک سقف یک یا دو ساله برای ظرفیت غنی سازی ایران تحت آنچه که امروز وجود دارد، حدود ۸ هزار سانتریفوژ فعال. پس از سال ها اعتمادسازی، از جمله بازرسی های سرزده و سیاست تبدیل فوری اورانیوم غنی شده به سوختی که هیچ کاربرد نظامی ندارد - ایران اجازه خواهد یافت ظرفیت خود را سه برابر کند، معادل تقریبا ۲۴ هزار سانتریفیوژ نسل اول.
-تغییر رآکتور آب سنگین اراک جهت تولید مقدار کمی از پلوتونیوم – این مرکز برایگروه ۱+۵ یک موضوع نگران کننده است، زیرا پلوتونیومی که تولید خواهد کرد، می تواند در راه دیگری مصرف شود، که آن راه ساخت بمب است.
-ایجاد مکانیسم واقعی و اجباری برای میانجیگری در اختلافات.
در مقابل، با اقدامات زیر برای ایران موافقت خواهد شد:
-تاسیسات زیر زمینی فوردو، آن گونه که ۱+۵ می خواست، بسته نخواهد شد. به یک مرکز پژوهشی و توسعه، با محدودیت های دقیق، تغییر شکل خواهد داد. همینطور لغو سریع تحریم ها در این روند، پس از «آن که آمادگی های لازم انجام گرفت.» گزارش گروه بین المللی بحران، این اقدام را مرحله آغاز اجرای توافق برای جلب حمایت می داند.
-آزاد کردن نیمی از درآمدهای نفتی ایران، پس از ۱ یا ۲ سال نخست، و نیز برداشتن محدودیت های زیادی که بر سیستم بانکی ایران وضع شده است. اتحادیه اروپا به تدریج واردات نفت را ازسر خواهد گرفت. پول های باقیمانده آزاد خواهد شد، و تحریم های بیشتر، در ۵ یا ۷ سال بعد، برچیده خواهد شد. فراهم کردن تخصص تکنیکی برای برنامه هسته ای غیر نظامی آن.
-برداشتن بقیه تحریم های مرتبط با برنامه هسته ای از بخش گاز و نفت در آخرین مرحله معامله.
چنین معامله ای ممکن است انتظارات اعضای کنگره آمریکا را برآورده نکند. آنها می خواهند چیزی بیشتر از چند هزار سانتریفیوژ، بطور نمادین، برای ایران باقی نماند، و از معامله ای که ایران را با ساختار اتمی مهمی بر جا بگذارد، استقبال نخواهند کرد.
برای تندروها در ایران نیز خوشایند نخواهد بود. آنها بر این عقیده اند که با توافقنامه اولیه در ژنو، که در نوامبر گذشته به دست آمد، سر ایران کلاه رفته است. بر اساس آن توافق، ایران پیشرفت های هسته ای را متوقف کرد و موجودی حساس ترین مواد اتمی را در برابر کاهش اندک تحریم ها، خارج کرد.
هر دو طرف با بیانیه های تندی که واکنش های خشمانه ای را از طرف دیگر موجب شد، تهدید کرده اند مذاکرات هسته ای را از مسیر خارج سازند.
گزارش در انتها می گوید «برداشت های نادرست و توضیحات ناقص طرفین موجب شده است آنها واکنش های افراطی نشان دهند. لازم است که همه مراقب باشند تا در صورت رسیدن به توافق، تندروهای طرف دیگر را، با سخنان خصمانه یا بالیدن بر یک پیروزی ظاهری، تحریک نکنند.»
اسکات پیترسون خبرنگار روزنامه کریستین ساینس مانیتور، در گزارشی به این موضوع پرداخته است:
در باره رویارویی اتمی ایران گزارش های زیادی منتشر شده است؛ اما در میان مفیدترین و به موقع ترین آنها، گزارش گروه بین المللی بحران در بروکسل است که چگونگی رسیدن به توافق نهایی را تشریح می کند، و انتشار آن دو روز پیش از آن که ایران و شش قدرت جهانی برای چهارمین بار ، و پیش از نزدیک شدن به مهلت ۲۹ تیر ماه (۲۰ ژوئیه) به گفتگو بنشیند، صورت می گیرد.
همانند مذاکره کنندگان، گزارش گروه بین المللی بحران بر یک بازی طولانی تمرکز دارد. خط زمانی آن یک دوره ۱۹ ساله را در بر می گیرد و می پذیرد که برای انجام معامله، دو طرف ناچار خواهند بود با نشان دادن حسن نیت – یا دست کم پایبندی مشترک به معامله – بر دهه ها بی اعتمادی غلبه کنند.
این گزارش، بحث های تکنیکی مفصلی، در این باره آن که چطور مسلم شود که ایران هرگز سلاح اتمی تولید نخواهد کرد را، در بر می گیرد. اما آنچه که آن را مجزا می کند این است که موانع سیاسی، که ثابت کرده حل آن بسیار دشوار است، و همینطور نظر ایران را در گزارش لحاظ می کند.
علی واعظ، تحلیلگر ارشد ایران و عضو این گروه، که از نزدیک با مقام های آمریکایی و ایرانی در تماس است، می گوید اکثر پیشنهادهای گذشته «آمریکا محور» بوده و بر عناصر انفرادی معامله تمرکز داشته است. اما، به گفته او، این گزارش «بر واکنش های دو طرف به کمک به مذاکره کنندگان استوار است، کسانی که قرار است به قرائت ملی و تنگناهای سیاسی مربوط پایبند باشند.»
گزارش همچنین راه های میانه ای را برای دشوارترین مسائل - مانند محدود کردن توانایی غنی سازی اورانیوم ایران و چگونگی لغو تحریم ها توسط گروه ۱+۵ ( شامل آمریکا،بریتانیا، روسیه، چین، فرانسه و آلمان) - ارائه می دهد.
آقای واعظ می گوید «این پیشنهادها برای آن طرح نشده است که یک طرف کاملا راضی شود، بلکه ارائه شده تا زمینه را برای راه حلی که به نفع هر دو طرف باشد هموار کند.»
نقشه راه گروه بین المللی بحران، که برای مشخص کردن گام هایی اطمینان دهنده توسط طرفین به دقت تهیه شده است، مواد زیر را شامل می شود:
-اندازه گیری ظرفیت غنی سازی ایران، نه در تعداد سانتریفیوژها، بلکه در تولید کلی آنها، که به ایران اجازه می دهد وضعیتی را که می خواهد، تا وقتی در چارچوب پارامترهای توافق شده قرار دارد، انتخاب کند.
-یک سقف یک یا دو ساله برای ظرفیت غنی سازی ایران تحت آنچه که امروز وجود دارد، حدود ۸ هزار سانتریفوژ فعال. پس از سال ها اعتمادسازی، از جمله بازرسی های سرزده و سیاست تبدیل فوری اورانیوم غنی شده به سوختی که هیچ کاربرد نظامی ندارد - ایران اجازه خواهد یافت ظرفیت خود را سه برابر کند، معادل تقریبا ۲۴ هزار سانتریفیوژ نسل اول.
-تغییر رآکتور آب سنگین اراک جهت تولید مقدار کمی از پلوتونیوم – این مرکز برایگروه ۱+۵ یک موضوع نگران کننده است، زیرا پلوتونیومی که تولید خواهد کرد، می تواند در راه دیگری مصرف شود، که آن راه ساخت بمب است.
-ایجاد مکانیسم واقعی و اجباری برای میانجیگری در اختلافات.
در مقابل، با اقدامات زیر برای ایران موافقت خواهد شد:
-تاسیسات زیر زمینی فوردو، آن گونه که ۱+۵ می خواست، بسته نخواهد شد. به یک مرکز پژوهشی و توسعه، با محدودیت های دقیق، تغییر شکل خواهد داد. همینطور لغو سریع تحریم ها در این روند، پس از «آن که آمادگی های لازم انجام گرفت.» گزارش گروه بین المللی بحران، این اقدام را مرحله آغاز اجرای توافق برای جلب حمایت می داند.
-آزاد کردن نیمی از درآمدهای نفتی ایران، پس از ۱ یا ۲ سال نخست، و نیز برداشتن محدودیت های زیادی که بر سیستم بانکی ایران وضع شده است. اتحادیه اروپا به تدریج واردات نفت را ازسر خواهد گرفت. پول های باقیمانده آزاد خواهد شد، و تحریم های بیشتر، در ۵ یا ۷ سال بعد، برچیده خواهد شد. فراهم کردن تخصص تکنیکی برای برنامه هسته ای غیر نظامی آن.
-برداشتن بقیه تحریم های مرتبط با برنامه هسته ای از بخش گاز و نفت در آخرین مرحله معامله.
چنین معامله ای ممکن است انتظارات اعضای کنگره آمریکا را برآورده نکند. آنها می خواهند چیزی بیشتر از چند هزار سانتریفیوژ، بطور نمادین، برای ایران باقی نماند، و از معامله ای که ایران را با ساختار اتمی مهمی بر جا بگذارد، استقبال نخواهند کرد.
برای تندروها در ایران نیز خوشایند نخواهد بود. آنها بر این عقیده اند که با توافقنامه اولیه در ژنو، که در نوامبر گذشته به دست آمد، سر ایران کلاه رفته است. بر اساس آن توافق، ایران پیشرفت های هسته ای را متوقف کرد و موجودی حساس ترین مواد اتمی را در برابر کاهش اندک تحریم ها، خارج کرد.
هر دو طرف با بیانیه های تندی که واکنش های خشمانه ای را از طرف دیگر موجب شد، تهدید کرده اند مذاکرات هسته ای را از مسیر خارج سازند.
گزارش در انتها می گوید «برداشت های نادرست و توضیحات ناقص طرفین موجب شده است آنها واکنش های افراطی نشان دهند. لازم است که همه مراقب باشند تا در صورت رسیدن به توافق، تندروهای طرف دیگر را، با سخنان خصمانه یا بالیدن بر یک پیروزی ظاهری، تحریک نکنند.»