تفاهم فنی در مورد برنامه هسته ای ایران

کاخ سفید: نخستین بار است که ایران با اقدامات خاصی موافقت کرده که پیشبرد برنامه اتمی اش را متوقف می سازد
دفتر معاون مطبوعاتی کاخ سفید بیانیه ای با عنوان «خلاصه یادداشت تفاهم فنی مربوط به اجرای برنامه اقدام مشترک در مورد برنامه هسته ای جمهوری اسلامی ایران» منتشر کرده که متن کامل آن را می خوانید:

روز ۱۲ ژانویه ۲۰۱۴، گروه ۱+۵ (ایالات متحده آمریکا، بریتانیا، آلمان، فرانسه، روسیه و چین با هماهنگی کاترین اشتون مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا) و ایران برای برنامه اقدام مشترک به تفاهمی رسیدند، که از روز بیستم ژانویه ۲۰۱۴ (۳۰ دیماه) به اجرا گذاشته خواهد شد.

برنامه اقدام مشترک نشانگر نخستین بار در نزدیک به یک دهه است که جمهوری اسلامی ایران با اقدامات خاصی موافقت کرده که پیشبرد برنامه اتمی اش را متوقف می کند، جنبه های کلیدی برنامه را عوض می کند، و دسترسی بی سابقه برای بازرسان بین المللی فراهم می کند. تفاهمات فنی نحوه اجرا و بازبینی برنامه اقدام مشترک و زمان بندی اجرای مقررات آن را بیان می کند. به طور مشخص، تفاهم فنی اقداماتی را تعیین می کند که ایران برای محدود کردن ظرفیت غنی سازی در نطنز و فردو انجام می دهد؛ محدودیت هایی که برای پژوهش و توسعه ی حراست شده قائل می شود؛ اقداماتی که ایران در اجرای تعهداتش برای عدم تأمین سوخت رآکتور اراک یا نصب اجزای باقیمانده رآکتور انجام می دهد؛ و اقداماتی که ایران برای تسهیل بازرسی تأسیسساتش از سوی آژانس بین المللی انرژی اتمی، و تأیید پایبندی کامل ایران به این تعهدات انجام می دهد. این تفاهمات همچنین اقدامات متقابلی را که گروه ۱+۵ و اتحادیه اروپا انجام خواهند داد روشن می سازد.

در فاصله الآن تا بیستم ژانویه، ایران، آژانس بین المللی انرژی اتمی، ایالات متحده و شرکای بین المللی ما، گامهای لازم بعدی برای شروع اجرای برنامه اقدام مشترک در آن تاریخ را برخواهند داشت.

آنچه که ایران تعهد به انجامش کرده است

روز بیستم ژانویه آژانس بین المللی انرژی اتمی در مورد وضعیت فعلی برنامه اتمی ایران، و به ویژه برنامه غنی سازی اورانیوم و رآکتور اراک، گزارش خواهد داد. آژانس همچنین در مورد تعدادی از گام های ویژه ای که ایران تعهد کرده است تا پیش از شروع نخستین روز اجرا، یا در همان روز انجام دهد گزارش خواهد داد، از جمله:

• متوقف کردن تولید اروانیومِ با غنای نزدیک به ۲۰% و از کار انداختن ترتیب آبشارهای مرکزگریز (سانتریفیوژ) هایی که ایران برای تولید آنها به کار می گرفته است.
• شروع به رقیق کردن ذخیره اورانیوم با غنای نزدیک به ۲۰% که به صورت هگزافلوراید انباشت شده، و ادامه تغییر دادن بقیه به شکل اکسیدی که برای غنی سازی بیشتر مناسب نیست.
به علاوه، در طول اجرای برنامه اقدام مشترک آژانس رسیدگی خواهد کرد که ایران:
• به (۳۰ دی) سازی اورانیوم در تقریباً نیمی از سانتریفیوژهای تصب شده در نطنز و سه چهارم سانتریفیوژهای نصب شده در فردو – از جمله سانتریفیوژهای نسل آینده – نمی پردازد.
• تولید سانتریفیوژهایش را به تعدادی که برای جایگزینی دستگاههای از کار افتاده لازم است محدود می کند، تا نتواند از فرصت شش ماهه برای انباشتن سانتریفیوژ استفاده کند.
• در حال احداث تأسیسات غنی سازی اضافی نیست.
• از تحقیق و توسعه در مورد غنی سازی فعلی اش فراتر نمی رود.
• رآکتور اراک را فعال یا سوخت گیری نمی کند.
• تولید و آزمایش بعدی سوخت برای رآکتور اراک را متوقف می کند.
• اجزای اضافی رآکتور را در اراک نصب نمی کند.
• سوخت و آب سنگین به محوطه رآکتور اراک منتقل نمی کند.
• تأسیساتی که قادر به بازفرآوری باشد، نمی سازد. بدون فرآوری مجدد ایران قادر به جداکردن پلوتونیوم از سوخت مستهلک شده نیست.

ایران همچنین تعهد کرده است که برای انجام برخی اقدامات در دوره شش ماهه برنامه ریزی کند. این اقدامات عبارتند از:

• کامل کردن رقیق سازی نیمی از ذخیره اورانیوم هگزافلوراید با غنای نزدیک به ۲۰% در سه ماه و به اتمام رساندن تبدیل مابقی آن مواد به اکسید در شش ماه.
• سقفِ اندازه ذخیری مجاز برای اورانیوم با غنای %۵ ایران در پایان شش ماه.

سازوکار بازبینی

برای اطمینان از این که ایران به تعهداتش عمل می کند، آژانس بین المللی انرژی اتمی مطابق نقش بازرسی که اکنون در ایران برعهده دارد، صرفاً مسئول تحقیق و تأیید این خواهد بود که تمامی اقدامات مربوط به برنامه اتمی ایران انجام خواهد شد. به علاوه، اتحادیه اروپا، گروه ۱+۵ و ایران یک کمیسون مشترک برای کار با آژانس بین المللی انرژی اتمی تشکیل خواهند داد تا بر اجرای برنامه اقدام مشترک نظارت کند. کیمیسون مشترک همچنین با آژانس کارخواهد کرد تا به حل نگرانی های پیشین و کنونی در مورد برنامه اتمی ایران کمک کند.

کمیسون مشترک متشکل خواهد بود از کارشناسان اتحادیه اروپا، گروه ۱+۵ و ایران و دست کم هر ماه یک بار تشکیل جلسه خواهد داد تا به اجرای برنامه اقدام مشترک و هرگونه مسائلی که ممکن است پیش بیاید نظارت داشته باشد. همه تصمیماتی که براساس این گفتگوها لازم باشد، به مدیران سیاسی اتحادیه اروپا، گروه پنج بعلاوه یک و ایران ارجاع خواهد شد.

شفافیت و نظارت

ایران در برنامه اقدام مشترک تعهد کرد که برنامه هسته ای اش را با شفافیت بیشتر و بی سابقه ای همراه کند، از جمله از طریق اجازه بازرسی مکرر و سرزده و تأمین اطلاعات گسترده تر به آژانس بین المللی انرژی اتمی.

چنانکه در برنامه اقدام مشترک آمده (و برخلاف هر چند هفته یکبار) تأسیسات غنی سازی اورانیوم ایران در نطنز و فردو اکنون برای بازدید روزانه در دسترس بازرس آژانس قرار خواهد داشت. آژانس بین المللی انرژی اتمی و ایران بر روی روزآمد کردن رویه هایی کار می کنند که به بازرسان آژانس اجازه خواهد داد تا برای کوتاه کردن زمان کشف هرگونه عدم همکاری از سوی ایران، اطلاعات مربوط به نظارت را به طور روزانه بررسی کند. به علاوه، تأسیسات پیش گفته همچنان در معرض بازرسی های دیگر نیز خواهد بود از جمله بازرسی های از پیش برنامه ریزی شده، و بازرسی های اعلام نشده.

رآکتور اراک و تأسیسات مربوط به آن دستکم ماهی یکبار در معرض بازدید بازرسان آژانس بین المللی انرژی اتمی خواهد بود – برنامه بازرسی فعلی به آژانس بین المللی انرژی اتمی تقریباً هر سه ماه یک بار، یا بیشتر، اجازه بازرسی این تأسیسات را می دهد.
ایران همچنین برای نخستین بار موافقت کرده است که موارد زیر را در اختیار قرار دهد:

• اطلاعات مربوط به طرح رآکتور اراک که آژانس مدتها در صدد دستیابی به آن بود؛
• ارقامی برای بررسی این که تولید سانتریفیوژ تنها برای جایگزینی دستگاههای از کار افتاده انجام خواهد گرفت؛ و
• اطلاعاتی که دسترسی به کارگاههای مونتاژ سانتریفیوژ، کارگاههای تولید دستگاه گردان سانتریفیوژ و ساختمان های محل نگهداری آنها، و معادن و دستگاههای استخراج اورانیوم را ممکن سازد.

این اقدامات افزوده برای بازبینی و نظارت، آژانس را قادر خواهد ساخت تا هرماه اطلاعات روزآمد شده در مورد وضعیت اجرای تعهدات ایران را در اختیار کمیسیون مشترک بگذارد و به جامعه بین المللی امکان بدهد که سرپیچی یا تغییر جهت مواد به یک برنامه مخفیانه را سریعاً کشف کند.

آنچه که گروه ۱+۵ تعهد به انجامش کرده است

به عنوان بخشی از این گام نخستین، گروه ۱+۵ و اتحادیه گشایشی محدود، موقت و هدف داری برای ایران قائل می شود. ارزش کلی دارایی های بلوکه شده ایران بین ۶ تا ۷ میلیارد دلار است – بخش کوچکی از ۱۰۰ میلیارد دلار دارایی متوقف شده ایران که همچنان بلوکه یا محدود خواهد ماند. بخشی از این دارایی ها در همان روز اول آزاد می شود؛ ولی بیشتر آن به صورت اقساط در طی یک دوره شش ماهه به ایران بازپس داده خواهد شد. ساختار آزادسازی دارایی ها به صورتی است که اکثریت قابل توجهی از تحریم ها از جمله تحریم نفتی، بانکی و مالی به قوت خود باقی خواهد بود – و تحریم ها در سول این دوره شش ماه، همچنان با جدیت دنبال خواهد شد.

هنگامی که آژانس بین المللی انرژی اتمی تأیید کند که ایران به تعهدات خود عمل می کند، ۵+۱ و اتحادیه اروپا به نوبه خود متعهد شده اند که از روز اول اجرا، به موارد زیر عمل کنند:

• تعلیق اجرای تحریم ها بر صادرات پتروشیمی و واردات کالاها و خدمات برای بخش تولید خودرو.
• تعلیق اجرای تحریم واردات و صادرات طلا و دیگر فلزات بهادار، با محدودیت های قابل توجهی که جلوی استفاده ایران از دارایی های محدود شده اش در خارج برای پرداخت بهای خریدهایش را می گیرد.
• دادن مجوز سریع برای تأمین قطعات و سرویس های مورد نیاز، از جمله خدمات بازرسی و تعمیر برای ایمنی پروازهای بخش غیرنظامی ایران.
• متوقف کردن تلاش ها برای کاهش بیشتر خرید نفت خام ایران از سوی شش کشوری که هنوز از ایران نفت خریداری می کنند.
• تسهیل ایجاد یک کانال مالی به منظور حمایت از مبادلات انساندوستانه که پیشتر به ایران اجازه داده شده، و تسهیل پرداخت تعهدات ایران به به سازمان ملل متحد و پرداخت شهریه دانشجویان ایرانی در خارج از کشور.
• بهبود رویه های داخلی اتحادیه اروپا برای دادن مجوز عملیات مالی [به ایران].
• ۵+۱ و اتحادیه اروپا همچنین متعهد شده اند برخی اقدامات را انجام دهند تا دسترسی ایران به ۴.۲ میلیارد دلار از سرمایه های محدود شده اش، طبق برنامه ریزی دقیقی، در فواصل زمانی منظم در این شش ماه آسانتر شود. دسترسی به بخش کوچکی از این سرمایه ها به پیشرفت ایران در تکمیل رقیق سازی نیمی از ذخیره اورانیوم ۲۰ درصدی مرتبط خواهد بود. ایران تا آخرین روز دوره شش ماه به آخرین قسط از سرمایه ۴.۲ میلیاردی خود دسترسی نخواهد داشت.

اقساط مطابق جدول زیر در اختیار ایران قرار خواهد گرفت، مشروط بر آن که آژانس بین المللی انرژی اتمی تأیید کند که ایران تعهداتش را انجام می دهد.

اول فوریه – ۵۵۰ میلیون دلار (قسط اول)

اول مارس – ۴۵۰ میلیون دلار (مشروط بر آن که آژانس تأیید کند ایران رقیق سازی نیمی از ذخیره اورانیوم ۲۰ درصدی خود را که قرار است غنی سازی کند، آغاز کرده)

هفتم مارس – ۵۵۰ میلیون دلار (قسط دوم)

دهم آوریل – ۵۵۰ میلیون دلار (قسط سوم)

پانزدهم آوریل – ۴۵۰ میلیون دلار (مشروط بر آن که آژانس تأیید کند ایران رقیق سازی نیمی از کل ذخیره اورانیوم ۲۰ درصدی خود را که قرار است غنی سازی کند، به پایان رسانده)

چهاردهم مه – ۵۵۰ میلیون دلار (قسط چهارم)

هفدهم ژوئن – ۵۵۰ میلیون دلار (قسط پنجم)

بیستم ژوئیه – ۵۵۰ میلیون دلار (پرداخت قسط ششم در روز صد و هشتادم) (مشروط بر آن که آژانس تأیید کند ایران به تمامی تعهداتش عمل کرده است).

راه حل فراگیر

با این طرح اجرایی، پیشرفت ملموسی کرده ایم. اکنون بر کار اساسی ادامه راه حل جامع که به نگرانی های ما در مورد برنامه هسته ای ایران می پردازد تمرکز می کنیم. اندکی بعداز به اجرا درآمدن برنامه اقدام مشترک در روز بیستم ژانویه، ایالات متحده با شرکایش در گروه ۵+۱ در مورد رویکرد راه حل فراگیر تصمیم گیری خواهد کرد. برای هماهنگ سازی روند اجرای آن، با ایران بحث و گفتگو خواهد شد.

با توجه به راه حل جامع، هیچ چیزی مورد قبول نیست مگر آن که بر سر همه چیز به طور یکجا توافق شود. در مورد این که دسترسی به این هدف چقدر دشوار است دچار هیچ توهمی نیستیم؛ اما برای حفظ امنیت ملی و صلح و امنیت جهانی، اکنون زمان آن است که فرصتی دهیم تا دیپلماسی پیروز شود.