اصغر فرهادی یکشنبه شب در مراسم اسکار توانست دومین جایزه را برای فیلم فروشنده دریافت کند. اتفاقی بی سابقه برای ایران و کم سابقه برای اسکار.
در ادامه نگاهی می‌اندازیم به کارنامه اصغر فرهادی:
آغاز کار در تلویزیون
اصغر فرهادی، جدا از آثار كوتاه و مستندی که قبل از ورود به دانشگاه ،در انجمن سينمای جوانان ساخته بود، کارش را به صورت جدی از فیلمنامه نویسی برای سریال های تلویزیونی آغاز کرد.
سریال هایی مانند «روزگار جوانی» و «داستان یک شهر» که هر کدام تصویرگر دغدغه های اجتماعی و فردی طبقه متوسط شهری بود و نشان داد که فرهادی حرف تازه ای برای گفتن دارد.
فعالیت در سینما
اولین کار حرفه ای اصغر فرهادی در سینما، نوشتن فیلنامه «ارتفاع پست» بود؛ فیلمی که به یکی از بهترین و تأثیر گذارترین آثار ابراهیم حاتمی کیا تبدیل شد.
یک سال پس از آن ، در سال ۱۳۸۱ با فیلمی به نام «رقص در غبار» رسما وارد عرصه سینما شد؛ فیلمی اجتماعی با درون مایه عاشقانه که کشمکش انسان با تقدیر را نشان می دهد. در سال ۱۳۸۱، «شهر زیبا» را ساخت.
فیلمی که با روایت موضوع حساسی مثل اعدام مجرمان زیر سن قانونی در قالب داستانی عاشقانه تماشاگر را نسبت به ارزش گذاری های خود و آنچه به عنوان عدالت شناخته می شود به شک می اندازد.
فیلم بعدی اصغر فرهادی، «چهارشنبه سوری» بود؛ روایتی واقع گرایانه از بی اعتمادی ،دروغ و خیانت که تفاوتهای فرهنگی و تقابل میان دو طبقه متفاوت شهری را به نمایش می گذارد.
درباره الی؛ شهرت در ایران
سه سال بعد از «چهارشنبه سوری»، یکی از مطرح ترین فیلمهایش یعنی «درباره الی» را روی پرده سینما برد.
فرهادی در این فیلم هم مانند دیگر آثارش ، تماشاگر را در موقعیتی قرار می دهد تا قضاوت‌هایش را مورد بازنگری قرار دهد. «درباره الی» به خاطر بازی گلشیفته فراهانی که آن موقع برای اکران فیلم هالیوودی «مجموعه ی دروغ ها» که در آن ایفای نقش کرده بود، خارج از ایران بود و زیر تیغ انتقاد قرار داشت، از بیست و هفتمین جشنواره فیلم فجر کنار گذاشته شد.
سرانجام، پس از پیگیری های نهادهای غیر دولتی سینما و برخی از داوران در جشنواره حضور یافت. اصغر فرهادی برای فیلم «درباره الی» چندین جایزه از خانه سینما گرفت اما سخنانش در جشن خانه سینما منجر به لغو مجوز ساخت فیلم بعدی اش یعنی «جدایی نادر از سیمین» شد.
فرهادی گفته بود «ای کاش وضع مملکت طوری شود که گلشیفته فراهانی بتواند برگردد، بهرام بیضایی برگردد، امیر نادری بتواند در ایران فیلم بسازد و امیدوارم که جعفر پناهی هم بتواند در ایران فیلم بسازد.»
جدایی نادر از سیمین و جایزه اسکار
مدتی بعد از سخنرانی جنجالی اش در جشن خانه سینما، در مورد صحبتهایش توضیحاتی داد و فیلمبرداری «جدایی نادر از سیمین» دوباره از سر گرفته شد.
این فیلم برای اولین بار، جایزه گلدن گلوب را برای ایران به ارمغان آورد؛ در دو بخش بهترین فیلم خارجی و بهترین فیلمنامه نماینده ایران در اسکار هشتاد و چهار شد، جایزه اسکار بهترین فیلم خارجی را گرفت و به این ترتیب نام اصغر فرهادی نه تنها به عنوان برجسته ترین فیلمساز ایران که به عنوان یکی از مطرح ترین سینماگران جهان به ثبت رسید.
گذشته؛ فیلمی به زبان فرانسه
هنوز دوسال از لحظه به یادماندنی ای که اصغر فرهادی اولین جایزه اسکار را برای ایران به ارمغان آورد نگذشته بود که فیلم بعدی اش، «گذشته» جایزه گلدن گلوب در بخش بهترین فیلم خارجی نیز نامزد شده است.
هر چند داستان به نظر ساده و معمولی می رسد اما فرهادی با ظرافت و هوشمندی لایه های مختلف و پیچیده روابط انسانی و عواطف آدمها رادرفیلم به نمایش گذاشته است.
داستان این است که زنی می خواهد از شوهر ایرانی اش جدا شود و درگیر عشقی تازه است. اتفاقی می افتد.هر کس تقصیر را گردن دیگری می اندازد و در نهایت خودش را مقصر می داند.
نقش زن را برنیس بژو ، بازیگر فرانسوی بازی می کند و در کنار علی مصفا و طاهر رحیم ، بازیگر فرانسوی اهل الجزایر نقش آفرینی می کند. او برای بازی در این فیلم برنده جایزه بهترین بازیگر زن جشنواره فیلم کن شد. فیلم «گذشته»، به زبان فرانسه است که زبان مادری فرهادی نیست. با این حال از دید بسیاری از منتقدان توانسته خود را با ضرباهنگ بازی هنرپیشه ها هماهنگ کند و در عین حال شیوه منحصر بفرد داستان گویی اش را نیز در فیلم هم پیاده کند.
فرهادی در این فیلم هم از داوری ، موعظه و پیام دادن می پرهیزد و تماشاگر را در پیچ و خم های داستان گرفتار می کند.
فروشنده؛ دومین جایزه اسکار برای سینمای ایران
فرهادی فیلم بعدی اش یعنی «فروشنده» که نام خود را از «مرگ یک فروشنده» نمایش برجسته «آرتور میلر» گرفته بار دیگر در ایران ساخت. این فیلم درگیر شدن یک زن و شوهر جوانی با ماجراهایی عجیب و غیرمنتظره است. نقش این دو را شهاب حسینی و ترانه علیدوستی بازی می کنند.
فروشنده که در لحظه آخر وارد جشنواره فیلم کن شد، دو جایزه اصلی این جشنواره را از آن خود کرد؛ جایزه بهترین بازیگر مرد برای شهاب حسینی و جایزه بهترین فیلمنامه برای اصغر فرهادی. هر چند فیلم «فروشنده» با نقدهای مثبت زیادی همراه بوده اما از گزند نقد منفی هم دور نبوده است.
برخی از منتقدین این مسأله را عنوان کردند که فرهادی می توانست به جای آنکه با تردید و در دقیقه نود فیلم را وارد جشنواره کند وقت بیشتری را برای تدوین آن بگذارد.
برخی نیز معتقدند داستانهای فرعی فیلم به قدری زیاد است که به داستان اصلی لطمه وارد شده است. علی رغم اینکه منتقدان بر این باورند که «فروشنده» بهترین فیلم فرهادی نیست، اما در این مسأله که بار دیگر فرهادی توانسته تماشاگر غیر ایرانی را با شرایط اجتماعی جامعه ایران آشنا کند ، هم نظر هستند.
هر چند شاید این فیلم از دید بسیاری از منتقدان، بهترین فیلم فرهادی نباشد اما آنطور که برخی پیش بینی می کردند به دلیل شرایط سیاسی روز آمریکا و در اعتراض به سیاستهای مهاجرتی دونالد ترامپ رئیس جمهوری آمریکاکه باعث شد اصغر فرهادی و ترانه علیدوستی از شرکت در اسکار منصرف شوند توانست دومین جایزه اسکار را برای فرهادی به ارمغان آورد.
آقای فرهادی در اعتراض به محدودیت‌های ویزایی ایرانیان برای ورود به آمریکا٬ به جای خودش انوشه انصاری و فیروز نادری را به عنوان دو آمریکایی ایرانی تبار موفق به مراسم اسکار فرستاد.
انوشه انصاری با خواندن پیام اصغر فرهادی٬ جایزه را به نیابت از او دریافت کرد.