کهن‌سال‌ترین جشنواره سینمائی جهان، هفتاد و چهارمین دوره خود را با ترکیبی از کهنه و نو آغاز می‌کند. فیلمهای جدید از کارگردانان برجسته، به اضافه معرفی چهره‌های جدید و غیرمتعارف، از جمله چهار فیلم از سینماگران ایرانی، و در کنار آنها، بزرگترین مجموعه کارهای جدید پیشگامان تکنولوژی جدید «واقعیت مجازی».
فصل جشنواره‌ها و جوایز، به سنت هر ساله، در آغاز سپتامبر، با جشنواره ونیز شروع می‌شود، از ۳۰ آگست تا ۹ سپتامبر، قبل از آنکه فیلمهای بحث‌انگیز، همزمان در خلوت کوهستانی کولورادو، برای خواص، در جشنواره تیلوراید، و در شلوغی بازار جنجالی تورانتو، برای عامه سینمادوستان در جشنواره سینمائی تورانتو، به نمایش درآیند.
حضور ایران
از سینمای ایران در بخش مسابقه فیلمی نیست، اما چهار فیلم از ایرانیان در ونیز امسال عرضه می‌شوند.
شیرین نشاط ، هنرمند بین‌المللی مقیم نیویورک که جایزه بهترین کارگردانی را در سال ۲۰۱۰ برای فیلم «مردان بدون زنان» از جشنواره ونیز دریافت کرد، با فیلم «درجستجوی ام کلثوم» به ونیز باز می گردد تا در بخش «روز ونیز» تا با ۱۰ فیلم دیگر رقابت کند.
یاسمین ال رئیس، ستاره سینمای مصر، بازیگر اصلی این فیلم است که در مراکش و اتریش فیلم‌برداری شده است.
شیرین نشاط در مصاحبه با «الاهرام» مصر، می‌گوید: «در جستجوی ام کلثوم تجربه یک زن فیلمساز ایرانی را بازگو می‌کند که هر چند خودش عرب نیست، ولی جرات کرده فیلمی در باره یک خواننده عرب بسازد.»
فیلم «بدون تاریخ، بدون امضا» دومین کار «وحید جلیلوند» با شرکت هدیه تهرانی، امیرآقائی، و نوید محمدزاده، که در جشنواره فجر رونمایی شد، در بخش افق ها نمایش داده می شود.
در این بخش، همچنین فیلم «ناپدیدی» نخستین فیلم بلند علی عسگری نمایش داده می‌شود، که با کمک مالی «صندوق فیلم دوحه» و «سینه کوفونداسیون رزیدانس» جشنواره «کن» ساخته شده است.
«ورایتی» در یک گزارش اختصاصی امروز (سه شنبه) خبر داد که حق پخش «ناپدیدی» قبل از آنکه به ونیز برسد، توسط شرکت پخش فیلم «نیو یوروپ» New Europe ورشو، لهستان، خریداری شد.
حضور پررنگ آمریکا
نسل میان‌سال و جاافتاده سینماگران نوین آمریکا، در روزهای نخست جشنواره ونیز، فیلمهای تازه خود را رو می‌کنند: الکساندر پین، جرج کلونی، درن ارونافسکی و بنیسیو دل تورو – همه در انتظار نامزدی اسکار.
طی چهار سال پیاپی، ونیز با رو کردن «جاذبه»، «مرد پرنده»، «نورافکن» و لالالند، تئاتر مجلل «لیدو» در جزیره جشنواره ونیز، طلایه‌دار اسکار بود.
هر چند همه این فیلم‌ها بلافاصله در «تیلوراید» هم رونمایی شدند، ولی چنانکه «البرتو باربه‌را» مدیر جشنواره ونیز، روز سه شنبه ۲۹ آگست (۷ شهریور)، به مفسر مجله تخصصی «ورایتی» می‌گوید، ونیز رقیب ندارد.
«باربه‌را» می‌گوید: «در تیلوراید ۱۰ منتقد فیلم‌ها را می‌بینند ولی در ونیز ۳ هزار روزنامه‌نگار از همه دنیا حضور دارند.»
از سینمای مستقل آمریکا، فیلم «برآمده از میسوری» از کارگردان «مارتین مک‌دانا» میهمان امسال ونیز است. اما نگاه‌ها متوجه «درن ارونافسکی» است و فیلم «مادر!» با شرکت «جنیفر لارنس»، «هاویه باردم» و «میشل فایفر».
واقعیت مجازی
جشنواره ونیز با نمایش ۱۱ فیلم در بخش تازه «واقعیت مجازی» Virtual Reality برای معرفی این رشته جدید بیان هنری، خود را از جشنواره های دیگر جلو انداخته است. تنها در «ترایبکا» نیویورک و «ساندنس» یوتا، چنین بخشی وجود داشت که بیشتر به نمایش کالاهای الکترونیک و فیلمهای «فراگیر» اختصاص داشت.
در بخش رقابتی جدید «واقعیت مجازی» که در نوع خود در سینمای جهان تازگی دارد، ۲۲ اثر عرضه می‌شوند، و در کنار آن، نمایشگاه بزرگی هم به صورت دوساله، یا «بی ینال» آغاز می شود.
برنامه‌ریز این بخش از جشنواره ونیز، میشل ریلاک Michel Reilhac یکی از کارشناسان این رشته جدید است که بعد از آنکه راه انداختن بخش تازه را به مدیران جشنواره قبولاند، «لیزروزنتال» مدیرعامل شرکت Power to the Pixel لندن را برای همکاری برگزید.
از جمله آثاری که در این بخش عرضه می‌شوند، نشریات تخصصی کار جدید هنرمند و آهنگساز نیویورکی «لوری اندرسن» با همکاری «هوانگ هسین شی‌ین» را مطرح کرده‌اند، اثری به نام La Camera Insabbiata «دوربین در قفسه»، اتاقی بزرگ با دیوارهای پر از نوشته که در آن می‌توان پرواز کرد.
تنوع
جشنواره ونیز امسال بخش ویژه ای را به تقدیر از کارگردان برجسته انگلیسی «استیون فری‌یر» اختصاص داده است، که ضمن مروری بر فیلمهای برگزیده او، جایزه Jaeger-LeCoultre Glory to the Filmmaker را به او تقدیم می‌کند. این جایزه سال گذشته به امیر نادری فیلمساز برجسته مقیم نیویورک تعلق گرفت.
آلبرتو باره‌را، مدیر جشنواره، «فری‌یر» را از نظر اهمیت، در کنار «کن لوچ» و«مایک لی» سینماگران برجسته سینمای اجتماعی انگلستان قرار می‌دهد.
فیلم جدید او «ویکتوریا و عبدل» در جشنواره ونیز رونمایی می شود، با شرکت «جودی دنچ» در نقش ملکه ویکتوریا.
«باربه‌را» بر تنوع فیلمهای بخش مسابقه، تاکید می‌کند. از فیلم «جریان انسان» Human Flow ساخته «آی وی‌وی» هنرمند همه‌کاره چینی، تا «کاهش‌سازی» از الکساندر پین، و «شیاد حومه» هر دو با شرکت «مت دی‌من»، از «روستای شیرین» داستان بومیان استرالیا، ساخته «وارویک تورنتون» (برنده دوربین طلایی کن در سال ۲۰۰۹) تا فیلم «فرشتگان سفید می‌پوشند» از «وی‌وی‌یان شو» کارگردان نوآمده چینی، تا Jusqu’a la gardeداستان یک طلاق در فیلم اول کارگردان فرانسوی «زاویه له‌گراند».
نیویورک تایمز فیلم «مکتوب، عشق من، یکی می‌خوانم» Mektoub, My Love: Canto Uno یکی از پنج فیلم بحث‌انگیز امسال ونیز می‌داند. این فیلم را «عبدالطیف کشیش» هنرمند فرانسوی، ساخته است که فیلم بی‌پرده «آبی گرم‌ترین رنگ است» او در باره عشق یک زن جوان به زنی بزرگتر از خودش، جایزه «نخل طلایی» کن را گرفت. «مکتوب» در باره بازگشت مردجوانی به شهر زادگاهش در جنوب فرانسه است.
به گزارش «هالیوود ریپورتر» کشیش فیلم «مکتوب» را قبل از فیلم «آبی» و با بودجه همان فیلم ساخته بود، ولی تهیه‌کننده که دو فیلم به جای یکی به دست آورده بود، پخش آن را به بعد موکول کرد.
ترسناک‌ساز کابوس‌اندیش، «گی‌یرمو دل تورو» با فیلم «شکل آب» با شرکت «سلی هاوکینز» در نقش یک کارشناس لال آزمایشگاه، در ونیز امسال شرکت دارد.این فیلم، در باره لابراتواری است که مخلوق جدید خود «ماهی – انسان» را از نظرها پنهان کرده است. به نظر منتقد نیویورک تایمز، «شکل آب» یکی از پنج فیلم برتر ونیز خواهد بود.
اما فیلمهای بخش مسابقه امسال ونیز، تازگی دارند. از ۲۱ فیلم، تقریبا سه چهارم، یا ۱۵ فیلم، ساخته کارگردانانی هستند که پیش از این برای جایزه «شیرطلائی» ونیز رقابت نداشته‌اند.
