شیرین نشاط، هنرمند هنرهای تجسمی بعد از ساختن ویدئو و فیلم سینمائی، این هفته به دعوت جشنواره «زالتسبورگ» در اتریش کارگردانی اپرا را تجربه می کند. کار جدید او اجرائی از «آیدا» اپرای مشهور قرن ۱۹ «جوزپه وردی» است که «انگلا مرکل» صدراعظم آلمان و همسرش یکشنبه شب، در میان تماشاگران نخستین اجرای آن حضور داشتند.
این هنرمند نیویورکی که چیدمان های او از عکس و ویدیوی زن های چادر به سر در موزه های بزرگ و کوچک جهان پراکنده است، برای فیلم سینمائی «زنان بدون مردان» در سال ۲۰۱۰ جایزه بهترین کارگردانی جشنواره سینمائی ونیز را تصاحب کرد و حالا در جشنواره زالتسبورگ کارگردانی اپرا را نیز به تجربه‌های هنری خود اضافه می‌کند.
«مارکوس هینترهاوزر» رئیس جشنواره پنج هفته‌ای موسیقی کلاسیک وهنرهای نمایشی زالتسبورگ، که هوای تازه‌ای به این جشنواره موسیقی قدیمی دمیده، از «شیرین نشاط» دعوت کرده بود که تخیل خارق‌العاده بصری خود به صحنه اپرا منتقل کند.
شیرین نشاط در مصاحبه‌ای که روز چهارشنبه روز اول شهریور در نشریه هنری «آرت نت» نیویورک منتشر شد، گفت: «این یکی از خلاق‌ترین و نیروبخش‌ترین تجربه‌های هنری بود که تاکنون داشته‌ام.»
خانم نشاط در مصاحبه با «دویچه وله» رادیوتلویزیون دولتی آلمان افزود: «آیدا، روایت‌های غربی و غیرغربی گوناگونی داشته و می‌دانم که به خاطر تصویر بدوی و وحشی که از مصر باستان عرضه می‌کند، مورد انتقاد بوده است.»
نشاط یادآور شد که «وردی» اپرای «آیدا» را مانند اپراهای مردمی دیگرش برای سرگرم کردن تماشاگران اروپائی نوشته است.
در «آیدا» شاهزاده قوم «نوبه» به اسارت مصریان در می‌آید و مورد آزار و خشونت قرار می‌گیرد.
در اجرای «شیرین نشاط» نقش شاهزاده‌خانم «نوبه» ای را خواننده برجسته روسی سوپرانو «انا نتربگو» Anna Netrebko اجرا می‌کند و رهبری ارکستر بر عهده «ریکاردو موتی» است.
شیرین نشاط گفت: از دید او رابطه مثلث عشقی در محور قصه اپرا، میان «رادامس»، «آیدا» و «آمنریس» بیشتر از جنبه‌های مذهبی و حکومت خودکامه پادشاه مصر که در اپرا تصویر می‌شود، اهمیت داشت.
او افزود: «کار من دقیقا همین است... همیشه در باره زنان بوده و برخورد میان استبداد سیاسی و بنیادگرایی مذهبی، و زن‌ها، نماینده فردیت و انسانیت هستند.»
نشاط اپرای «آیدا» را یک داستان بی‌زمان و جهانی توصیف می‌کند که به ویژه به زمان امروز خیلی ارتباط دارد.
نشاط گفت: «آنچه دوست نداشتم این بود که به طور سنتی، اجراهای آیدا همیشه شاخه‌ای از تخیل اروپایی بوده و اغلب در آن تصویری منفی از مردم مصر و اتیوپی باستان عرضه شده.»
نشاط افزود: «بنابراین، در اجرای من، مصر باستان، مصر باستان نیست، بلکه اروپا است ومذاهب، ترکیبی است از اسلام، یهودیت و مسیحیت، و زمان اپرا، به جای اینکه امروزی یا آینده باشد، عصر حجر است.»
«نیومی ریا» در نشریه نیویورکی «ارت نت» می‌نویسد اجرای «آیدا» همیشه به زیاده‌روی در استفاده از دکورهای مجلل شهرت داشته، ولی شیرین نشاط از زیبائی‌شناختی امساک‌گرایانه یا مینیمالیستی در کارگردانی «آیدا» استفاده می‌کند.
نشاط در مصاحبه با این نشریه می گوید: «سعی کردم یک قطعه مجسمه به وجود بیاورم. یک مکعب ساده که از معماری مصر باستان متاثر است، وسط صحنه قرار دارد و از هیچ ابزار صحنه‌ای دیگری هم استفاده نمی شود.»
زالتسبورگ چهارمین شهر بزرگ اتریش، در دامنه کوه‌های آلپ قرار دارد و زادگاه ولفگانگ آمادئوس موتسارت موسیقیدان بزرگ است. جشنواره زالتسبورگ که ماه گذشته آغاز شد، این هفته به کار خود خاتمه می‌دهد.
