یک تحلیلگر مسائل ایران می‌گوید گرانی‌ها موجب ویرانی نظام اجتماعی شده و دولت پس از درآمدزایی از شوک ارزی و آشفتگی در بورس، حالا به سراغ مالیات رفته است.
مجید توکلی، تحلیلگر مسائل ایران، در یادداشتی که به صورت رشته توییت منتشر کرده، تورم را «راحت‌ترین مالیات برای دولت» توصیف کرده و گفته است: «تورم (گرانی) در حکومت‌های تمامیت‌خواه می‌تواند به سلطه و کنترل بیشتر منجر شود؛ چون حکومت مالک همه چیز است.»
پیش‌تر، نوید جمشیدی سردبیر وب‌سایت آسیانیوز در گفت‌وگویی با بخش فارسی صدای آمریکا، به افزایش بیش از ۶۰ درصدی مالیات‌ها در لایحه بودجه ۱۴۰۱ اشاره کرده و گفته بود: «درآمد مالیاتی در بودجه تعریف شده که این به هیچ عنوان نمی‌تواند محقق شود مگر این که بروند سراغ کارتل‌های بزرگ اقتصادی که عموما مرتبط با هسته سخت قدرت در جمهوری اسلامی هستند و اصلا مالیات پرداخت نمی‌کنند یا بسیار بسیار اندک پرداخت می‌کنند. در غیر این صورت این مالیات باعث می‌شود که فشار بیشتر به بخش خصوصی به بنگاه‌های کوچک بیاید. آنها یا تعطیل کنند یا از کشور بروند که همین فرار سرمایه است.»
به عقیده جمشیدی، این افزایش مالیات در برنامه بودجه موجب «فساد بسیار کلانی» می‌شود و گسترش رشوه در میان ممیزهای مالیاتی را در پی خواهد داشت.
مجید توکلی، زندانی سیاسی پیشین، در شرح وضعیت کنونی ایران نوشته است: «مصادره‌ها به‌شدت افزایش یافته است. به بهانه‌ی نظارت بر بازار، کالاهای خارجی از فروشگاه‌ها جمع‌آوری و تا دو برابر هم جریمه می‌شوند.»
در پاییز گذشته در پی دستور رهبر جمهوری اسلامی مبنی بر ممنوعیت واردات لوازم خانگی کره‌ای، شورای عالی مناطق آزاد تجاری در بخشنامه‌ای اعلام کرد واردات لوازم خانگی که ساخت این کشور باشد، یا نشان تجاری آن را داشته باشد به مناطق آزاد ایران ممنوع است.
مجید توکلی با اشاره به واگذاری رانتی مالکیت‌ها و مانع بودن آن برای تصمیم دولت در تحول اقتصادی، پیش‌بینی می‌کند که «ارزش تمام سهام‌های بورس ... سقوط خواهد کرد و اثرات اجتماعی مداخله‌های دولت آشکار می‌شود.»
به‌تازگی بلوک ۱۸ درصدی سهام شرکت صنایع پتروشیمی خلیج فارس که با ارزشی بالغ بر ٢٩٠ هزار میلیارد تومان در حال حاضر بزرگ‌ترین شرکت در بازار سهام ایران است، به فروش گذاشته شده است و یک مقام پیشین سازمان خصوصی‌سازی گفته است که این هلدینگ مشتری «دست‌به‌نقد» دارد.
سخنگوی کمیسیون اصل ۹۰ مجلس شورای اسلامی نیز گفته است که در صورت واگذاری ۱۸ درصدی سهام هلدینگ خلیج فارس به بخش خصوصی، سهم حاکمیتی شرکت ملی صنایع پتروشیمی و توسعه‌گری دولت حذف خواهد شد.
توکلی در بخش دیگری از یادداشت خود گفته است که جمهوری اسلامی تلاش می‌کند با افزایش بهای زندگی در شهرهای بزرگ، از روند مهاجرت جلوگیری کند، چرا که «مهاجرت به شهرهای بزرگ (به‌ویژه تهران)، یک مسئله امنیتی و تشدیدکننده مبارزه‌های اجتماعی و سیاسی خواهد بود.»
آقای توکلی با اشاره به از بین رفتن طبقه متوسط در ایران گفته است که «طبقه متوسط کم‌شمارشده» که در خدمت ساختار رانتی است، «مدت‌ها است که علاقه‌ای به گذار شتابان به دموکراسی ندارد. درآمدهای آنها به حکومت متصل شده است و به تغییر سیاسی و زیر و رو شدن این وضعیت بدبین‌اند و حافظ وضع موجود شده‌اند.»
گسترش روزافزون فقر یکی از معضلات مهم سال‌های اخیر در ایران بوده و با شدت گرفتن مشکلات اقتصادی در ماه‌های اخیر، سفره خانواده‌های ایرانی بیش از پیش خالی شده است.
بخش بزرگی از جمعیت ایران زیر خط فقر قرار دارد و به گفته برخی کارشناسان مشکلات مزمن تورم، رکود و رشد منفی اقتصادی، بیکاری و فساد، کمر اقتصاد ایران را شکسته است. بنا بر آمار رسمی دفتر پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، از سال ۱۳۹۰ تا سال ۱۳۹۸ هر ایرانی به طور متوسط ۳۶ درصد فقیرتر شده‌اند.
