آژانس بین المللی انرژی اتمی روز سهشنبه با صدور بیانیهای، بدون اشاره به سخنان روز گذشته نخست وزیر اسرائیل در مورد تلاش مخفیانه ایران برای دستیابی به سلاح هستهای، گفت مدیرکل آژانس در دسامبر ۲۰۱۵ آخرین گزارش خود را درباره فعالیتهای گذشته و حال هستهای تهران به شورای حکام ارائه و در آن چنین ارزیابی کرد که پیش از پایان سال ۲۰۰۳ نوعی ساختار سازمانی در ایران وجود داشت که برای هماهنگ کردن طیفی از قعالیتهای مرتبط با ساخت ابزار انفجاری هستهای مناسب بود.
این نهاد نظارتی هستهای سازمان ملل متحد در ادامه بیانیه گفت، هرچند پس از ۲۰۰۳ نیز برخی فعالیتهایی رخ داد، اما تلاش هماهنگ شدهای تلقی نمیشدند. آژانس همچنین چنین ارزیابی کرد که این فعالیتها از حد مطالعات علمی فراتر نرفتند. ضمن آن که در همان گزارش یوکیا آمانو نیز تصریح شده است که آژانس پس از سال ۲۰۰۹ هیچ نشانه معتبری از فعالیتهای مرتبط با ساخت ابزارهای انفجاری هستهای در ایران مشاهده نکرده است. شورای حکام نیز بر اساس گزارش مدیرکل، پرونده را بست.
بیانیه آژانس بین المللی انرژی اتمی که مسئولیت نظارت بر اجرای توافق جامع هستهای سال ۲۰۱۵ بین قدرتهای جهانی با ایران را بر عهده دارد، ظاهرا در واکنش به سخنان روز دوشنبه بنیامین نتانیاهو نخست وزیر اسرائیل است که از دسترسی به حجم زیادی از اطلاعات محرمانه مربوط به فعالیتهای هستهای با ابعاد نظامی در ایران خبر داد و تهران را متهم کرد حتی پس از اجرای توافق به تلاش خود برای دستیابی به سلاح هستهای ادامه داده است و در نتیجه توافق سال ۲۰۱۵ بر مبنای دروغ بنا شده است.
ایران و شش قدرت جهانی عضو گروه ۱+۵، شامل ایالات متحده، بریتانیا، فرانسه، روسیه، چین و آلمان، پس از بیش از یک دهه گفتوگوی دیپلماتیک موفق شدند روز ۱۴ ژوئیه ۲۰۱۵ (۲۳ تیر ۱۳۹۴) در وین پایتخت اتریش به یک توافق جامع و نهایی بر سر پرونده هستهای بحثبرانگیر ایران دست یابند؛ به این صورت که در ازای اعمال محدودیتهایی مشخص بر برنامه هستهای و فعالیتهای مرتبط با آن در ایران، تحریمهایی که پیشتر به واسطه همین فعالیتها علیه آن کشور وضع شده بود، لغو شوند.
اسرائیل با این استدلال که رژیم ایران قابل اعتماد نیست، از ابتدا با آن گفتوگوها و توافق برآمده از آن مخالف بود.
مایک پمپئو وزیر خارجه ایالات متحده در اولین واکنش به افشاگری دیروز نخست وزیر اسرائیل، با صدور بیانیهای، اسناد ارائه شده توسط بنیامین نتانیاهو را معتبر دانست و گفت توافق هستهای ایران به جای باور خوب و شفافیت، بر روی دروغهای جمهوری اسلامی بنا شده است. وی همچنین گفت که آمریکا در جریان جزئیات آن قرار دارد.
با این حال، بوریس جانسون وزیر خارجه بریتانیا در واکنش به اظهارات روز گذشته نخست وزیر اسرائیل گفت، «توافق هسته ای ایران بر اساس اعتماد به نیات ایران بنا نشده است، بلکه بر اساس راستی آزمایی سختگیرانه بنا شده؛ از جمله تدابیری که اجازه میدهد بازرسان آژانس بین المللی انرژی اتمی به صورت سرزده و بدون اطلاع قبلی به برنامه هستهای ایران دسترسی داشته باشند.»
وی گفت، این واقعیت که ایران تا سال ۲۰۰۳ مخفیانه تحقیقات حساسی را انجام داده است، نشان میدهد که چرا ما امروزه نیاز به دسترسی به برنامه هستهای ایران و بازرسی از تاسیسات مرتبط با آن را داریم: «تدابیر راستی آزمایی در توافق، کار ایران را برای از سر گیری احتمالی چنان تحقیقاتی از قبل هم دشوارتر میکند. این یک دلیل خوب دیگر برای حفظ توافق است، تا در عین حال به نگرانیهای مشروع ایالات متحده و دیگر متحدانمان رسیدگی شود.»
فدریکا موگرینی رئیس سیاست خارجی اتحادیه اروپا هم آژانس بین المللی انرژی اتمی را تنها نهاد بی طرف مسئول برای نظارت بر اجرای تعهدات ایران دانست و گفت، اگر کشوری اطلاعاتی در مورد عدم پایبندی تهران به هر نحوی به تعدات خود در توافق دارد، باید از طریق ساز و کار متناسب «مشروع و شناخته شده» اقدام کند.
هایکو ماس وزیر خارجه آلمان در گفتوگو با نشریه «بیلت» که عصر سه شنبه منتشر شد، خواستار تحقیقات فوری آژانس بین المللی انرژی اتمی در مورد اتهاماتی شد که نخست وزیر اسرائیل علیه ایران مطرح کرده است و گفت، «دقیقا به این دلیل که نمیتوانیم اجازه دهیم ایران به سلاح هستهای دست پیدا کند، مکانیزم کنترلی موجود در توافق باید کار خود را انجام دهد.»
سخنگوی وزارت خارجه فرانسه نیز با بیان این که اطلاعات ارائه شده توسط نخست وزیر اسرائیل در مورد برنامه گذشته تسلیحاتی هستهای ایران را میتوان مورد مطالعه قرار داد، گفت که این اطلاعات میتواند مبنایی شود برای حرکت به سمت دستیابی به تضمینهای بلندمدت در مورد فعالیتهای هستهای ایران.
جمهوری اسلامی ایران هرگونه تلاش برای رسیدن به سلاح هستهای را نفی میکند. محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه ایران، نخست وزیر اسرائیل را «چوپان دروغگو» نامید.
