با نزدیک شدن به مهلت مقرر سوم آذر ماه برای رسیدن به توافق جامع بر سر برنامه هسته‌ای ایران، روزنامه واشنگتن پست در مقاله‌ای به گفتگوهای جاری بین تهران و قدرت‌های جهانی پرداخته و می‌نویسد برای شش کشور عضو گروه ۱+۵، هدف از این گفتگوها همواره مشخص بوده است، و آن مسدود کردن مسیر دستیابی ایران به سلاح اتمی و در نهایت لغو تحریم‌هایی است که اقتصاد ایران را زمین‌گیر کرده و مردم آن کشور را به سختی انداخته است.
به باور کارول مورلو نویسنده مقاله، در حالی که مذاکره‌کنندگان دو طرف قرار است این هفته در وین پایتخت اتریش بار دیگر گردهم آیند تا آخرین دور گفتگوها برای رسیدن به توافق نهایی را پیش از رسیدن به ضرب‌الاجل ۳ آذر (۲۴ نوامبر) برگزار کنند، فائق آمدن به دهه‌ها «بی‌اعتمادی متقابل» و برطرف کردن تردیدها درباره سال‌ها «فعالیت مبهم» ایران در زمینه هسته‌ای، شاید دشوار باشد.
در حالی که دو طرف به سرعت به مهلت تعیین شده نزدیک می‌شوند، سه روز مذاکره فشرده در مسقط پایتخت عمان در هفته گذشته نتیجه‌ای محسوسی به دنبال نداشت؛ و حالا، مذاکره‌کنندگان و کارشناسان هسته‌ای، هر روز بیشتر نسبت به احتمال رسیدن به توافق نهایی تا پیش از ضرب‌الاجل تعیین شده ابراز بدبینی می‌کنند.
مذاکره‌کنندگان ایرانی و روس، که تا همین اواخر می‌گفتند زمان کافی برای دستیابی به توافق وجود دارد، هفته گذشته اذعان کردند که احتمال دارد زمان گفتگوها بار دیگر تمدید شود. باراک اوباما رئیس جمهوری ایالات متحده نیز هشدار داد که شاید نتوان تا موعد مقرر به نتیجه مورد نظر رسید.
واشنگتن پست در ادامه از مارک فیتزپاتریک، دیپلمات پیشین آمریکایی و مدیر برنامه خلع‌سلاح و منع تکثیر سلاح‌های کشتار جمعی در مؤسسه بین‌المللی مطالعات استراتژیک، می‌نویسد «کاملا روشن است که اگر معجزه‌ای رخ ندهد، تا ۲۴ نوامبر توافق جامعی حاصل نخواهد شد.»
به باور آقای فیتزپاتریک «دو طرف همچنان از یکدیگر فاصله دارند و مواردی که برای رسیدن به توافق لازم است، بیش از حد پیچیده هستند که بتوان همگی آنها را یکجا حل و فصل کرد، حتی اگر طرفین واقعاً بخواهند چنین کنند.»
طبق توافق اولیه سوم آذر ۱۳۹۲ بین ایران و گروه ۱+۵ شامل آمریکا، بریتانیا، فرانسه، چین، روسیه و آلمان در وین، تهران از توسعه فعالیت‌های هسته‌ای خودداری کرده و در ازای آن بخشی از تحریم‌ها علیه آن کشور کاهش یافته است. در صورتی که گفتگوهای جاری به نتیجه مورد نظر نرسد و مهلت مذاکرات تمدید نشود، این توافق که به «طرح اقدام مشترک» موسوم است، باطل خواهد شد.
به باور نویسنده واشنگتن پست، در این صورت اگر ایران تصمیم بگیرد از این گفتگوها خارج شود و ظرفیت‌های هسته‌ای خود را افزایش دهد، آنگاه به مقابله نظامی منجر خواهد شد، که این می‌تواند به سرعت به خارج از مرزهای ایران کشیده شود و منطقه‌ای که هم‌اکنون هم درگیر جنگ و التهاب است را، با خشونت و بی‌ثباتی بیشتری روبرو کند.
بهترین سناریو این است که هر دو طرف قبول کنند به گفتگوها ادامه دهند.
علی واعظ، پژوهشگر ایرانی گروه بین‌المللی بحران که مطاعات خود را بر پرونده هسته‌ای ایران متمرکز کرده است، می‌گوید «آنچه که هنوز امکان‌پذیر است، تحولی است که افزودن بر مدت زمان گفتگوها را بتواند توجیه کند.»
مذاکره‌کنندگان ایران و گروه ۱+۵ تاکنون از ذکر جزئیات گفتگوهایی که در طول یک سال گذشته در جریان بوده است، خودداری کرده‌اند. با این حال از اظهارنظرهای مقام‌های دو طرف مشخص شده است که در مواردی مانند سطح و گستره غنی‌سازی اورانیوم در ایران و نیز نحوه یا زمان‌بندی برداشتن تحریم‌های اعمال شده بر ایران، از موارد اختلافی عمده‌ای است که همچنان باقی مانده‌اند.
قدرت‌های جهانی، بویژه ایالات متحده، از ایران می‌خواهند از ۱۹ هزار سانتریفیوژ فعال خود به اندازه‌ای کم کند که اگر زمانی خواست مخفیانه به سمت ساخت سلاح هسته‌ای حرکت کند، بازرسان بین‌المللی به راحتی بتوانند متوجه آن شوند.
ایران می‌گوید برنامه هسته‌ای صلح‌آمیزی را با هدف تولید انرژی و کاربردهای علمی در زمینه‌های پزشکی و کشاورزی دنبال می‌کند و به دنبال ساخت بمب نیست.
برخی در ایالات متحده و دیگر کشورهای طرف مذاکره با ایران، به برنامه هسته‌ای آن کشور با دیده تردید می‌نگرند و می‌خواهند بدانند آیا ایران زمانی برنامه ساخت سلاح هسته‌ای داشته است یا خیر؛ و اگر داشته، آیا همچنان آن برنامه ادامه دارد یا خیر.
اما ایران تاکنون مجوزهای کافی برای بازرسی‌های لازم به منظور راستی‌آزمایی ادعاهای مطرح شده – هم از جانب ایران و هم از جانب کسانی که فعالیت‌های احتمالی هسته‌ای با ابعاد نظامی را مطرح می‌کنند – را صادر نکرده و همه اطلاعات مورد نیاز آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در همین زمینه را نیز ارائه نکرده است.
نحوه لغو تحریم‌ها، یکی دیگر از موارد اختلاف دو طرف ذکر شده است. ایران خواهان لغو فوری و سریع تحریم‌ها است، در حالی که دیپلمات‌های آمریکایی و اروپایی می‌خواهند تحریم‌ها به تدریج، و پس از آن که همکاری ایران مشخص شد، برداشته شوند.
واشنگتن پست در ادامه مقاله از رابرت آینهورن عضو ارشد مؤسسه بروکینگز نقل می‌کند که اگر نتوان روی عوامل کلیدی به توافق رسید، آنگاه این پرسش بجا مطرح خواهد شد که آیا یک توافق نهایی اصولا می‌تواند حاصل شود؟
به گفته آقای آینهورن، «این نیازمند همکاری‌های فراوانی از سوی ایران است و البته زمان می‌برد. واقع‌بینانه نیست که، قبل از آن که ایران چنین همکاری‌هایی را انجام دهد، از کنگره خواسته شود تا تحریم‌ها علیه آن کشور را لغو کند.»
---------------------------------------------
برگردان فارسی اين مقاله تنها به جهت اطلاع‌رسانی منتشر شده و نظرات بيان شده در آن، الزاماً بازتاب ديدگاه صدای آمريکا نيست.
