مقاله ای از روزنامه ایندپندنت
حسن روحانی، از آغاز ریاست جمهوری اش در سال ۱۳۹۲ تا کنون، به ایالات متحده، چین، ترکیه، افغانستان، روسیه، و شماری از کشورهای آسیای مرکزی سفر کرده است. اما او جدا از حضوری کوتاه در نشست اقتصادی داووس در سوییس، تا پیش از این هفته، در مقام رییس جمهوری از اروپا بازدید نکرده است.
او طی چند روز آینده با رهبر کاتولیک‌های جهان و رهبران ایتالیا و فرانسه ملاقات خواهد کرد. این نخستین سفر یک رییس جمهور ایران به اتحادیه اروپا در بیش از یک دهه اخیر است.
واتیکان می گوید گفتگوهای روحانی با پاپ فرانسیس در برگیرنده "طیفی وسیع و مبسوط، و در جهت هموار کردن راه اعتماد و دوستی پایدار" میان جمهوری اسلامی ایران و کلیسای کاتولیک خواهد بود.
پاپ فرانسیس قویا از توافق قدرت های بین المللی با ایران بر سر برنامه هسته ای تهران حمایت کرده و آن را "گامی قاطع به سوی جهانی امن تر و متحدتر" خوانده است. همین توافق، عامل گرم شدن روابط دیپلماتیک تهران با غرب است که از سوی اسراییل و جناح راست در آمریکا با انزجار و هشدار روبرو شده است.
به نظر می رسد پس از سال ها رد و بدل اتهامات متقابل، ایران به آغوش غرب باز می گردد. اندکی پیش از آغاز سفر ریاست جمهوری، مقام های ایرانی بار دیگر در مذاکرات وین حضور پیدا می کنند؛ مذاکراتی که هدف از آن برقراری صلح در میانه جنگ داخلی خونین سوریه است. ایران تا پیش از این از حضور در این گفتگوها منع شده بود. حضور گروه نمایندگی تهران پذیرش تاکتیکی این مهم توسط غرب است که بدون مشارکت یکی از حامیان اصلی بشار اسد و یک بازیگر منطقه ای عمده، حل مساله ممکن نیست.
به نظر می رسد پس از سال ها رد و بدل اتهامات متقابل، ایران به آغوش غرب باز می گردد.
روحانی از زمانی که قدرت را در دست گرفته به مسافری باتجربه بدل شده است، اما او در سفرهای قبلی اش در خارج از ایران چنین مورد توجه قرار نگرفته بود. مقام های غربی که با او ملاقات کرده اند می گوید، او شخصیتی مؤدب است که به آرامی حرف می زند و درک قابل توجهی از سیاست عملی دارد.
به گفته یک دیپلمات ارشد بریتانیایی که در حال حاضر برای یک اندیشکده کار می کند "برخلاف برداشتی که ممکن است تحت تاثیر اسراییل و جمهوریخواهان تندرو داشته باشید، روحانی یک عوام فریب هوچی نیست. او خود را رهبر مدرن کشوری مدرن نشان می دهد و این احساسی است که در این سفر برجسته خواهد شد."
البته سفر روحانی به اروپا به سیاست محدود نخواهد بود؛ نمایندگان بخش های دولتی و خصوصی اقتصاد او را همراهی خواهند کرد. محسن جلال پور، رییس اتاق بازرگانی و صنایع و معادن ایران، یکی از این نمایندگان، می گوید حسن روحانی نیروی عمده پشت حضور آن ها در این سفر بود.
سفر حسن روحانی به اروپا به سیاست محدود نخواهد بود؛ نمایندگان بخش های دولتی و خصوصی اقتصادی نیز او را همراهی خواهند کرد.
به گفته ی جلال پور "ما انتظار امضای قراردادهای تجاری را داریم، ظرفیت های جدیدی برای سرمایه گذاری های مشترک ایران با موسسات فرانسوی و ایتالیایی ایجاد خواهد شد. شرکت در یک کنفرانس همکاری اقتصادی در حضور روسای جمهوری ایران و فرانسه نهایی شده است. ملاقات ها و جلسات مهم مشابهی هم در ایتالیا افزون بر یک ضیافت شام با حضور نخست وزیر ایتالیا که محل بحث های تجاری خواهد بود، برگزار می شوند."
جریان مداوم سفر هیات های تجاری همراه با وزیران اروپایی به ایران همچنان ادامه دارد؛ سفر هیات همراه فیلیپ هاموند وزیر خارجه بریتانیا، یکی از آنها بود.
حجم روابط تجاری بین ایتالیا و ایران، و فرانسه و ایران در سال ۲۰۱۳ میلادی، به ترتیب ۶۹۶ و ۴۸۱ میلیون یورو بود. اما لغو تحریم ها انتظارات را برای رونق اقتصادی در کشوری که تشنه سرمایه گذاری خارجی و کالا است بالا برده است. جو کیزر مدیر اجرایی گروه صنعتی زیمنس آلمان می گوید "ما در مورد جمعیتی ۸۰ میلیونی صحبت می کنیم که نیاز به تامین انرژی و بهداشت دارند و می خواهند در تجارت نفت و گاز دوباره دست به زانوی خود بزنند، پس فرصت ها و بخت هایی وجود دارند."
جریان مداوم سفر هیات های تجاری همراه با وزیران اروپایی به ایران نیز همچنان ادامه دارد.
چین، هند، و ژاپن از جمله کشورهای پیگیر تجارت با ایران هستند و تهران می خواهد آمریکا و اروپا بدانند که آنها نباید درباره گرفتن سهم عمده ای از این بازار احساس راحتی کنند. محمدباقر نوبخت، سخنگوی دولت روحانی، می گوید "کشورهایی که خواهان اجرای تحریم های شدیدتر علیه ایران بودند حالا برای رسیدن به تهران برای فرصت های تجاری از همدیگر سبقت می گیرند، اما آنها باید بدانند که ایران منافع خود را دنبال می کند و آنچه برای ما بهتر است را انتخاب خواهیم کرد."
این حس اعتماد به نفس فزاینده در میان وزیران و دیپلمات های ایرانی خصوصا در برابر رقبای سنی دیده می شود.
حملات عربستان سعودی به ایران به خاطر حمایت های تهران از رژیم بشار اسد، با تندی پاسخ داده می شود. در یک تقابل اخیر، وقتی عادل الجبیر وزیر خارجه عربستان سعودی، ایران را به "اشغال سرزمین های عرب" در سوریه متهم کرد، معاون وزیر خارجه ایران در واکنش گفت این سعودی ها بودند که یمن را "اشغال" کردند؛ اشاره او به نبرد نیروهای تحت رهبری ریاض با شورشیان حوثی مورد حمایت ایران بود.
این تغییر لحنی آشکار نسبت به لحن پیشتر نرم تر تهران است و به گفته مقام های ایرانی نتیجه ممانعت از ورود ایران به شکل گیری ائتلافی ضدداعش است.
این اعتماد به نفس در حوزه سیاست داخلی هم دیده می شود و روحانی به نظر می رسد بیش از پیش آماده ایستادن در برابر محافظه کاران و نیروهای مذهبی است. روحانی این هفته علنا در دفاع از اختلاف نظرها در ایران صحبت کرد و گفت "دولت باید نقد شود، قوه قضاییه باید نقد شود و مجلس باید مورد نقد قرار گیرد."
چین، هند، و ژاپن از جمله کشورهای پیگیر تجارت با ایران هستند و تهران می خواهد آمریکا و اروپا بدانند که آنها نباید درباره گرفتن سهم عمده ای از این بازار احساس راحتی کنند.
روحانی شرایطی را برای این نقد اضافه کرد "منتهی نقد باید باشد، نه اتهام و تخریب و تهمت و دروغ"؛ اما با این وجود سخنان او از سوی آیت الله صادق آملی لاریجانی، رییس قوه قضاییه ایران، به شدت رد شد: "رییس جمهور محترم دو سه عبارت را به کار بردند ... اگر مقصود این است که القا کنیم قوه قضاییه این طور (فاسد) شده است، که افترا است، و اگر غیر از آن باشد، اهانت است."
این نخستین بار بود که رییس جمهوری ایران با یک روحانی قدرتمند بطور علنی رو در رو می شد، اما حسن روحانی عذرخواهی نکرد و مقام های دولتی هم گفتند رییس جمهور نمی خواهد از عمل به تعهدات بین المللی و وظایفش منحرف شود.
پاپ ژان پل دوم آخرین رهبر کاتولیک های جهان بود که در سال میلادی ۱۹۹۹میزبان یک مقام ارشد ایران بود. محمد خاتمی، رییس جمهوری وقت ایران، در نخستین سفر یک رییس جمهوری ایران به اروپای غربی پس از انقلاب ۱۳۵۷، در پی دیدار با پاپ گفت یکی از نتایج این دیدار "امید به پیروزی توحید و اخلاق" بود.
انتظار می رود روحانی در سفر تاریخی خود به اروپا، هم بر مسائل دنیوی و هم معنوی، تمرکز کند.
* برگردان فارسی این مقاله تنها برای آگاهی رسانی منتشر شده و نظرات بیان شده در آن الزاماً بازتاب دیدگاه صدای آمریکا نیست.
