آخرین دور مذاکرات در بهار گذشته در آلماتی قزاقستان برگزار شد که به نتیجه ای نرسید. دیپلماتهای غربی ایران را متهم می کنند که با آژانس بین المللی انرژی اتمی همکاری نمی کنند.
دیپلماتها گفته اند دور جدید مذاکرات عمدتا بر مساله دسترسی بازرسان سازمان به تاسیسات نظامی پارچین متمرکز خواهد بود. پیش از توقف مذاکرات در آلماتی، کارشناسان آژانس خواستار بازدید از تاسیسات پارچین شدند، که از سوی ایران رد شد. آژانس بین المللی انرژی اتمی خواستار رفع سوء ظن نسبت به احتمال تسلیحاتی بودن ماهیت فعالیت های هسته ای ایران است، اگرچه ایران تلاش برای ساخت سلاح هسته ای در پارچین یا هر جای دیگر را رد می کند.
یوکیا آمانو، رئیس آژانس بین المللی انرژی اتمی گفته است تصاویر ماهواره ای حاکی از جابجایی خاک و اسفالت کاری در محوطه پارچین است. آمانو ابراز نگرانی کرده است که با این قبیل فعالیتها، حتی در صورت دسترسی به تاسیسات پارچین، ممکن است شواهد احتمالی فعالیت های هسته ای تسلیحاتی از بین رفته باشد.
به گزارش خبرگزاریها، مذاکرات ۵ مهر، در عین حال نخستین محک وعده های حسن روحانی، رئیس جمهوری جدید ایران خواهد بود، که گفته است خواستار کاهش رویارویی با جامعه بین المللی بر سر فعالیت های هسته ای ایران است.
دولت جدید ایران رضا نجفی را - که یک کارشناس خلع سلاح است - به عنوان نماینده خود در آژانس بین المللی انرژی اتمی تعیین کرده است؛ اما هنوز روشن نیست چه کسی ریاست هیات مذاکره کننده ایران درباره برنامه اتمی این کشور را برعهده خواهد داشت.
نجفی جانشین علی اصغر سلطانیه می شود که از اوائل سال ۲۰۱۲ سرپرست گروه ایران مذاکراه کننده بود و مذاکرات در این دوره راه به جایی نبرد.
حسن روحانی که از میانه روان سیاست ایران به شمار می رود تعهد کرده است روابط ایران با قدرتهای جهانی را بهبود بخشد تا از فشار تحریم های اعمال شده به دلیل برنامه ناروشن اتمی ایران بر این کشور بکاهد. ایران می گوید برنامه اتمی اش صلحجویانه است و برای تولید برق و مصارف پزشکی به کار می رود، اما غرب نسبت به این برنامه مشکوک است و می گوید به طور پنهانی برنامه ایجاد قابلیت تولید سلاح اتمی را دنبال می کند.
اوائل این ماه آقای روحانی، علی اکبر صالحی وزیر سابق امور خارجه ایران را - که نسبتاً عملگرا به شمار می رود - به سمت رئیس سازمان انرژی اتمی ایران منصوب کرد. این سمت قبلاً توسط یکی از محافظه کاران تصدی می شد.
دیپلماتهای وین می گویند برکناری سلطانیه - که محافظه کاری خشن است و در زمان نمایندگی او روابط آژانس با ایران تنش آلود شد - نشانه دیگری از خواست روحانی برای «آغازی نو» با جهان خارج درباره برنامه اتمی ایران است. روحانی گفته است ایران با شفافیت بیشتر و قصد تقابل کمتر به مذاکرات با آژانس انرژی اتمی و قدرتهای بزرگ خواهد پرداخت.
خبرگزاری رویترز در گزارشی پیرامون تغییرات در گروه مذاکره کننده ایران در دولت جدید این کشور، به نقل از دیپلماتها می نویسد تهران «لحن جدیدی» برگزیده است ولی این که این لحن جدید به تغییرات پایه ای بینجامد، جای گفتگو دارد، خاصه این که روحانی گفته است تغییری در مواضع جمهوری اسلامی درباره غنی سازی اورانیوم روی نخواهد داد.
مارک فیتزپاتریک مدیر «عدم اشاعه و خلع سلاح موسسه بین المللی مطالعات استراتژیک» به رویترز گفته است که در کنفرانس سال ۲۰۱۰ این سازمان، رضا نجفی هنگام تنفس در گفتگوها مشارکت می کرد، به سخنان دیگران خوب گوش می داد، از مواضع ایران دفاع می کرد، ولی از تصحیح خود نیز ابایی نداشت.»
خبرگزاری ایسنا گزارش داد که نجفی توسط محمد جواد ظریف وزیر امور خارجه جدید نامزد این پست شد که مورد تایید حسن روحانی قرار گرفت.
تقریباً قطعی است که رئیس جمهوری جدید ایران کسی را جانشین سعید جلیلی خواهد کرد که در سالهای اخیر ریاست هیات مذاکره کننده ایرانی را برعهده داشته است.
رئیس جدید شورای عالی امنیت ملی ایران - که به طور سنتی به عنوان رئیس هیات مذاکره کننده ایرانی عمل کند - هنوز منصوب نشده است. تاخیر در نصب رئیس جدید این شورا این گمانه زنی ها را در پی داشته است که روحانی سعی می کند مذاکرات اتمی را از این شورا به وزارت امور خارجه ایران منتقل کند، که نهادی بیشتر عملگراست تا محافظه کار.
اگرچه رئیس جمهوری ایران رئیس این شورا را تعیین می کند، اما این واقعیت وجود دارد که حضور نمایندگان مجلس، قوه قضاییه، نیروهای مسلح، رهبران روحانی و رهبر جمهوری اسلامی آیت الله خامنه ای، مذاکرات را برای تعیین این مقام سخت تر از آنچه به نظر می آید می کند.
