دانشمندان در حال توسعه نوع جدیدی از کریستالها هستند که میتواند جایگزینی «سازگار با محیطزیست»، برای مواد خنککننده در یخچالها و کولرها باشد.
این کریستالها، که «کریستالهای پلاستیکی» نامیده میشوند، تحت فشار بالا از حالت بینظم، به یک شبکه منظم تغییر شکل میدهند و با برداشته شدن فشار، دوباره به حالت بینظم بازمیگردند که این تغییرات ساختاری گرما را جذب کرده و محیط اطراف خود را خنک میکنند، بدون اینکه اثر گلخانهای ایجاد کنند.
برخلاف روشهای قبلی، این کریستالها میتوانند در دماهایی از منفی ۳۷ درجه سانتیگراد تا مثبت ۱۰ درجه سانتیگراد عمل و به ويژه یخچالها و فریزرهای خانگی را به لوازمی ساختار با محیط زیست تبدیل کنند.
یخچالها و کولرهای کنونی از موادی استفاده میکنند که با جذب گرما و طی فرآیند تبخیر و میعان، خنککنندگی ایجاد میکنند اما این مواد در صورت نشت، باعث تشدید گرمایش زمین خواهند شد.
با وجود پیشرفتهای حاصل شده، این فناوری هنوز در مرحله آزمایشگاهی قرار دارد. یکی از چالشهای اصلی، فشار بسیار بالایی است که برای عملکرد این کریستالها لازم است.
دیوید بولدرین از دانشگاه گلاسکو بریتانیا میگوید: «این مواد میتوانند صنعت سرمایش را تقریباً به طور کامل کربنزدایی کنند، اما فشارهای بالا یک مانع عملی مهم است.»
بینگ لی از آکادمی علوم چین نیز میگوید: استفاده مکرر از این کریستالها ممکن است کارایی آنها را کاهش دهد، زیرا شبکه مولکولی آنها تحت فشارهای متعدد دچار تنش میشود. با این حال، او خوشبین است و معتقد است که این فناوری میتواند در آینده نزدیک به کار گرفته شود.
این پیشرفت میتواند گامی بزرگ در جهت کاهش اثرات زیستمحیطی دستگاههای سرمایشی و خنککننده باشد و نقشی کلیدی در مقابله با تغییرات اقلیمی ایفا کند.