با تشدید بحران مهاجرت نیروی انسانی از ایران یا به تعبیری «تخلیه ملی»، گروهی از کارشناسان هشدار دادند که در سال‌های گذشته مهاجرت «۸۲ درصد» رشد داشته؛ یک کارشناس به صدای آمریکا گفته که این روند نشانه «ناامیدی جامعه ایران از آینده» است.
بنا بر گزارش خبرگزاری حکومتی ایرنا در روز پنج‌شنبه ۱۳ دی، برگزارکنندگان این نشست، هشدار دادند که بحران‌هایی از جمله «امنیتی شدن فضای دانشگاه» ضعف‌های مالی، اداری و محدودیت آزادی‌های آکادمیک «به طور مستقیم و غیرمستقیم» روند مهاجرت را تشدید کرده است.
محمدرضا ظفرقندی، وزیر بهداشت جمهوری اسلامی، مهاجرت نخبگان را «سرمایه‌سوزی برای کشور» خواند که «به معنی از دست رفتن ژنتیک برتر کشور است.»
بهرام صلواتی، کارشناس حاضر در این همایش، با بیان این که در سال‌های اخیر مهاجرت نخبگان با «رشد ۸۲ درصدی» از «۶۰ هزار به ۱۱۰ هزار نفر رسیده»، گفت: «نیازمند ایجاد وزارت‌خانه مهاجرت هستیم.»
همچنین، محمدحسین شریف‌زادگان، پژوهشگر، در این نشست به «۱۳ ابرچالش» ایران که موجب مهاجرت نخبگان می‌شود، از جمله «کاهش سرمایه اجتماعی و ارتباط دولت و ملت، کاهش تولید ثروت، افزایش تورم، نبود سیاست خارجی معطوف به توسعه اقتصادی، فساد در همه ابعاد، فقر و نابرابری، مشکل آب، محیط زیست، بحران بانک‌ها، صندوقهای بازنشستگی، ناترازی بودجه، ناترازی انرژی» اشاره کرد و مهمترین آنها را «اختلال در حکم‌روایی و فقدان سیاست خارجی معطوف به توسعه» دانست.
به تأکید این استاد دانشگاه، «اگر این دلایل رفع نشود، در بر همین پاشنه می‌چرخد» و نخستین راهکار برای برون‌رفت از آن «تغییر شرایط اقتصادی» است.
این استاد دانشگاه بهشتی «دستمزد متوسط پروفسور دانشگاه در ایران ۸۷۵ دلار و استادیار ۳۷۵ دلار» اعلام کرد و با استناد به اعلام صندوق بین‌المللی پول، گفت که «سالانه ۱۵۰ تا ۱۸۰ هزار ایرانی نخبه» از ایران مهاجرت می‌کنند و «مهاجران ذهنی و هنجار شدن مهاجرت و ناهنجار شدن ماندن در کشور، پدیده‌های جدیدی» است.
همچنین مجتبی لشگربلوکی، مشاور ارشد استراتژی و سرمایه‌گذاری اقتصادی، با بیان این که «به جای مهاجرت نخبگان با تخلیه ملی مواجه هستیم»، خواهان ایجاد «لابی ایرانی در خارج کشور» شد و گفت: «دنبال اتصال فرامرزی باشیم و هر کس هر جای دنیا هست، برای ایران کار کند.»
در این جلسه، سمیه توحیدلو، عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم انسانی نیز با اشاره به «زنانه شدن مهاجرت»، گفت که بسیاری از زنان «به دلایلی از جمله سبک زندگی خود» مهاجرت می‌کنند.
بحران مهاجرت نیروی انسانی از ایران، پدیده‌ای که پیش از این به عنوان «فرار مغزها» نیز از آن یاد شده، با تشدید مشکلات معیشتی و فشارهای حکومتی بر اقشار مختلف جامعه و محدودسازی آزادی‌های فردی و اجتماعی روندی رو به رشد دارد و سال‌ها است که به یکی از پرچالش‌ترین مباحث اجتماعی در ایران تبدیل شده است.
در این زمینه، سعید پیوندی جامعه‌شناس پیشتر به صدای آمریکا گفته است که گسترش تمایل به مهاجرت، نشان‌دهنده ناامیدی جامعه ایران به آینده پیش رو است.
