رافائل گروسی، رئیس آژانس بینالمللی انرژی اتمی، روز دوشنبه در اظهاراتی خطاب به شورای حکام آژانس اعلام کرد که ایران همچنان از ارائه پاسخ درباره ذرات یافت شده اورانیوم در سه سایت هستهای اعلامنشده، خودداری کرده و نتوانسته است نگرانیها در مورد زیر پا گذاشتن توافق منع اشاعه تسلیحات هستهای را کاهش دهد.
گروسی گفت: «ایران توضیحاتی ارائه نکرده است که از نظر فنی در رابطه با یافتههای آژانس در سه مکان اعلامنشده در ایران، معتبر باشد.»
گروسی گفت که ایران همچنین موقعیت فعلی مواد هستهای و یا تجهیزات آلوده به مواد هستهای را که در سال ۲۰۱۸ از تورقوزآباد خارج شدهاست، به آژانس اطلاع نداده است.
اسرائيل برای نخستین بار فاش کرد که ایران در تورقوزآباد فعالیتهای هستهای انجام داده است.
رئیس آژانس گفت تا زمانی که ایران از لحاظ فنی توضیحات معتبری برای وجود ذرات اورانیوم با منشأ انسانی در «تورقوزآباد»، «ورامین» و «مریوان» ارائه نکند و آژانس را از مکانهای فعلی مواد هستهای و یا تجهیزات آلوده مطلع نکند، آژانس نمیتواند صحت و کامل بودن بیانیه های ایران ذیل موافقتنامه جامع پادمان ها را تأیید کند و «بنابراین، مسائل پادمان مربوط به این سه مکان باقی مانده است.»
در کنفرانس خبری گروسی چه گذشت؟
رئیس آژانس روز دوشنبه یک کنفرانس خبری برگزار کرد و به سوالات خبرنگاران پاسخ داد.
لارنس نورمن، خبرنگار وال استریت ژورنال میگوید آقای گروسی در مورد تهدیدات ایران برای کاهش همکاری در صورت وجود قطعنامه انتقادی گفت که «این به نفع هیچکس نیست که همکاری بین آژانس و ایران بیش از این کاهش یابد.» و گروسی بر روشن شدن مسائل باقیمانده تاکید کرد.
آقای گروسی در پاسخ به سوال خبرنگاری که گفت شما پیش از نشستهای شورای حکام به تهران سفر میکردید اما این بار به اسرائيل رفتید، این سفر چه پیامی داشت: گفت هیچ پیامی. او گفت که تهران از او برای سفر دعوت نکرد.
او درباره اقدام احتمالی شورای حکام گفت این تصمیم کشورهای عضو است. گروسی گفت به همکاری به ایران نیاز است و ایران نیاز دارد با ما همکاری کند. گروسی گفت به نفع خود ایران است که مسائل باقیمانده را روشن کند.
گروسی در کنفرانس خبری خود همچنین درباره میزان مواد هستهای غنی شده در ایران که برخی گزارشها میگویند هماکنون برای ساخت یک بمب هستهای کافی است گفت افراد مختلف محاسبات مختلفی دارند و این موضوع به ماده غنی شده – اورانیوم یا پلوتونیم – و میزان غنی سازی آن مواد مرتبط است اما دسترسی به میزان مورد نیاز برای ساخت سلاح با توجه به «تداوم» غنی ساز «رخ خواهد داد» و ایران به آن سطح «بسیار، بسیار نزدیک است.» گروسی گفت ایران «چند هفته» با رسیدن به آن مقادیر فاصله دارد.
او گفت ایران به غنی سازی اورانیوم به طور پیوسته ادامه میدهد و این فقط به زمان بستگی دارد که به «مقادیر قابل توجه» برسد که به گفته آقای گروسی، یک اصطلاح فنی است که اشاره دارد که احتمال تولید سلاح هستهای را نمیتوان رد کرد.
رئیس آژانس افزود ما شاهدیم که ایران به توسعه «سانتریفیوژهای جدید» ادامه میدهد که معنی آن این است که «دانش» آن را دارد و میتواند غنی سازی را با «سرعت بیشتری» ادامه دهد.
او افزود اما داشتن این مواد به منزله برخورداری از بمب هستهای نیست هر چند دسترسی به این مقدار مواد غنی شده یک «تحول مهم» است.
گروسی تاکید کرد که موضوع حجم غنی سازی مواد هستهای بر همین نکته تاکید دارد که آژانس باید تا جایی که ممکن است به تاسیسات هستهای ایران برای بازرسی دسترسی داشته باشد. به گفته او دسترسیها در حال حاضر نیز «دچار مشکل» است.
رئیس آژانس درباره جلوگیری از عدم عبور ایران از آن «خط» مربوط به رسیدن به مواد کافی برای تولید بمب هستهای گفت ایران میتواند از طریق یک توافق نظیر برجام این کار را متوقف کند و یا اینکه داوطلبانه سرعت خود را کاهش دهد.
گروسی در پاسخ به سوال خبرنگاری درباره پرسشهای باقیمانده آژانس از ایران گفت آژانس «هرگز» پروندهای را برای همیشه نمیبندد و اگر اطلاعات جدیدی برسد، آنها را بررسی میکند.
گروسی در پاسخ سوال همین خبرنگار که از او پرسید یکی از سوالات باقیمانده آژانس درباره کشف «ردیاب نوترون» در یک سایت گزارش نشده ایران است و چرا این موضوع برای آژانس اهمیت دارد گفت این موضوع مربوط به سایت «مریوان» است و اهمیت آن این است که کاربرد این سامانهها مربوط به اهداف «غیرصلح آمیز» است.
آیا ایران در آژانس محکوم میشود؟
شورای حکام آژانس بین المللی انرژی اتمی، بازوی نظارتی سازمان ملل متحد در امور هستهای، روز دوشنبه و به درخواست آمریکا، فرانسه، بریتانیا و آلمان، ممکن است برای اولین بار از ژوئن ۲۰۲۰ و برای دومین بار از سال ۲۰۱۲ میلادی، جمهوری اسلامی را محکوم کند.
در شدیدترین حالت ممکن، رای آژانس بینالمللی انرژی اتمی ممکن است منجر به بررسی پرونده ایران در شورای امنیت و بازگشت تحریمهای جهانی علیه ایران با استفاده از «مکانیسم ماشه» شود.
واکنش ایران
تهران تهدید کرده است که در صورت اقدام شورای حکام علیه برنامه هستهای ایران «واکنش فوری» نشان میدهد.
سعید خطیبزاده، سخنگوی وزارت امور خارجه ایران، روز دوشنبه در گفتوگویی با صدا و سیمای جمهوری اسلامی، گفت آژانس به پاسخهایی که ایران «با دقت و به صورت فنی» ارائه کرده، بیتوجهی کرده است.
خطیبزاده گفت که اگر شورای حکام علیه ایران قطعنامهای صادر کند، «در مسیر کل همکاریهای ما با آژانس و هم مذاکرات اثرات منفی» خواهد گذاشت. مذاکرات ایران و قدرتهای جهانی برای احیای برجام بر سر اصرار تهران برای خروج نام سپاه از یک فهرست تروریستی آمریکا، متوقف شده است.
آژانس بینالمللی انرژی اتمی در گزارشی در اواخر ماه گذشته میلادی اعلام کرده بود که ایران نتوانسته است به سؤالات درباره ذرات اورانیوم غنیشده که در سه سایت از پیش گزارش نشده در ایران یافت شده است پاسخ «روشن» بدهد. ایران میگوید که آن گزارش را قبول ندارد و آن را «شتابزده» توصیف کرده است.
اسرائیل، ایران و آژانس
رافائل گروسی هفته پیش در اسرائيل با نفتالی بنت، نخست وزیر اسرائيل، دیدار و گفتوگو کرده بود.
به نوشته جروزالم پست، نخستوزیر اسرائيل «بر نیاز فوری جامعه بینالملل برای اقدام علیه ایران با استفاده از همه ابزارها برای جلوگیری از دستیابی به سلاح هستهای» تأکید کرد.
