خبرگزاری ایسنا در گزارشی اعلام کرد جاده سازی و مقدمات شروع فعالیت معدنی در کوه «ملک محمد» در میراث جهانی «دشت لوت» با حکم قضایی متوقف شده است.
به گزارش ایسنا، دشت لوت با طبیعت منحصر به فرد در سال ۱۳۹۵ به عنوان نخستین اثر طبیعی ایران در فهرست جهانی یونسکو به ثبت رسید.
به نوشته ایسنا فعالیت معدن‌کاران در دشت لوت در حالی است که از زمان ثبت این اثرات یونسکو برای ورود گردشگران و تورها به این بیابان، همواره سختگیری و محدودیت‌هایی اعمال شده است.
- تخریب محوطه های تاریخی
تخریب محوطه‌ها و حریم‌های تاریخی در چهار دهه گذشته در ایران موضوع تازه‌ای نیست. نخستین تلاش برای تخریب چنین آثاری به بهار سال ۱۳۵۸ باز می‌گردد، زمانی که صادق خلخالی، حاکم شرع در سفر به شیراز تصمیم گرفت برای تخریب تخت جمشید به عنوان یک اثر مربوط به شاهان گذشته اقدام کند، که البته با مقاومت مردم و نصرت الله امینی، استاندار وقت فارس، این تخریب انجام نشد.
در همان زمان شهریار عدل، باستان شناس ایرانی، تلاش کرد تا برای حفاظت از آثار تاریخی ایران برخی از آثار را در یونسکو به ثبت جهانی برساند. در این راه سه اثر ارزشمند تخت جمشید در فارس، معبد چغازنبیل در خوزستان و میدان نقش جهان اصفهان را در اردیبهشت ماه سال ۵۸ به عنوان نخستین آثار ایرانی در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیدند. در سالهای بعد نیز با تلاش وی آثار دیگری چون تخت سلیمان در آذربایجان غربی، پاسارگاد در فارس، بیستون در کرمانشاه، گنبد سلطانیه در زنجان، ارگ بم در کرمان و غیره به ثبت جهانی رسیدند.
- نقش جهان میراث در خطر
در سال ۱۳۷۵ منطقه بافت تاریخی «دروازه دولت»، همراه کارگاه‌های نقره کوبی و کاروانسرای تاریخی «تحدید» اصفهان توسط شهرداری تخریب و برجی ۱۴ طبقه بر روی پایه‌های یک ارگ تاریخی بنا شد. این ساختمان جدید در فاصله ۷۰۰ متری میدان نقش جهان بنا شد و برج جهان‌نما نام گرفت. اما ارتفاع آن باعث مخدوش شدن منظر تاریخی میدان نقش جهان شد و یونسکو تهدید کرد که اگر ارتفاع این برج تعدیل نشود میدان نقش جهان را از فهرست میراث جهانی خارج خواهد کرد. با تلاش‌ها و پیگیری‌های مردم و فعالان میراث فرهنگی سرانجام در سالهای ۸۴ تا ۸۹ طبقات بالای برج تخریب شد.
اما دوباره در فروردین امسال در پشت میدان نقش جهان، قد کشیدن یک ساختمان تجاری جدید، دوباره به خطر خروج میدان نقش جهان را از میراث جهانی دامن زده است.
بی توجهی به منظر و محوطه تاریخی تقریبا در بسیاری از آثار تاریخی اتفاق افتاده است؛ از احداث بنای شش طبقه در مجاورت ساختمان «لرزاده» در تهران گرفته، تا ساخت و سازهای غیر مجاز در کنار آبشارهای تاریخی لرستان. در اکثر مواقع شهرداری بدون استعلام مجوز ساخت بنا را صادر کرده است و گاه مجوز رسمی شورای فنی میراث فرهنگی را هم دارا است، مانند مجتمعی که در فاصله ۸ و نیم متری تنها اثر ثبت جهانی تهران یعنی کاخ گلستان، در خیابان ناصر خسرو بنا شده است.
- پاسارگاد
احداث سد سیوند، بر روی رودخانه پلور پروژه‌ای بود که در سال ۱۳۴۹ مورد مطالعه قرار گرفت اما شرکت مشاور تشخیص داد که آن را کنار بگذارد. اما در سال ۱۳۷۱ دوباره طرح ساخت سد بر روی زمین‌های آبرفتگی«تنگه بلاغی» ابتدا توسط وزارت نیرو و سپس با پیمانکاری سپاه آغاز و در سال ۱۳۸۶ سرانجام افتتاح شد.
مهندس کوروش زعیم، یکی از فعالان کمپین نجات پاسارگاد در گفتگو با مجله حقوق ما گفته است: «سد سیوند به غیر از ایجاد آسیب‌های غیرقابل جبران به محیط زیست و نابودی دریاچه بختگان، باعث زیر آب رفتن «تنگه بلاغی» یکی از تاریخی‌ترین منطقه‌های کشور شد که راه شاهی، آب راه سنگی، و ده ها میراث تاریخی، مانند آثار مسکونی گورها و دفینه های ۷ تا ۱۰ هزار ساله، غارها با نقوش ۷ تا ۷۰ هزار ساله، کارگاه های شراب سازی، اسلحه سازی و آهنگری مربوط به دوران هخامنشیان داشت.»
- ۴۰ اثر و محوطه تنها در ۸ سال تخریب شدند
روزنامه شرق پیشتر گزارش داده است بین سالهای ۱۳۸۲ تا ۱۳۹۰ حدود ۴۰ اثر و محوطه تاریخی که در فهرست آثار ثبت ملی بودند تخریب شدند. از جمله آتشکده سنگی مربوط به دوران ساسانیان که بر اثر انفجار دینامیت به طور کامل تخریب گردید.
این تخریب آثار گاه توسط نهادها و سازمان‌های دولتی ایجاد می شود و گاه توسط مردم، به خاطر یافتن گنج یا منفعت‌طلبی یا از روی نبود فرهنگ و بی‌توجهی.
مصطفی ده پهلوان، رئیس موسسه باستان شناسی دانشگاه تهران به خبرگزاری مهر گفته است :«برخی افراد زمین‌های محوطه تاریخی را شخم می زنند تا شاید طلایی یا شیئی باستانی پیدا کنند. غافل از اینکه بسیاری نه تنها به کاه‌دان میزنند بلکه میراث باستانی را نیز از بین می برند.» وی ادامه داده است: « من نگرانم که میراث کشورمان در حال از بین رفتن است. »
