در اقدامی که می‌تواند به بن‌بست سیاسی موجود در عراق پایان داده و راه را برای مقابله بغداد با گروه افراطی سنی «دولت اسلامی» هموار کند، نوری المالکی در ساعات پایانی روز پنجشنبه از کناره‌گیری خود از مقام نخست وزیری عراق به نفع حیدر العبادی خبر داد.
آقای مالکی تصمیم خود را طی نطقی که بطور زنده از شبکه تلویزیونی العراقیه پخش شد، و در حالی که عبادی کفیل نخست وزیری عراق و برخی دیگر از چهره‌های سیاسی عراق در کنار او ایستاده بودند، اعلام کرد و گفت هیچ منصب حکومتی نمی‌خواهد و برای جلوگیری از «بازگشت به دوران دیکتاتوری» اقدام به کناره‌گیری کرده است.
پیشتر خبرگزاری آسوشیتدپرس، به نقل از شبکه تلویزیونی العراقیه گفته بود مالکی «از مقام نخست وزیری چشم‌پوشی کرده است.» تلویزیون آفاق، شبکه خصوصی وابسته به نوری المالکی، نیز پیش از نطق تلویزیونی مالکی با پخش بیانیه‌ای گفت «مالکی با کناره‌گیری از مقام خود به جمع بزرگان تاریخ پیوست.»
فؤاد معصوم رئیس جمهوری جدید عراق، روز دوشنبه حیدر العبادی را برای تشکیل دولت جدید آن کشور معرفی کرد، اما مالکی تا پیش از اعلام این خبر، از کناره‌گیری خودداری کرده بود. این نخست وزیر شیعه عراق هفته‌ها بود که تحت فشار مخالفان و حتی برخی از حامیان پیشین خود برای کناره‌گیری قرار داشت؛ با این وجود تلاش می‌کرد برای سومین دوره پیاپی در مقام نخست وزیری عراق باقی بماند.
مخالفان مالکی او را متهم به «در انحصار گرفتن قدرت» در کشور کرده‌اند و گفته‌اند او منافع شیعیان را در اولویت کاری خود قرار داده، که این امر موجب به حاشیه رفتن اقلیت سنی در آن کشور شده است.
حسین المالکی و خلف عبدالصمد، دو نفر از اعضای ائتلاف «دولت قانون» در مجلس عراق، به خبرگزاری آسوشیتدپرس گفتند، در جریان نشستی با اعضای حزب الدعوه که پیشتر در روز پنجشنبه برگزار شد، مالکی موافقت کرد که از حیدر العبادی به عنوان جانشین خود حمایت کند.
به گزارش آسوشیتدپرس، این نمایندگان، به همراه دو تن دیگر از نمایندگان شیعه مجلس عراق، گفته‌اند که مالکی حمایت خود از عبادی به عنوان نخست وزیر جدید عراق را در نطق امشب خود اعلام خواهد کرد. از آنجا که این نشست پشت درهای بسته انجام شده بود، دو نماینده دیگر که آسوشیتدپرس از آنها نام نبرده است، خواستند که هویتشان فاش نشود.
این قانونگذاران عراقی در ادامه گفتند مالکی همچنین موافقت کرده است که لایحه قانونی که، در اعتراض به روند معرفی العبادی به عنوان نخست وزیر جدید عراق، به دادگاه قانون اساسی عراق ارسال کرده بود را پس بگیرد.
وزیر امور خارجه ایالات متحده با استقبال از تصمیم مالکی برای انتقال مسالمت‌آمیز قدرت، از عبادی کفیل نخست وزیری عراق و همه رهبران آن کشور خواست که این روند را با سرعت تکمیل کنند.
جان کری همچنین تاکید کرد که این امر برای اتحاد کشور و تحکیم تلاش‌های جامعه متنوع عراق در مقابله با تهدید مشترکی که از ناحیه «دولت اسلامی» متوجه آنهاست، ضروری است.
کاخ سفید آمریکا ساعاتی پس از انتشار خبر کناره‌گیری مالکی از تصمیم او برای تحویل مسالمت‌آمیز قدرت به حیدر العبادی برای تشکیل کابینه جدید در آن کشور استقبال کرد.
سوزان رایس مشاور امنیت ملی باراک اوباما رئیس جمهوری آمریکا در بیانیه‌ای، با اشاره به این که «امروز عراقی‌ها یک گام عمده برای اتحاد در کشور خودشان برداشتند،» ابراز امیدواری کرد انتقال قدرت در عراق بتواند آن کشور را در مسیر جدیدی قرار دهد و مردم آن کشور را در مقابل تهدید امنیتی پیکارجویان «دولت اسلامی» با یکدیگر متحد کند.
مالکی روز چهارشنبه، با بیان این که تا وقتی دادگاه در مورد روند گزینش عبادی برای پست نخست وزیری حکم ندهد از مقام خود کنار نخواهد رفت، گفته بود فؤاد معصوم با انتخاب عبادی برای تشکیل کابینه جدید، قانون اساسی را نقض کرده که پیامدهای آن زیانبارتر از تصرف شهرهای عراق به دست پیکارجویان افراطی «دولت اسلامی» است.
از آغاز حملات پیکارجویان افراطی دولت اسلامی عراق و شام (داعش) در اواخر خرداد ماه، که پس از تصرف بخش‌های بزرگش از شمال و غرب عراق، اعلام برپایی یک خلافت خودخوانده اسلامی کردند و نام خود را به «دولت اسلامی» تغییر دادند، نخست وزیر شیعه عراق با انتقادهای فزاینده روبرو بوده و منتقدانش توانایی او برای ایجاد وحدت در نظام سیاسی و امنیتی کشور را به شدت زیر سئوال بردند.
وی که در این مدت به تدریج در انزوا قرار گرفته بود، حتی از ناحیه حامیان خود، از جمله ایران و همینطور ایالات متحده آمریکا، تشویق به کناره‌گیری شد.
هرچند ایران بلافاصله پس از معرفی عبادی به عنوان کفیل نخست وزیری عراق استقبال کرد، اما مقام‌های ایرانی اخبار رسانه‌ها مبنی بر فشار بر مالکی برای کناره‌گیری را تائید نکرده و گفتند ایران در پی انتخاب نخست وزیر آینده عراق نیست.
هفته گذشته، یک مقام بلندپایه ایرانی با اشاره به بن‌بست سیاسی بوجود آمده در عراق، به خبرگزاری رویترز گفته بود ایران در تماس با گروه‌های سیاسی عراق برای پیدا کردن جانشینی برای نوری المالکی است، هرچند گزینه‌ها به چند نفر محدود می‌شود.
همزمان، خبرگزاری ایرنا نیز به نقل از یک منبع آگاه در ایران، گزارش شبکه خبری العربیه درباره سفر یک هیات از سوی حزب الدعوه عراق به تهران و دیدار با برخی از مقام‌های بلندپایه ایران، برای رایزنی درباره نخست وزیری نوری مالکی، را تکذیب کرد و گفت ایران در امور داخلی عراق دخالت نمی‌کند.
به گزارش خبرگزاری رویترز، شبه‌نظامیان شیعه عراقی و فرماندهان نظامی آن کشور که سال‌ها به آقای نخست وزیر شیعه عراق وفادار بودند، نیز در هفته‌های اخیر نشان داده‌اند که آنها هم همچون بسیاری از ساکنان بغداد، از بیم ادامه و گسترش درگیری‌های فرقه‌ای و قومی، خواهان تغییرات در نظام سیاسی کشور هستند.
حیدر العبادی، ۶۲ ساله، از سیاستمداران قدیمی عراق است که پیش از سرنگونی صدام حسین دیکتاتور پیشین عراق، در تبعید بسر می‌برد. او پس از حمله ارتش ایالات متحده به عراق و سرنگونی صدام حسین در سال ۲۰۰۳ از بریتانیا به عراق بازگشت.
آقای عبادی باید ظرف ۳۰ روز کابینه جدید خود را معرفی کند. وی از حمایت گروه‌های مختلف سیاسی در عراق برخوردار است.
